મિશન ગગનયાન / આજે ISRO માટે ખૂબ અગત્યનો દિવસ: થોડી જ વારમાં થશે Gaganyaan નું પહેલું ટ્રાયલ, જાણો કઈ રીતે જોઈ શકશે LIVE

• ISROએ માનવ અવકાશ ઉડાન કાર્યક્રમ ગગનયાનની યાત્રાને આપ્યો વેગ 
• થોડી જ વારમાં થશે Gaganyaan નું પહેલું ટ્રાયલ
• અવકાશયાત્રીઓની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે સ્પેસ એજન્સી દ્વારા પરીક્ષણ

Mission Gaganyaan : ISRO તેના મહત્વાકાંક્ષી માનવ અવકાશ ઉડાન કાર્યક્રમ ગગનયાનની યાત્રાને શનિવારે પ્રથમ ક્રૂ મોડ્યુલ પરીક્ષણ સાથે સિંગલ-સ્ટેજ લિક્વિડ રોકેટના પ્રક્ષેપણ દ્વારા વેગ આપશે. અવકાશયાત્રીઓની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે અહીંની સ્પેસ એજન્સી દ્વારા આ પરીક્ષણ કરવામાં આવશે. ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ISRO) 3 દિવસીય ગગનયાન મિશન માટે 400 કિમીની નીચી પૃથ્વી ભ્રમણકક્ષામાં માનવોને અવકાશમાં મોકલવાનું અને તેમને સુરક્ષિત રીતે પૃથ્વી પર પાછા લાવવાનું લક્ષ્ય રાખે છે.

ISROના અન્ય મિશન ઉપરાંત અવકાશ એજન્સી તેના પરીક્ષણ વાહન સિંગલ સ્ટેજ લિક્વિડ રોકેટ (TV-D1) ના સફળ પ્રક્ષેપણનો પ્રયાસ કરશે, જે 21 ઓક્ટોબરના રોજ સવારે 8 વાગ્યે આ સ્પેસપોર્ટના પ્રથમ પ્રક્ષેપણ પેડ પરથી ઉપાડવાનું નિર્ધારિત છે. આ ક્રૂ મોડ્યુલ સાથે પરીક્ષણ વાહન મિશન એકંદર ગગનયાન કાર્યક્રમ માટે એક મહત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નરૂપ છે કારણ કે લગભગ સમગ્ર સિસ્ટમ ફ્લાઇટ પરીક્ષણ માટે સંકલિત છે. 

આ પરીક્ષણ ફ્લાઇટની સફળતા બાકીની લાયકાત પરીક્ષણો અને માનવરહિત મિશન માટેનો તબક્કો સેટ કરશે, જે ભારતીય અવકાશયાત્રીઓ સાથે પ્રથમ ગગનયાન કાર્યક્રમ તરફ દોરી જશે, જે 2025 માં પૂર્ણ થવાની અપેક્ષા છે. તેમાં ક્રૂ ઈન્ટરફેસ, લાઈફ સપોર્ટ સિસ્ટમ, એવિઓનિક્સ અને ડિલેરેશન સિસ્ટમ છે. તે ઉતરાણ અને ઉતરાણ દરમિયાન ક્રૂની સલામતી સુનિશ્ચિત કરવા માટે ફરીથી પ્રવેશ માટે પણ ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું છે.

Mission Gaganyaan:
TV-D1 Test Flight

The test flight can be watched LIVE
from 0730 Hrs. IST
on October 21, 2023
at https://t.co/MX54CwO4IUhttps://t.co/zugXQAYy1y
YouTube: https://t.co/75VtErpm0H
DD National TV@DDNational#Gaganyaan pic.twitter.com/ktomWs2TvN

— ISRO (@isro) October 19, 2023

વિવિધ પરીક્ષણોમાંથી થવું પડ્યું પસાર
ક્રૂ મોડ્યુલને ચેન્નાઈથી લગભગ 135 કિમી પૂર્વમાં સ્થિત શ્રીહરિકોટા ખાતેના પ્રક્ષેપણ સંકુલમાં સંકલિત કરતા પહેલા ISRO કેન્દ્રો પર વિવિધ પરીક્ષણોમાંથી પસાર થવું પડ્યું હતું. શનિવારે આખો ટેસ્ટ ફ્લાઇટ પ્રોગ્રામ ટૂંકી રહેવાની અપેક્ષા છે કારણ કે 'ટેસ્ટ વ્હીકલ એબોર્ટ મિશન' (ટીવી-ડી1) ક્રૂ એસ્કેપ સિસ્ટમ અને ક્રૂ મોડ્યુલને 17 કિમીની ઊંચાઈએ લોન્ચ કરશે, તે શ્રીહરિકોટાના પૂર્વ કિનારેથી લગભગ 10 કિલોમીટર દૂર દરિયામાં સુરક્ષિત રીતે ઉતરે તેવી અપેક્ષા છે. બાદમાં બંગાળની ખાડીમાંથી નૌકાદળ દ્વારા તેમની શોધ અને બચાવ કરવામાં આવશે.

જાણો શું છે આનો હેતુ ? 
ફ્લાઇટમાં ત્રણ ભાગોનો સમાવેશ થાય છે: સિંગલ સ્ટેજ લિક્વિડ રોકેટ, ક્રૂ મોડ્યુલ (CM) અને ક્રૂ એસ્કેપ સિસ્ટમ (CES). ફ્લાઈટ દરમિયાન ટેસ્ટ વાહન CES અને સીઈએને ઉપર લઈ જશે. ત્યારે ગર્ભપાત જેવી સ્થિતિ સર્જાશે. એબોર્ટનો અર્થ છે કે જો કોઈ સમસ્યા આવે તો મોડ્યુલ અવકાશયાત્રીને સુરક્ષિત રીતે પાછા લાવશે. આ સમયે કેપ્સ્યુલની સ્પીડ મેક 1.2 એટલે કે 1431 કિલોમીટર પ્રતિ કલાક હશે. આ ઝડપે, CES 11.7 કિલોમીટરની ઉંચાઈથી 60 ડિગ્રી પર રોકેટથી અલગ થશે. આ પછી, ક્રૂ-મોડ્યુલ અને ક્રૂ-એસ્કેપ સિસ્ટમ 594 કિલોમીટર પ્રતિ કલાકની ઝડપે 17 કિલોમીટર ઉપર જવાનું શરૂ કરશે. ત્યાં બંને સિસ્ટમ અલગ હશે.

પેરાશૂટ ક્યારે ખુલશે?
જ્યારે ક્રૂ મોડ્યુલ CES થી અલગ થશે, ત્યારે તેના નાના પેરાશૂટ 16.6 કિલોમીટરની ઉંચાઈ પર ખુલશે. જ્યારે કેપ્સ્યુલ 2.5 કિલોમીટરથી ઓછી ઉંચાઈ પર હશે, ત્યારે તેના મુખ્ય પેરાશૂટ ખુલશે. ક્રૂ મોડ્યુલ શ્રીહરિકોટાથી 10 કિલોમીટર દૂર બંગાળની ખાડીમાં ઉતરશે. નેવી તેને ત્યાંથી રિકવર કરશે. જ્યારે CES 14 કિલોમીટર દૂર અને ટીવી બૂસ્ટર છ કિલોમીટર દૂર દરિયામાં પડી જશે અને ડૂબી જશે.

ક્રૂ મોડ્યુલ શું છે?
ક્રૂ મોડ્યુલ એ એક ભાગ છે જેની અંદર અવકાશયાત્રીઓ બેસીને 400 કિલોમીટરની ઊંચાઈએ ઓછી ભ્રમણકક્ષામાં પૃથ્વીની આસપાસ ફરશે. તે એક કેબિન જેવું છે, જેને અનેક તબક્કામાં વિકસાવવામાં આવ્યું છે. તેમાં નેવિગેશન સિસ્ટમ, ફૂડ હીટર, ફૂડ સ્ટોરેજ, હેલ્થ સિસ્ટમ અને ટોયલેટ બધું હશે. તેનો આંતરિક ભાગ ઊંચા અને નીચા તાપમાનને સહન કરશે. તે અવકાશયાત્રીઓને સ્પેસ રેડિયેશનથી પણ બચાવશે.

વિકાસ એન્જિનનો ઉપયોગ
TV-D1 વાહનમાં વિકાસ એન્જિનનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. તેના આગળના ભાગમાં ક્રૂ મોડ્યુલ અને ક્રૂ એસ્કેપ સિસ્ટમ ઇન્સ્ટોલ કરેલી છે. વાહનની લંબાઈ 34.9 મીટર અને વજન 44 ટન છે. આ ઓછી કિંમતનું સિંગલ સ્ટેજ લિક્વિડ રોકેટ છે.

આવતા વર્ષે રોબોટ મોકલવાની તૈયારી
TV-D1ના સફળ પરીક્ષણ પછી ISRO વધુ ત્રણ પરીક્ષણ ફ્લાઇટ્સ D2, D3 અને D4 મોકલશે. આવતા વર્ષની શરૂઆતમાં ગગનયાન પ્રથમ માનવરહિત મિશન પ્લાન એટલે કે હ્યુમનૉઇડ રોબોટ (વ્યોમિત્ર) મોકલશે. જ્યારે સફળ થાય ત્યારે ભારતની પ્રથમ માનવ અવકાશ ઉડાન 2025 માં થવાની સંભાવના છે.

શું પ્રાપ્ત થશે?
જો ભારતનું ગગનયાન મિશન સફળ થશે તો ભારતીય અવકાશયાત્રીઓને અવકાશના વાતાવરણને સમજવાની તક મળશે. આ મિશન દેશને અવકાશ સંશોધન ક્ષેત્રે તેના તકનીકી વિકાસમાં પણ સારી દિશા આપશે. મિશનની સફળતા બાદ ભારત અમેરિકા, ચીન અને રશિયા પછી આવું કરનાર ચોથો દેશ બની જશે.

તમે આ સ્થળો પર ગગનયાન મિશન લાઈવ જોઈ શકશો
TV-D1 ટેસ્ટ ફ્લાઈટ લોન્ચનું લાઈવ પ્રસારણ DD ન્યૂઝ ચેનલ પર કરવામાં આવશે અને ISRO તેની સત્તાવાર વેબસાઈટ અને સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર લોન્ચનું લાઈવ સ્ટ્રીમ પણ કરશે. પરીક્ષણમાં ડ્રાઈવર રેસ્ક્યુ સિસ્ટમ, ક્રૂ મોડ્યુલ ફીચર્સ અને હાઈ એલ્ટિટ્યુડ સ્પીડ કંટ્રોલનો સમાવેશ થાય છે. આ મિશન દ્વારા વૈજ્ઞાનિકોએ ક્રૂની સલામતી સુનિશ્ચિત કરવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું છે, જેને ખરેખર ગગનયાન મિશન દરમિયાન LVM-3 રોકેટ પર ક્રૂ મોડ્યુલમાં ઉડાડવામાં આવશે.

ગગનયાન મિશનનું બજેટ
ગગનયાન મિશન માટે લગભગ 9023 કરોડ રૂપિયાનું બજેટ ફાળવવામાં આવ્યું છે. ગગનયાન મિશન ભારતનું પ્રથમ માનવ અવકાશ મિશન છે જે ત્રણ દિવસ સુધી ચાલશે. જેમાં 3 સભ્યોની ટીમને પૃથ્વીની કક્ષામાં મોકલવામાં આવશે. આ પછી ક્રૂ મોડ્યુલને દરિયામાં સુરક્ષિત રીતે ઉતારવામાં આવશે.