- વર્લ્ડ કપ મેચ દરમિયાન ભારતીય ક્રિકેટ કંટ્રોલ બોર્ડ ઘણા વિવાદોમાં રહ્યું
- IPLમાં ફિક્સિંગના આરોપોએ BCCIની વિશ્વસનીયતાને કલંકિત કરી
- ક્લબમાં સંયુક્ત બોર્ડ બનાવવાની દરખાસ્તને મંજૂરી આપવામાં આવી
50-50 ઓવરની વર્લ્ડ કપ મેચ દરમિયાન ભારતીય ક્રિકેટ કંટ્રોલ બોર્ડ ઘણા વિવાદોમાં રહ્યું હતું. જ્યાં પાકિસ્તાન ક્રિકેટ ટીમે પીચને લઈને BCCI પર સવાલો ઉઠાવ્યા હતા. ત્યારે પૂર્વ ભારતીય કેપ્ટન કપિલ દેવે ફાઈનલ મેચ માટે આમંત્રણ ન મળવા પર સવાલો ઉઠાવ્યા હતા. શ્રીલંકન ક્રિકેટ ટીમના પૂર્વ કેપ્ટન અર્જુન રણતુંગાએ તો BCCI સેક્રેટરી પર શ્રીલંકન બોર્ડને બરબાદ કરવા જેવા ગંભીર આરોપો પણ લગાવ્યા હતા. જોકે આ પહેલીવાર નથી જ્યારે બીસીસીઆઈ વિવાદોને કારણે હેડલાઈન્સમાં હોય. વર્ષ 2005 પછી ઓછામાં ઓછા ત્રણ એવા મોટા પ્રસંગો આવ્યા જ્યારે BCCI વિવાદોમાં ફસાયું હતું અને તેની કાર્યશૈલી પર પ્રશ્નો ઉભા થયા હતા. IPLમાં ફિક્સિંગના આરોપોએ BCCIની વિશ્વસનીયતાને કલંકિત કરી છે. ફિક્સિંગની તપાસ કરનાર જસ્ટિસ લોઢા કમિટીએ તે સમયે IPLની બે ટીમોને સસ્પેન્ડ કરી દીધી હતી. ઘણા ખેલાડીઓ સામે કાર્યવાહી પણ કરવામાં આવી હતી. 2017 માં સુપ્રીમ કોર્ટે તત્કાલિન BCCI પ્રમુખ અનુરાગ ઠાકુર અને સચિવ અજય શિર્કેને ફટકાર્યા હતા. બંને પર સુપ્રીમ કોર્ટની અવમાનનાનો આરોપ હતો. સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા બીસીસીઆઈ પ્રમુખને પદ પરથી હટાવવાની આ પ્રથમ ઘટના હતી.
BCCI શું છે, તેની સ્થાપના ક્યારે થઈ?
ભારતમાં ક્રિકેટમાંથી બ્રિટિશ વર્ચસ્વને દૂર કરવા માટે વર્ષ 1927 માં નવી દિલ્હીની એક ક્લબમાં સંયુક્ત બોર્ડ બનાવવાની દરખાસ્તને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. તે સમયે 8 રાજ્યોના ક્રિકેટ એકમોએ તેની રચનાને સમર્થન આપ્યું હતું. તેને 1928-29માં ઇન્ટરનેશનલ ક્રિકેટ કાઉન્સિલ તરફથી માન્યતા મળી હતી. 1940 માં BCCI 1860 ના મદ્રાસ એક્ટ XXI હેઠળ એક સંસ્થા તરીકે નોંધાયેલું હતું. આઝાદી પછી આ ક્રિકેટ બોર્ડ તમિલનાડુ સોસાયટી રજીસ્ટ્રેશન એક્ટ 1975 હેઠળ નોંધાયેલું છે. BCCIનું મૂળ કાર્ય ભારતમાં ક્રિકેટની ગુણવત્તા અને ધોરણને વધારવા માટે નીતિઓ ઘડવાનું છે. આ માટે બોર્ડનું પોતાનું બંધારણ છે અને તે અંતર્ગત નિર્ણયો લેવામાં આવે છે. બીસીસીઆઈને ચલાવવા માટે તેની મૂળ સંસ્થામાં 5 મોટી પોસ્ટ બનાવવામાં આવી છે. આ પદો છે- પ્રમુખ, ઉપપ્રમુખ, સચિવ, ખજાનચી અને સંયુક્ત સચિવ. બોર્ડમાં સર્વોચ્ચ નીતિ નિર્માતા એકમ એપેક્સ કાઉન્સિલ છે. આ બેઠકમાં BCCIના તમામ અધિકારીઓ અને ભારત સરકાર દ્વારા નિયુક્ત કરાયેલા એક અધિકારી હાજર છે. આ એકમ તમામ મોટા નિર્ણયો લે છે.
BCCI ભારતમાં કેવી રીતે કામ કરે છે?
ભારતમાં BCCIનું મૂળભૂત કાર્ય સ્થાનિક ક્રિકેટને પ્રોત્સાહન આપવાનું અને આંતરરાષ્ટ્રીય ક્રિકેટ કાઉન્સિલના સ્કેલ પર ઊભા રહેવા માટે ટીમની ગુણવત્તા નક્કી કરવાનું છે. બીસીસીઆઈની નીતિ ઘડતર પણ આ સંદર્ભમાં થાય છે. આંતરરાષ્ટ્રીય મેચોમાં BCCI ખેલાડીની પસંદગી, કોચ, મેનેજમેન્ટ વગેરેમાં તેની ભૂમિકા ભજવે છે. જો ભારતમાં આંતરરાષ્ટ્રીય મેચનું આયોજન કરવામાં આવે છે, તો બીસીસીઆઈનું મહત્વ વધી જાય છે. ત્યારે સ્ટેડિયમની પસંદગી પણ બીસીસીઆઈની જવાબદારી છે. બીસીસીઆઈની એજીએમ બેઠકમાં પસંદગી સંબંધિત મુખ્ય નિર્ણયો લેવામાં આવે છે. આ બેઠક સંપૂર્ણપણે ગોપનીય અને આંતરિક છે. જો કે આ બેઠકના અનેક નિર્ણયો પર સમયાંતરે સવાલો ઉભા થયા છે. તાજેતરમાં સોશિયલ મીડિયા પર લોકોએ વર્લ્ડ કપ માટે સ્ટેડિયમની પસંદગીને લઈને BCCIની ટીકા કરી છે. લોકોએ આરોપ લગાવ્યો કે ગુજરાતમાં અમદાવાદના સ્ટેડિયમમાં શા માટે તમામ મોટી મેચો યોજવામાં આવે છે? કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ મલ્લિકાર્જુન ખડગેના કાર્યાલયમાં કન્વીનર, કોંગ્રેસના નેતા ગૌરવ પાંધીએ અમદાવાદ સ્ટેડિયમને પનૌટી સ્ટેડિયમ તરીકે ઓળખાવીને ફાઇનલ મેચના આયોજનની ઝાટકણી કાઢી હતી.
BCCI સૌથી ધનિક ક્રિકેટ બોર્ડ છે
તાજેતરના વર્ષોમાં, ભારતીય ક્રિકેટ કંટ્રોલ બોર્ડ પણ તેની આવક પ્રણાલીને લઈને ઘણા સમાચારોમાં છે. તે જ વર્ષે, રાજ્યસભામાં એક પ્રશ્નના જવાબમાં, ભારતના નાણાં રાજ્ય મંત્રી પંકજ ચૌધરીએ જણાવ્યું હતું કે નાણાકીય વર્ષ 2018-2022 દરમિયાન, BCCIએ કુલ 27,411 કરોડ રૂપિયાથી વધુની આવક મેળવી છે. એક રિપોર્ટ અનુસાર વર્ષ 2022માં BCCIની નેટવર્થ 2.25 બિલિયન ડોલર છે. ભારત સરકારના જણાવ્યા અનુસાર BCCIની આવક ઈન્ટરનેશનલ ક્રિકેટ કાઉન્સિલ (ICC)ના મીડિયા અધિકારો, સ્પોન્સરશિપ અને રેવન્યુ શેરમાંથી આવે છે. નાણા મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, BCCIએ 2021-22માં ભારત સરકારને ટેક્સ તરીકે 1159.20 કરોડ રૂપિયા ચૂકવ્યા છે. 2020-21માં આ આંકડો 844.92 કરોડ હતો.નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે FIFA પછી BCCI સૌથી ધનિક સ્પોર્ટ્સ સંસ્થા છે. FIFAની નેટવર્થ $2.37 બિલિયન છે, જે BCCIની નેટવર્થ $2.25 બિલિયન કરતાં થોડી વધારે છે.
BCCI કેટલી શક્તિશાળી છે?
ભારતીય ક્રિકેટ કંટ્રોલ બોર્ડ એક સ્વાયત્ત સંસ્થા છે. તેના વહીવટી અને નાણાંકીય અધિકારોમાં સરકારનો થોડો દખલ છે. BCCIની જનરલ બોડી અને એપેક્સ કાઉન્સિલ તમામ મુખ્ય નિર્ણયો લે છે. તેના નિયમો હેઠળ, નાણાકીય વ્યવહારોનું ઓડિટ કરવું ફરજિયાત બનાવવામાં આવ્યું છે. દર વર્ષે BCCI તેની વેબસાઈટ પર ઓડિટ રિપોર્ટ અપલોડ કરે છે. રમત મંત્રાલય દ્વારા બીસીસીઆઈને માહિતી અધિકાર અધિનિયમ 2005 હેઠળ પણ મૂકવામાં આવ્યું છે.BCCIના 5 મોટા પદો તેના રાજ્ય અને રાષ્ટ્રીય સ્તરના સભ્યો દ્વારા ચૂંટવામાં આવે છે. બંધારણ મુજબ કોઈ વ્યક્તિ એક જ પદ પર ત્રણ વખતથી વધુ નહીં રહી શકે.ઈન્ટરનેશનલ ક્રિકેટ કાઉન્સિલ પાસે બીસીસીઆઈ સામે પગલાં લેવાની મૂળભૂત સત્તા છે. ICC કોઈપણ નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરવા બદલ BCCI વિરુદ્ધ કાર્યવાહી કરી શકે છે.
