- કેન્દ્ર સરકારે માઈક્રોન સાથે કર્યા મહત્વના કરાર
- સેમિકન્ડક્ટર ક્ષેત્રે ઐતિહાસિક કરાર કર્યા
- ભારતમાં બનશે વિશ્વની પાંચમી સૌથી મોટી કંપની
ભારતના વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અમેરિકા અને ઇજિપ્તની મુલાકાત બાદ રવિવાર 25 જૂનની રાત્રે ભારત પરત ફર્યા હતા. જ્યાં તેની વિદેશ યાત્રાને સફળ ગણાવનારા લોકોની કોઈ કમી નથી, તો બીજી તરફ ઘણા લોકો તેની આ સફરને પવનની લહેર પણ ગણાવી રહ્યા છે. જો કે, 21 થી 23 જૂન સુધીની તેમની અમેરિકાની મુલાકાત દરમિયાન પીએમ મોદી અને તેમની ટીમે અનેક વેપાર કરારો પણ કર્યા હતા. આ કરારોમાં ટેક્નોલોજીના ટ્રાન્સફરની જોગવાઈ છે, ત્યારે મેક ઈન ઈન્ડિયા હેઠળ ભારતમાં મેન્યુફેક્ચરિંગની પણ વાત છે. પ્રવાસ દરમિયાન સેમિકન્ડક્ટર મેન્યુફેક્ચરિંગ ક્ષેત્રે થયેલા કરારનું પણ ઘણું મહત્વ છે અને તેની ચર્ચા પણ થઈ રહી છે. બુધવાર એટલે કે 21 જૂને, માઇક્રોન ટેક્નોલોજીએ જાહેરાત કરી કે હવે ભારતમાં ચિપનું ઉત્પાદન શરૂ થશે. કંપનીના સીઈઓ સંજય મેહરોત્રાની વડાપ્રધાન મોદી સાથેની બેઠક બાદ આ જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. સેમીકન્ડક્ટર ચિપ્સના ઉત્પાદનને ટેકો આપવા માટે માત્ર અમુક નોકરીઓ જ નહીં પરંતુ 60,000 થી વધુ યુવાનોને સેમિકન્ડક્ટર એન્જિનિયરિંગમાં તાલીમ આપવા માટે સમગ્ર ઇકોસિસ્ટમ ખોલવી - યુએસ સ્થિત માઇક્રોન ટેક્નોલોજીએ સાણંદ, ગુજરાત ખાતે ફેક્ટરી સ્થાપી ત્યારથી ભારત આગળ વધશે. સેમિકન્ડક્ટર મેન્યુફેક્ચરિંગનું કેન્દ્ર બની રહ્યું છે. કેન્દ્રીય રેલ્વે, ઈલેક્ટ્રોનિક્સ, આઈટી અને ટેલિકોમ મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે સોમવારે આ વાત કહી હતી.
પ્રથમ મેડ-ઇન-ઇન્ડિયા સેમિકન્ડક્ટર ચિપનું ઉત્પાદન કરવામાં આવશે
અશ્વિની વૈષ્ણવે જણાવ્યું હતું કે આ પ્લાન્ટમાંથી 18 મહિનામાં એટલે કે ડિસેમ્બર, 2024 સુધીમાં પ્રથમ મેડ-ઇન-ઇન્ડિયા સેમિકન્ડક્ટર ચિપનું ઉત્પાદન કરવામાં આવશે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે ગુજરાતમાં બાંધવામાં આવનાર આ માઈક્રોન પ્લાન્ટ અત્યાધુનિક હશે અને ભારતમાં સેમિકન્ડક્ટર ઈકોસિસ્ટમના વિસ્તરણમાં ફાળો આપશે. તેમણે કહ્યું કે માઈક્રોન મોબાઈલ ફોન, લેપટોપ, સર્વર, સંરક્ષણ સાધનો, કેમેરા, ઈલેક્ટ્રીક વાહનો, ટ્રેન, કાર અને ટેલિકોમ્યુનિકેશન ઈક્વિપમેન્ટમાં વપરાતા સેમિકન્ડક્ટર્સના ઉત્પાદનના ક્ષેત્રમાં વિશ્વની પાંચમી સૌથી મોટી કંપની છે. ઘણા વિકલ્પો હોવા છતાં ભારત અને સાણંદને ખાસ કરીને માઇક્રોન દ્વારા પસંદ કરવામાં આવ્યા હતા કારણ કે ટેલેન્ટ, અલ્ટ્રા-પ્યોર વોટર અને અલ્ટ્રા-સસ્ટેનેબલ એનર્જી ઉપલબ્ધ છે, જે તમામ સેમિકન્ડક્ટર ઉદ્યોગના વિકાસ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
કોંગ્રેસે સવાલ ઉઠાવ્યા
જો કે કોંગ્રેસે સેમિકન્ડક્ટર ચિપ ઉત્પાદનમાં કેન્દ્ર સરકારને મોટા પ્રમાણમાં રોકાણ કરવાની જરૂરિયાત પર પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો હતો અને આરોપ લગાવ્યો હતો કે જેટલી નોકરીઓ પેદા કરવાનું વચન આપવામાં આવ્યું હતું તે રોકાણને યોગ્ય નથી. અશ્વિની વૈષ્ણવે જણાવ્યું હતું કે કોંગ્રેસે ભૂતકાળમાં ઓછામાં ઓછા ત્રણ વખત સેમીકન્ડક્ટર ઉદ્યોગને દેશમાં લાવવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો પરંતુ નિષ્ફળ ગયા હતા કારણ કે તે ઉદ્યોગની જટિલતાઓને હેન્ડલ કરવા માટે તૈયાર ન હતી અને હવે 'હતાશા'માંથી બહાર આવી રહી છે. માઈક્રોન ટેક્નોલોજીએ જાહેરાત કરી છે કે તે ગુજરાતમાં સાણંદ ખાતે US$ 2.75 બિલિયનના રોકાણ સાથે સેમિકન્ડક્ટર એસેમ્બલી અને પરીક્ષણ સુવિધા સ્થાપશે. આ રકમમાંથી માઈક્રોન યુએસ $ 825 મિલિયનનું રોકાણ કરશે. જ્યારે બાકીની રકમ કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારો દ્વારા આપવામાં આવશે. એક તરફ કેન્દ્ર સરકારે માઈક્રોન સાથેના આ કરાર અને સેમિકન્ડક્ટર ક્ષેત્રે અન્ય બે કરારોને ઐતિહાસિક ગણાવીને વખાણ કર્યા છે, પરંતુ કોંગ્રેસે તેના પર સવાલો ઉઠાવ્યા છે. કોંગ્રેસે આક્ષેપ કર્યો હતો કે તેનું અર્થશાસ્ત્ર ફાયદાકારક નથી અને તે સંસાધનો અને કરદાતાઓનો બગાડ છે. કારણ કે ત્યાં માત્ર એસેમ્બલિંગ હશે, ઉત્પાદન નહીં..."
હજારો યુવાનો માટે રોજગારીની તકો ઉભી કરશે
અશ્વિની વૈષ્ણવે કોંગ્રેસ પર વળતો પ્રહાર કરતા કહ્યું કે સેમિકન્ડક્ટર પ્લાન્ટ હજારો યુવાનો માટે રોજગારીની તકો ઉભી કરશે, લોજિસ્ટિક્સથી લઈને સ્ટોરેજ સુધી મોટી સંખ્યામાં સંબંધિત ઉદ્યોગોનું નિર્માણ કરશે અને ભવિષ્યમાં દેશના સેમિકન્ડક્ટર મેન્યુફેક્ચરિંગ હબ તરીકે પોતાને સ્થાપિત કરશે. સેમિકન્ડક્ટરને સ્માર્ટફોનથી લઈને ટ્રેન અને ટીવી સેટ સુધીની દરેક વસ્તુનો મૂળભૂત ઉદ્યોગ ગણાવતા કેન્દ્રીય મંત્રીએ કહ્યું કે ઘણા દેશો વિશ્વનું આગામી સેમિકન્ડક્ટર હબ બનવા માટે સ્પર્ધા કરી રહ્યા છે, પરંતુ પીએમ નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં કેન્દ્ર સરકાર આમાં રોકાણ કરી રહી છે. તેમણે કહ્યું, પ્લાઝમાની ચોકસાઈ લેસર કરતાં લાખો ગણી વધારે છે. આવા સાધનો અને ઘટકો પણ ભારતમાં જ તૈયાર કરવામાં આવશે. આખરે મશીનો પણ અહીં જ બનાવવામાં આવશે.
એક વર્ષમાં દેશમાં નોંધપાત્ર રોકાણ કરવાની યોજના
સેમિકન્ડક્ટર ઉદ્યોગને અત્યંત જટિલ અને ખર્ચ-સઘન ગણાવતા અશ્વિની વૈષ્ણવે જણાવ્યું હતું કે છેલ્લા નવ વર્ષોમાં ભારતમાં જે રીતે ઇલેક્ટ્રોનિક્સ ઉદ્યોગનો વિકાસ થયો છે જેને લઈને વિશ્વને વિશ્વાસ છે કે અમે આ કરી શકીશું. કેન્દ્રીય મંત્રીએ અગાઉ કહ્યું હતું કે ભારત સરકાર અડધા ડઝનથી વધુ સેમિકન્ડક્ટર મેન્યુફેક્ચરિંગ, પેકેજિંગ અને ટેસ્ટિંગ કંપનીઓ સાથે વાટાઘાટો કરી રહી છે જે એક વર્ષમાં દેશમાં નોંધપાત્ર રોકાણ કરવાની યોજના બનાવી શકે છે.
ઉત્તમ તકો પણ પડકારો અનેક
આ પગલું ભારત માટે મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે સેમિકન્ડક્ટર માર્કેટ આગામી સાત વર્ષમાં US$600 બિલિયનથી બમણું US$1000 થી 1300 બિલિયન (1.3 ટ્રિલિયન) થવાની ધારણા છે. અને ભારત સેમિકન્ડક્ટરનો સૌથી મોટો ગ્રાહક પણ બનશે. ભારતીય સેમિકન્ડક્ટર માર્કેટનું મૂલ્ય 2020માં US$15 બિલિયન હતું અને તે આગામી ત્રણ વર્ષમાં US$63 બિલિયન સુધી પહોંચવાની અપેક્ષા છે. એક સરકારી અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે સેમિકન્ડક્ટરના ઉત્પાદનને વેગ આપવા માટે કેન્દ્રીય પહેલ એ વિદેશમાંથી આયાત ઘટાડવા માટે સ્થાનિક ઇલેક્ટ્રોનિક્સ સપ્લાય ચેઇન વિકસાવવાના સરકારના ઉદ્દેશ્યની ચાવી છે, ખાસ કરીને ચીન જેની સાથે તે છેલ્લા પાંચ વર્ષથી સંકળાયેલું છે.
આ પગલું રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા માટે પણ મહત્વપૂર્ણ
ગયા વર્ષે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે અમેરિકન સ્પર્ધાત્મકતા વધારવા સેમિકન્ડક્ટર ચિપની અછતને પહોંચી વળવા અને ઉત્પાદન માટે ચીન જેવા દેશો પર અમેરિકાની નિર્ભરતા ઘટાડવા માટે અમેરિકન સેમિકન્ડક્ટર ઉત્પાદનને વધારવાના હેતુથી લાંબા સમયથી રાહ જોવાતું બિલ પસાર કર્યું હતું. તે સમયે અમેરિકન ધારાશાસ્ત્રીઓએ કહ્યું હતું કે આ પ્રકારનું પગલું રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા માટે પણ મહત્વપૂર્ણ છે. અરુણ કુમાર, નેનો ઈલેક્ટ્રોનિક્સના ભૂતપૂર્વ પ્રોફેસર, IIT-દિલ્હી, કહે છે, ભારત માટે સેમિકન્ડક્ટર્સના ક્ષેત્રે એક મહત્વપૂર્ણ અવાજ બનવું પણ મહત્વપૂર્ણ છે. મજબૂત લોજિસ્ટિક્સ નેટવર્ક, મજબૂત સપ્લાય ચેઈન ખરેખર સેમિકન્ડક્ટર હબ તરીકે ઉભરી આવે છે, ડિઝાઇન, નિકાસને વધારવા માટે ટેક્નોલોજી અને સમર્થન ઉત્પાદન જેટલું જ મહત્વપૂર્ણ છે. નીતિઓ પણ લાંબા ગાળા માટે અને સતત હિસ્સેદારોના પ્રતિભાવોના આધારે વિકસિત થવી પડશે.
