ન્યાયિક / મોટી ખબર : ફાંસીને બદલે ઓછા પીડાદાયક મોતનો વિકલ્પ શોધશે કમિટી, સરકારે સુપ્રીમને કરી જાણ

• દેશમાં હાલ ફાંસી આપીને દોષીને મારી નાખવાની સજા
• ટૂંકમાં ફાંસીને બદલે મોતની સજાનો બીજો કોઈ વિકલ્પ આવી શકે
• સરકારની સુપ્રીમમાં કબૂલાત

 કેન્દ્ર સરકારે મંગળવારે સુપ્રીમ કોર્ટને જણાવ્યું હતું કે તે ફાંસીને બદલે ઓછા દર્દનાક મોતનો વિકલ્પ શોધવા માટે નિષ્ણાત સમિતિની રચના કરવા પર વિચાર કરી રહી છે. એટર્ની જનરલે ફાંસીના વિકલ્પ પર સરકારના વલણની સુપ્રીમ કોર્ટને જાણ કરી હતી. 27 માર્ચે, ભારતના ચીફ જસ્ટીસ ડી વાય ચંદ્રચુડે કેન્દ્રને એવા કાયદાની તરફેણમાં દલીલ કરવા જણાવ્યું હતું કે જે મૃત્યુ માટે દોષિત વ્યક્તિને શ્વાસ બંધ થઈ જાય ત્યાં સુધી ફાંસીએ લટકાવી રાખવાની મંજૂરી આપે છે. 

ચીફ જસ્ટીસે ચંદ્રચુડને ફાંસીની સજા વધારે પીડાદાયક લાગી 
ચીફ જસ્ટીસે ચંદ્રચુડે કેન્દ્ર સરકારે મોતની સજાના બીજા વિકલ્પોની શોધ કરવાનું જણાવ્યું હતું કારણ કે સુપ્રીમ કોર્ટને ફાંસીની સજા વધુ આકરી લાગે છે. સમાજનો એક મોટો વર્ગ એવો છે જે મૃત્યુ માટે ફાંસી આપવાની વર્તમાન પદ્ધતિ સાથે સંમત નથી. લોકો માને છે કે મૃત્યુની આ પદ્ધતિ 'બર્બર અને પીડાદાયક' છે. દેશમાં લાંબા સમયથી મૃત્યુદંડને નાબૂદ કરવા અથવા મૃત્યુનો ઓછો પીડાદાયક વિકલ્પ શોધવાની હાકલ કરવામાં આવી રહી છે. 2017માં એડવોકેટ ઋષિ મલ્હોત્રાએ સુપ્રીમ કોર્ટમાં પીઆઈએલ દાખલ કરી હતી. આ અરજીમાં, તેમણે મૃત્યુદંડના અમલ માટે "વધુ સંસ્કારી અને પ્રતિષ્ઠિત વિકલ્પ" શોધવાની માંગ કરી હતી. મલ્હોત્રાએ દલીલ કરી હતી કે જે ગુનેગારનું જીવન સમાપ્ત થવાનું છે તેને ફાંસી આપીને સહન કરવાની ફરજ પાડવી જોઈએ નહીં.

કોને કહેવાય ફાંસીની સજા, કરાઈ વ્યાખ્યા 
આ પીઆઈએલમાં કોડ ઓફ ક્રિમિનલ પ્રોસિજર (સીઆરપીસી)ની કલમ 345(5)ની બંધારણીય માન્યતાને પડકારવામાં આવી હતી. આ કલમમાં લખવામાં આવ્યું છે કે, "જે વ્યક્તિને ફાંસીની સજા ફટકારવામાં આવી છે, તેને ગળે ફાંસો લગાવીને સજા કરવામાં આવશે." ગુનેગાર વ્યક્તિ મરી ન જાય ત્યાં સુધી ફાંસીએ લટકતો રહેશે. જો કે, 1982ના બચન સિંહ વિરુદ્ધ સ્ટેટ ઓફ પંજાબ કેસમાં મૃત્યુદંડની બંધારણીય માન્યતાને સુપ્રીમ કોર્ટે માન્ય રાખી છે.રકાર અન્ય વિકલ્પોનો અભ્યાસ કરવા માટે સમય માંગે છે
જાન્યુઆરી 2018માં સુપ્રીમ કોર્ટમાં દાખલ કરેલા સોગંદનામામાં કેન્દ્ર સરકારે સુપ્રીમ કોર્ટને જણાવ્યું હતું કે ડેથ વોરંટનો અમલ કરવા માટે ફાંસી એ જ એકમાત્ર "સંભવિત" વિકલ્પ છે. મૃત્યુદંડ માટે અન્ય દેશોમાં કઈ પદ્ધતિઓ અપનાવવામાં આવે છે તેનો અભ્યાસ કરવા માટે તેમને સમયની જરૂર છે.

વિશ્વમાં અલગ અલગ રીતે મોતની સજા 
એમ્નેસ્ટી ઈન્ટરનેશનલનું કહેવું છે કે દુનિયામાં 55 દેશ એવા છે જ્યાં સજાના રૂપમાં મોતની સજા આપવામાં આવે છે. બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન ફાંસી એ સૌથી વધુ પ્રચલિત પદ્ધતિ હતી. અન્ય દેશોમાં ફાંસી આપવા સિવાય પણ મૃત્યુને આપવાના અલગ-અલગ રસ્તા છે. જેમ કે, ચીનમાં દોષિત વ્યક્તિને ગોળી મારીને મોતની સજા ફટકારવામાં આવે છે. સાઉદી અરબમાં દોષીનું માથું વાઢી નાખવામાં આવે છે. જ્યારે અમેરિકામાં ઝેરી ઈન્જેક્શન અને વીજ કરંટથી મોતની સજા આપવામાં આવે છે.