- ચાર ચરણોમાં થશે ચંદ્રયાન-3નું લેન્ડિંગ
- છેલ્લાં ચરણમાં 1-2 મીટર પ્રતિ સેકન્ડની ઝડપ રહેશે
- 15 મિનિટનો સમય અતિ મહત્વનો રહેશે
Chandrayaan 3ની લેન્ડિંગ 23 ઑગસ્ટનાં સાંજે 6.04 વાગ્યે થવા જઈ રહી છે. વિક્રમ લેન્ડર હાલમાં 25km x 134 kmનાં ઓર્બિટમાં ફરી રહ્યું છે. તેને 25 કિલોમીટરની ઊંચાઈથી નીચેની તરફ જવાનું છે. સોફ્ટ લેન્ડિંગ સફળતાપૂર્વક થાય તે માટે લેન્ડિંગ પ્રક્રિયાને ચાર ચરણોમાં વિભાજિત કરવામાં આવી છે.
કેવી રીતે ચંદ્રયાન-3ની થશે લેન્ડિંગ
- વિક્રમ લેન્ડર 25 કિલોમીટરની ઊંચાઈએથી સપાટી પર ઊતરવાનું શરૂ કરશે. આવતાં સ્ટેજ સુધી પહોંચતા તેને આશરે 11.5 મિનીટનો સમય લાગશે.સાંજે 5.45એ પહેલા ચરણમાં ચંદ્રની સપાટીથી 7.5 કિમી ઊંચાઈએ આવશે.
- દ્વિતીય ચરણમાં ઊંચાઈ ઘટીને 6.8 કિમી થશે. આ ચરણમાં ગતિ 336 મીટર પ્રતિ સેકેન્ડ થશે.
- ત્રીજા ચરણમાં 800 મીટરની ઊંચાઈએ પહોંચશે. લેન્ડિંગ સ્થળની તપાસ સેંસર કરશે અને 150 મીટરની ઊંચાઈ પર લેન્ડર પહોંચશે.
- છેલ્લાં ચરણમાં પહેલા 60 મીટર અને પછી 10 મીટરની ઊંચાઈ પર રહેશે. અહીં ગતિ માત્ર 1-2 મીટર પ્રતિ સેકન્ડ જ રહેશે.
લેન્ડિંગ બાદ ક્યાં પેલોડ્સ કામ કરશે?
આ બાદ વિક્રમમાં લાગેલા ચાર પેલોડ્સ કામ કરવાનું શરૂ કરશે. રંભા- ચંદ્રની સપાટી પર સૂરજથી આવતાં પ્લાઝ્માનાં કણોનાં ઘનત્વ, માત્રા અને ફેરફારોની તપાસ કરશે. ચાસ્ટે- ચંદ્રની સપાટીની ગરમી એટલે કે તાપમાનની તપાસ કરશે. ઈલ્ઝા લેન્ડિંગ સાઈટની આસપાસ ભૂકંપીય ગતિવિધિઓની તપાસ કરશે. અને LRA લેઝર રેટ્રોરિફ્લેક્ટર ચંદ્રનાં ડાયનેમિક્સને સમજવાનો પ્રયાસ કરશે.
ખાસ કેમેરા અને સેંસર્સ
ચંદ્રયાન-3ની લેન્ડિંગમાં કોઈ ભૂલ ન થાય તે માટે તેમાં સેંસર્સ અને કેમેરા લગાડવામાં આવ્યાં છે. LHDAC કેમેરાને ખાસ કરીને વિક્રમ લેન્ડરને સુરક્ષિત રીતે ચંદ્રની સપાટી પર કેવી રીતે ઊતારવું તેના માટે જ બનાવવામાં આવ્યાં છે. વિક્રમ લેન્ડરમાં 2 મોટા ફેરફાર પણ કરવામાં આવ્યાં છે. એક તો સેફ્ટી મોડ જે કોઈપણ પ્રકારની દુર્ઘટનાથી બચાવશે. વિક્રમમાં 2 ઓનબોર્ડ કમ્પ્યૂટર લગાડવામાં આવ્યાં છે જે દરેક પ્રકારની જાણકારી કેમેરા અને સેંસર્સની મદદથી આપતાં રહેશે.
અઢી સેકન્ડનો જ સમય
જ્યારે લેન્ડર ચંદ્રમાની સપાટી પર જઈ રહ્યો હોય છે ત્યારે તેની ઝડપ ઘણી વધારે હોય છે. પૃથ્વીથી ચંદ્રમા સુધી એક રેડિયો સિગ્નલ મોકલવામાં 1.3 સેકન્ડ લાગે છે. અને તે સિગ્નલ પાછો ધરતી સુધી પહોંચવામાં 1.3 સેકન્ડનો સમય લાગે છે.ટૂંકમાં લેન્ડિંગનાં સમયમાં આદાન-પ્રદાનમાં લગભગ અઢી સેકન્ડનો સમય લાગે છે. તેનો અર્થ એ થાય છે કે ચંદ્રની સપાટી પર જઈ રહેલા લેન્ડરને નિયંત્રિત કરવા માટે અઢી સેકન્ડ લાગે છે. અઢી સેકન્ડનાં કારણે જ લેન્ડરને એવું બનાવવામાં આવે છે કે તે પોતાના નિર્ણયો પોતે જ લઈ શકે છે.
શા માટે આ ક્ષેત્રમાં પહોંચવું મુશ્કેલ છે?
ચંદ્રનાં દક્ષિણ ધ્રુવ પર મોટા-મોટા પહાડ અને અનેક ક્રેટર્સ એટલે કે ખાડાંઓ આવેલાં છે. અહીં સૂરજનો પ્રકાશ પણ ઘણો ઓછો પડે છે. ચંદ્રનાં જે વિસ્તારો પર સૂરજનો પ્રકાશ પડે છે તે વિસ્તારોમાં તાપમાન આશરે 54 ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધીનો હોય છે પરંતુ જ્યાં પ્રકાશ નથી તેવા દક્ષિણી ધ્રુવનું તાપમાન માઈનસ 248 ડિગ્રી સેલ્યિસય સુધી પહોંચી જાય છે. નાસાએ તો એવો પણ દાવો કર્યો છે કે દક્ષિણી ધ્રુવ પર એવા અનેક ક્રેટર્સ છે જે અરબો વર્ષોથી અંધકારમાં ડૂબેલા છે અને ત્યાં ક્યારેય પણ સૂર્યનું એક કિરણ પણ પડ્યું નથી.
