સુનાવણી / 'ત્યારે કેવી મુશ્કેલીઓ પડતી, અમે જાણીએ છીએ', EVM વિરુદ્ધની ચર્ચા પર જુઓ શું બોલી સુપ્રીમ કોર્ટ

Supreme Court : લોકસભા ચૂંટણી પહેલા ઈલેક્ટ્રોનિક વોટિંગ મશીન (EVM) દ્વારા મતદાન અને VVPAT સ્લિપ સાથે મેચ કરવાની માંગ કરતી અરજીઓ પર સુપ્રીમ કોર્ટમાં સુનાવણી હાથ ધરવામાં આવી હતી. આ દરમિયાન સુપ્રીમ કોર્ટે ગુપ્ત મતદાન દ્વારા મતદાનની સમસ્યાઓ તરફ ધ્યાન દોર્યું હતું. જસ્ટિસ સંજીવ ખન્નાએ પિટિશનર એસોસિએશન ફોર ડેમોક્રેટિક રિફોર્મ્સ (ADR)ના વકીલ પ્રશાંત ભૂષણને કહ્યું કે, આપણે આપણાં જીવનના છઠ્ઠા દાયકામાં છીએ. આપણે બધા જાણીએ છીએ કે, જ્યારે બેલેટ પેપર દ્વારા મતદાન કરવામાં આવતું હતું ત્યારે શું સમસ્યાઓ આવતી હતી. તમે કદાચ નહીં જાણતા હોવ પણ અમે ભૂલ્યા નથી.  પ્રશાંત ભૂષણ દલીલ કરી રહ્યા હતા કે, કેવી રીતે મોટાભાગના યુરોપિયન દેશો, જેમણે EVM દ્વારા મતદાન કરવાનું પસંદ કર્યું હતું, તેઓ પેપર બેલેટ પર પાછા ફર્યા છે.

શું કહ્યુ પ્રશાંત ભૂષણે ? 
પ્રશાંત ભૂષણે કહ્યું કે, આપણે પેપર બેલેટ પર પાછા જઈ શકીએ છીએ. બીજો વિકલ્પ EVM દ્વારા મતદાન કરતી વખતે મતદારોને VVPAT સ્લિપ આપવાનો છે. એવી પણ શક્યતા છે કે, મશીનમાં કાપલી પડી જાય અને આ પછી મતદારની કાપલી મળી જાય. આ પછી તેને મતપેટીમાં મૂકવો જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે, આ VVPAT સ્લિપ મતદારોના હાથમાં આપવી જોઈએ. જોકે VVPATની ડિઝાઈન બદલવામાં આવી હતી તે પારદર્શક કાચની હોવી જોઈતી હતી. પરંતુ તેને ડાર્ક અપારદર્શક મિરર ગ્લાસમાં બદલી દેવામાં આવ્યો હતો. જ્યારે 7 સેકન્ડ માટે પ્રકાશ થાય બધું દેખાય છે.

SCમાં EVM પર ચર્ચા દરમિયાન જર્મનીનો ઉલ્લેખ
પ્રશાંત ભૂષણે જ્યારે જર્મનીનું ઉદાહરણ આપ્યું તો જસ્ટિસ દીપાંકર દત્તાએ પૂછ્યું કે જર્મનીની વસ્તી કેટલી છે? પ્રશાંત ભૂષણે જવાબ આપ્યો કે તે લગભગ 6 કરોડ છે, જ્યારે ભારતમાં 50-60 કરોડ મતદારો છે. જસ્ટિસ ખન્નાએ કહ્યું કે, દેશમાં કુલ નોંધાયેલા મતદારોની સંખ્યા 97 કરોડ છે. જ્યારે બેલેટ પેપર દ્વારા મતદાન થયું ત્યારે શું થયું તે આપણે બધા જાણીએ છીએ. 

એક અરજીકર્તાના વકીલ સિનિયર એડવોકેટ સંજય હેગડેએ કહ્યું કે, EVM પર પડેલા વોટ VVPAT સ્લિપ સાથે મેળ ખાતા હોવા જોઈએ. જેના પર જસ્ટિસ ખન્નાએ જવાબ આપ્યો કે તમે કહેવા માંગો છો કે, 60 કરોડ VVPAT સ્લિપની ગણતરી થવી જોઈએ. સાચું? જસ્ટિસ ખન્નાએ કહ્યું કે હા, માનવીય હસ્તક્ષેપ હોય ત્યારે સમસ્યા ઊભી થાય છે, તેનાથી સમસ્યા વધે છે. માનવીય દખલગીરી ન હોય તો વોટિંગ મશીન સચોટ જવાબો આપશે. જો તમારી પાસે EVM સાથે ચેડાં રોકવા માટે કોઈ સૂચન હોય તો તમે અમને આપી શકો છો.

પ્રશાંત ભૂષણે EVM ટેમ્પરિંગ પર સંશોધન પેપર વાંચ્યું
આ પછી પ્રશાંત ભૂષણે EVM સાથે છેડછાડની શક્યતા પર એક સંશોધન પેપર વાંચ્યું. તેમણે કહ્યું કે તેઓ પ્રતિ એસેમ્બલી માત્ર 5 VVPAT મશીનો ગણી રહ્યા છે જ્યારે આવા 200 મશીનો છે, આ માત્ર 5 ટકા છે અને આમાં કોઈ વાજબીપણું હોઈ શકે નહીં. સાત સેકન્ડનો પ્રકાશ પણ મેનીપ્યુલેશનનું કારણ બની શકે છે. મતદારને VVPAT સ્લિપ એકત્રિત કરવાની અને તેને મતપેટીમાં દાખલ કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી શકે છે.  એક અરજીકર્તા તરફથી હાજર રહેલા વરિષ્ઠ વકીલ ગોપાલ શંકરનારાયણે કહ્યું કે, પ્રશાંત ભૂષણ જે કહે છે તેની સાથે હું સંમત છું. અમે એવું નથી કહી રહ્યા કે ઈવીએમ પ્રત્યે કોઈ ખરાબ ઈચ્છા છે. એકમાત્ર મુદ્દો એ છે કે તેણે આપેલા મતમાં મતદારનો વિશ્વાસ.

વધુ વાંચો : 'આતંકીઓને ઘરમાં ઘૂસીને...' PM મોદીના નિવેદન પર અમેરિકાએ કહ્યું 'અમે વચ્ચે નહીં પડીએ'

VVPAT એટલે કે વોટર વેરિફાઈડ પેપર ઓડિટ ટ્રેલ
VVPAT સ્લિપ મતદારને તે જોવા માટે સક્ષમ બનાવે છે કે મત યોગ્ય રીતે નાખવામાં આવ્યો હતો અને તે જે ઉમેદવારને સમર્થન આપે છે તેને ગયો હતો. VVPAT એક કાગળની સ્લિપ બહાર પાડે છે જે સીલબંધ પરબિડીયામાં રાખવામાં આવે છે. જો કોઈ વિવાદ હોય તો તેને ખોલી શકાય છે. વિપક્ષના પ્રશ્નો અને EVM વોટિંગ સિસ્ટમ અંગેની આશંકાઓ વચ્ચે, અરજીઓમાં દરેક મતની ક્રોસ વેરિફિકેશનની માંગ કરવામાં આવી છે.  આ અરજીઓ એસોસિયેશન ફોર ડેમોક્રેટિક રિફોર્મ્સ (ADR) અને કાર્યકર્તા અરુણ કુમાર અગ્રવાલ વતી દાખલ કરવામાં આવી છે. અરુણ અગ્રવાલે તમામ VVPAT સ્લિપની ગણતરી કરવાની માંગ કરી છે. ADRની અરજીમાં મતદારો VVPAT દ્વારા ચકાસવામાં સક્ષમ છે તેની ખાતરી કરવા માટે કોર્ટમાંથી ચૂંટણી પંચ અને કેન્દ્રને નિર્દેશ માંગવામાં આવ્યો છે કે, તેમનો મત 'રેકોર્ડ તરીકે ગણવામાં આવ્યો' છે.

VTV Gujarati Newsની તમામ અપડેટ સૌથી પહેલા મેળ​વ​વા માટે અમારી WhatsApp ચેનલ ફોલો કરો