- હનુમાનજી એક કુશળ વ્યવસ્થાપક હતા
- હનુમાનજીએ ધર્મપિતા પવન તથા ભગવાન સૂર્ય પાસેથી તમામ પ્રકારની વિદ્યા લીધી હતી
- ભગવાન શ્રી રામના આદેશ અનુસાર હનુમાનજીએ દરેક કાર્ય પોતાની બુદ્ધિ કુશળતા પૂર્વક કાર્ય કર્યુ
Hanuman Jayanti 2023: અત્યારે ઘણા લોકો મેનેજમેન્ટ શીખવા માટે અનેક કોર્સ કરે છે, પરંતુ આપણા ધાર્મિક ગ્રંથો પર નજર કરીએ તો રામાયણના મહત્વના પાત્ર એટલે કે રામભક્ત હનુમાનજી પાસેથી જ મેનેજમેન્ટ શીખી શકાય છે. જી, હાં અંજનીપુત્ર હનુમાનજી એક કુશળ વ્યવસ્થાપક હતા. મન, ક્રિયા અને વાણીનું સંતુલન હનુમાનજી પાસેથી શીખી શકાય છે. જ્ઞાન, બુદ્ધિ, વિદ્યા અને શક્તિની સાથે તેમનામાં વિનમ્રતા હતી. યોગ્ય સમયે યોગ્ય કામ કરવાની અને કામ પાર પાડવાનો ચમત્કારિક ગુણ પણ તેમનામાં હતો. તો આવો જાણીએ કે તેમની પાસે કેવી રીતે કાર્ય કરવાની અદભૂત ક્ષમતા અને તેમના ગુણો વિશે જાણીએ....
1. શીખવાનો શોખ: હનુમાનજી નાનપણથી લઈને અંત સુધી દરેક પાસેથી કંઈક ને કંઈક શીખ્યા હતા. એવું કહેવાય છે કે તેમણે તેમની માતા અંજની અને પિતા કેસરી તેમજ ધર્મપિતા પવનપુત્ર પાસેથી શિક્ષણ મેળવ્યું હતું. તે શબરીના ગુરુ ઋષિ મતંગ પાસેથી પણ શિક્ષા લીધી હતી અને તેણે ભગવાન સૂર્ય પાસેથી તમામ પ્રકારની વિદ્યા લીધી હતી.
2. કાર્યમાં કુશળતા અને નિપૂર્ણતા: હનુમાનજીની કામ કરવાની શૈલી અનોખી હતી અને તેઓ કામમાં કુશળ અને નિપૂર્ણ હતા. સુગ્રીવની મદદ માટે, તેમણે તેને શ્રી રામ સાથે પરિચય કરાવ્યો. ત્યાર બાદ ભગવાન શ્રી રામના આદેશ અનુસાર હનુમાનજીએ દરેક કાર્ય પોતાની બુદ્ધિ કુશળતા પૂર્વક કાર્ય કર્યુ. હનુમાનજીએ સેનાથી લઈને સમુદ્ર પાર કરવા સુધીની કુશળતા અને બુદ્ધિમત્તાથી જે કાર્ય કર્યું તે તેમનું વિશેષ સંચાલન દર્શાવે છે.
3. યોગ્ય આયોજન, મૂલ્યો અને કમિટમેન્ટ : હનુમાનજીને જે કાર્ય સોંપવામાં આવે, તે કાર્ય પહેલા તેનું આયોજન કરતા હતા અને પછી અમલમાં મૂકતા હતા. જેમ શ્રીરામે હનુમાનજીને લંકા મોકલતી વખતે કહ્યું હતું કે શ્રી સીતાને આ વીંટી બતાવો અને કહો કે રામ જલ્દી આવશે પરંતુ હનુમાનજી જાણતા હતા કે સમુદ્ર પાર કરતી વખતે અવરોધો આવશે અને લંકામાં પ્રવેશ કરતી વખતે પણ તેઓ જાણતા હતા કે શું થવાની સંભાવના છે. તેથી તેમણે રાવણને રામનો સંદેશો પણ કડક રીતે આપ્યો, વિભીષણને શ્રીરામ તરફ ખેંચ્યો, અક્ષયકુમારને મારી નાખ્યો અને માતા સીતાને વીંટી આપીને લંકા સળગાવી અને તે પણ સુરક્ષિત પરત ફર્યા. આ બધું તેમની કાર્ય યોજનાનો ભાગ હતો. તેમની પાસે બુદ્ધિમત્તા સાથે યોગ્ય આયોજન કરવાની અદભૂત ક્ષમતા છે. હનુમાનજીનું સંચાલન ક્ષેત્ર ખૂબ વિશાળ, અનન્ય અને યોજનાના મુખ્ય આયોજક તરીકે જાણીતું છે. હનુમાનજીના આદર્શો દર્શાવે છે કે સમર્પણ, કમિટમેન્ટ અને ભક્તિ દરેક અવરોધોને પાર કરી શકે છે. જીવનમાં આ મૂલ્યોનું મહત્વ ક્યારેય ઓછું થતું નથી.
હનુમાનજીએ લંકા પહોંચતા પહેલા સંપૂર્ણ રણનીતિ બનાવી. રાક્ષસોના ટોળામાં પણ વિભીષણ જેવા સજ્જનને શોધ્યો, તેની સાથે મિત્રતા કરી અને સીતા માતાને મળી, ભય ફેલાવવા માટે લંકા બાળી, ભગવાન રામ સાથે વિભીષણને મેળાપ કરાવ્યો, આ રીતે સમગ્ર સંચાલન સાથે કામ કરવામાં આવ્યું હતું.
4. દૂરદર્શિ: આ હનુમાનજીની દૂરદર્શિતા જ હતી કે તેમની સહજ અને સરળ વાતચીતની ગુણવત્તાથી, તેમણે કપિરાજ સુગ્રીવને શ્રીરામ સાથે મિત્રતા કરાવી અને પછી તેમણે વિભીષણને શ્રીરામના મિત્ર બનાવ્યા. જ્યારે સુગ્રીમે શ્રીરામની મદદથી બલિનો વધ કર્યો ત્યારે શ્રીરામે વિભીષણની મદદથી રાવણનો વધ કર્યો. હનુમાનજીની કુશળતા અને ચતુરાઈના કારણે જ આ શક્ય બન્યું.
5. નીતિમાં કુશળ: રાજપાઠ અને પારકી સ્ત્રીને પ્રાપ્ત કર્યા બાદ સુગ્રીવે શ્રીરામનો સાથ છોડી દીધો હતો, પરંતુ હનુમાનજીએ ક્ષમા, દામ, દંડ, ભેદ નીતિ આ ચાર પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરીને શ્રીરામના કાર્યો પ્રત્યેની તેમની જવાબદારી અને મિત્રતાની યાદ અપાવી. આ સિવાય પણ એવા ઘણા પ્રસંગો હતા જ્યારે હનુમાનજીને નીતિનો ઉપયોગ કરવો પડ્યો હતો. હનુમાનજી આ મેનેજમેન્ટનો પાઠ શીખવે છે કે જો ધ્યેય મહાન હોય અને તેને પ્રાપ્ત કરવું દરેકના હિતમાં હોય તો કોઈપણ પ્રકારની નીતિ અપનાવી શકાય છે.
6. સાહસ: હનુમાનજીમાં અદમ્ય સાહસ છે. કોઈપણ પ્રકારના પ્રતિકૂળ સંજોગોથી વિચલિત થયા વિના મજબૂત ઈચ્છાશક્તિ સાથે તે આગળ વધ્યા હતા. રાવણને પાઠ ભણાવવામાં તેમની નિર્ભયતા, નિશ્ચય, સ્પષ્ટતા અને સ્વસ્થતા બખૂબી છે. તેમનામાં ન તો દેખાડો છે કે ન તો કપટ. વ્યવહારમાં પારદર્શિતા છે, કુટિલતા નથી. તેમના મનની વાત કહેવાની તેમની પાસે નૈતિક સાહસ છે. રાવણ પણ તેની હિંમત, બુદ્ધિ, કૌશલ્ય અને નીતિના વખાણ કરતો હતો.
7. લીડરશિપ : હનુમાનજી ચોક્કસપણે શ્રી રામનું પાલન કરતા હતા પરંતુ તેઓ વાનર હતા. તેનો અર્થ એ કે તે સમગ્ર વાનર સેનાના નેતા હતા. શ્રીરામે દરેકને સાથે લઈ જવાની ક્ષમતા હનુમાનજીમાં છે તે ઓળખી લીધી હતી. જે નિર્ભયતાથી અને હિંમતથી મુશ્કેલીઓમાં પોતાના સાથીદારોના મદદગાર અને માર્ગદર્શક બની શકે છે, જેની પાસે ધ્યેય પ્રાપ્ત કરવા માટે ઉત્સાહ અને ધૈર્ય અને દૃઢ નિશ્ચય છે, જે મુશ્કેલીઓને પાર કરવાની દૃઢ નિશ્ચય અને ક્ષમતા ધરાવે છે, સંજોગોને પોતાની સાથે અનુકૂલન કરે છે, જે દરેકની સલાહ સાંભળવાનો ગુણ ધરાવે છે તે જ નેતા બની શકે છે. તેણે જામવંત પાસેથી માર્ગદર્શન લીધું અને ઉત્સાહપૂર્વક રામકાજ કર્યું. દરેકનું સન્માન કરવું, સક્રિય અને ઉર્જાથી ભરપૂર રહેવું, કાર્યમાં સાતત્ય જાળવી રાખવાની ક્ષમતા એ પણ સફળતાનો સાબિત મંત્ર છે.
Disclaimer: અહીં આપેલી માહિતી માત્ર અનુમાન અને માહિતી પર આધારિત છે. આથી અત્રે અહીં ઉલ્લેખ કરવો જરૂરી છે કે VTV ગુજરાતી આવી કોઈ પણ પ્રકારની માહિતીની પુષ્ટિ કરતું નથી. કોઈપણ માહિતી અથવા માન્યતાને અમલમાં મૂકતા પહેલા તેના વિશે વધુમાં માહિતી મેળવવી તેમજ સંબંધિત નિષ્ણાંતની સલાહ લેવી જરૂરી.
