Lok Sabha Election 2024 / આવનારી લોકસભા ચૂંટણી માટે AI સૌથી મોટો પડકાર, સેકન્ડોમાં બદલાઇ શકે છે હાર-જીતનું પરિણામ

Lok Sabha Election 2024 : લોકસભા ચૂંટણીને લઈ રાજકીય પક્ષો મતદારોને રીઝવવા અવનવા કિમિયા અપનાવી શકે છે. જોકે આ વખતે લોકસભા ચૂંટણી 2024માં મોટો ફેરફાર જોવા મળી રહ્યો છે. વાત જાણે એમ છે કે, ચૂંટણી પ્રચારમાં આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે. અત્યાર સુધી ભારતીય જનતા પાર્ટી નવી ટેક્નોલોજી અપનાવવાની બાબતમાં અન્ય પાર્ટીઓ કરતા આગળ નીકળી ગઈ છે. ટેક્નોલોજીના મામલે પણ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સૌથી આગળ છે.

PM મોદીના ભાષણોને આઠ અલગ-અલગ ભાષાઓમાં કન્વર્ટ કરવા માટે ભાજપ એઆઈનો ઉપયોગ કરી રહી છે. PM મોદીનું ભાષણ સોશિયલ મીડિયા પર બંગાળી, કન્નડ, તમિલ, તેલુગુ, પંજાબી, મરાઠી, ઉડિયા અને મલયાલમ જેવી ભાષાઓમાં પણ સાંભળી શકાય છે. ડિસેમ્બર 2023માં ઉત્તર પ્રદેશમાં એક કાર્યક્રમ દરમિયાન વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના હિન્દી ભાષણને તમિલમાં અનુવાદિત કરવા માટે ખાસ AI ટૂલનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. આ ટૂલ રીઅલ ટાઇમમાં કામ કરે છે, એટલે કે ભાષણ ચાલુ હોય ત્યારે જ તેનું ભાષાંતર કરે છે.

ચૂંટણીમાં મતદારોને રીઝવવાનું નવું શસ્ત્ર: AI ?
AI એટલે આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ .આ એક એવી ટેક્નોલોજી છે જે મશીનોને વિચારવાની અને સમજવાની ક્ષમતા આપે છે. ચૂંટણીમાં AIનો ઉપયોગ ઝડપથી વધી રહ્યો છે. મતદારોને રીઝવવા રાજકીય પક્ષો તેનો ભરપૂર ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. AI રાજકીય પક્ષોને વધુ સારી રીતે સમજવા અને મતદારોને આકર્ષવામાં મદદ કરે છે. ચૂંટણી પ્રચારને વધુ અસરકારક અને કાર્યક્ષમ બનાવી શકે છે. AIની મદદથી મત ગણતરીને સીધી રીતે જોવા જેવી બાબતો (રીઅલ-ટાઇમ) પણ કરી શકાય છે. જોકે ગેરલાભ એ છે કે AI નો ઉપયોગ ખોટી માહિતી ફેલાવવા માટે પણ થઈ શકે છે. જેમ કે ડીપફેક ટેક્નોલોજી દ્વારા થઈ રહ્યું છે જે નકલી વીડિયો બનાવે છે. 

ચૂંટણીમાં AIનો ક્યાં ઉપયોગ થતો હતો?
તાજેતરમાં પાકિસ્તાનની સામાન્ય ચૂંટણીઓમાં પણ AIનો ઉપયોગ જોવા મળ્યો હતો. ઈમરાન ખાનની પાર્ટી પાકિસ્તાન તહરીક-એ-ઈન્સાફ (PTI) એ તેમના નવા ભાષણોમાં તેમના અવાજની નકલ કરવા માટે AI નો ઉપયોગ કર્યો, જ્યારે ઈમરાન ખાન પોતે જેલમાં હતા. આ વર્ષે જાન્યુઆરીમાં બાંગ્લાદેશની ચૂંટણીમાં વિપરીત બન્યું. ત્યાં વિપક્ષી પાર્ટીઓએ આરોપ લગાવ્યો કે, સરકારના સમર્થકોએ ખોટા કામ માટે AIનો ઉપયોગ કર્યો. વિપક્ષને અપમાનિત કરવા માટે નકલી વીડિયો (ડીપફેક) બનાવ્યા. 

AI ચૂંટણીઓને કેવી રીતે અસર કરી શકે?
વિશ્વભરના મોટા સંગઠનો માને છે કે, આગામી બે વર્ષમાં સૌથી મોટો ખતરો ફેક ન્યૂઝ છે, જેનો ઉપયોગ આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ (AI) ટેક્નોલોજી બનાવવા માટે થઈ રહ્યો છે. આ ફેક ન્યૂઝ લોકોને એકબીજામાં લડાવી શકે છે. મોટા લોકો પણ આ ટેક્નોલોજી વિશે ચિંતિત છે જેમ કે Google ના ભૂતપૂર્વ CEO અને OpenAI ના સ્થાપક. તેમનું કહેવું છે કે, સોશિયલ મીડિયા પર ફેક ન્યૂઝને રોકવા માટે પૂરતું નથી કરવામાં આવી રહ્યું છે, જે આગામી ચૂંટણીને ખૂબ જ અવ્યવસ્થિત બનાવી શકે છે. 

પહેલા આપણે અખબારો અને ટીવી પરથી સમાચાર વાંચતા અને જોતા. હવે ફેસબુક, ગૂગલ, ઇન્સ્ટાગ્રામ અને વોટ્સએપ જેવી વસ્તુઓ પર ઘણો વિશ્વાસ કરવામાં આવે છે. આના પર ફેક ન્યૂઝ ખૂબ જ ઝડપથી ફેલાય છે. એક સર્વેક્ષણમાં 87 ટકા લોકો એ વાત પર સહમત થયા કે આ ફેક ન્યૂઝ છે જે ચૂંટણીને સૌથી વધુ પ્રભાવિત કરે છે. આ નવી ટેક્નોલોજી આપણી પસંદ-નાપસંદને સમજી શકે છે અને એવા સમાચાર બતાવી શકે છે જેને આપણે સાચા તરીકે સ્વીકારીશું. તેનો ઉપયોગ નેતાની છબી ખરાબ કરવા માટે પણ થઈ શકે છે. તેમના નિવેદનો બનાવટી હોઈ શકે છે અથવા તેમના શબ્દો વિકૃત હોઈ શકે છે. 

શું નિષ્પક્ષ ચૂંટણી શક્ય છે?
આ નકલી સમાચાર માત્ર લેખિતમાં જ નહીં પણ વીડિયો અને અવાજમાં પણ હોઈ શકે છે, જેને વાસ્તવિક તરીકે સમજવું ખૂબ મુશ્કેલ છે. આ ટેક્નોલોજીના કારણે ચાર પ્રકારની સમસ્યાઓ વધી છે - પહેલા કરતા વધુ ફેક ન્યૂઝ ફેલાવી શકાય છે, આ ફેક ન્યૂઝને એટલા સારા બનાવી શકાય છે કે તે વાસ્તવિક લાગે, ફેક ન્યૂઝ દરેકને પોતાની મરજી મુજબ બતાવી શકાય છે અને આવા ફેક ન્યૂઝ વીડિયો બનાવી શકાય છે જે સાચા લાગે છે, પરંતુ વાસ્તવમાં તે નથી. ચૂંટણી સમયે જનતાને આકર્ષવા માટે સોશિયલ મીડિયા પર ફેક ન્યૂઝનો પૂર આવે છે. આ એક ગંભીર વિષય છે. નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે, આવી વસ્તુઓનો દુરુપયોગ ચૂંટણીને ખોટી દિશામાં લઈ જઈ શકે છે. ચૂંટણીમાં ઉમેદવારની જીત કે હાર પરિણામો પર મોટી અસર કરી શકે છે. હજી સુધી આવું થયું નથી પરંતુ ચિંતા છે કે ભવિષ્યમાં AIનો ઉપયોગ મત ગણતરીમાં ગેરરીતિ કરવા માટે પણ થઈ શકે છે. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ થાય છે કે શું નિષ્પક્ષ ચૂંટણી યોજવી શક્ય બનશે? આ AI ટૂલ્સ એટલા સારા છે કે ખરેખર ખોટું કામ કોણે કર્યું તે શોધવું મુશ્કેલ બની જાય છે. આ સૌથી મોટી ચિંતા છે, કારણ કે AI ને કારણે સત્ય અને અસત્ય વચ્ચેનો તફાવત પારખવો મુશ્કેલ બની જાય છે.

ગૂગલ અને ચૂંટણી પંચની ભાગીદારી 
ગૂગલે ચૂંટણી દરમિયાન લોકોને સાચી માહિતી મળે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે ભારતના ચૂંટણી પંચ (ECI) સાથે મળીને કામ કરવાનું નક્કી કર્યું છે. હવે ચૂંટણી સંબંધિત મહત્વપૂર્ણ માહિતી (જેમ કે મતદાર નોંધણી અને કેવી રીતે મતદાન કરવું) યુટ્યુબ અને ગૂગલ સર્ચ પર સરળતાથી ઉપલબ્ધ થશે. ઉપરાંત Google ખોટી માહિતીના ફેલાવાને રોકવા માટે વિશેષ તકનીક (AI) નો ઉપયોગ કરી રહ્યું છે. આ સિવાય ગૂગલ ચૂંટણી સંબંધિત જાહેરાતો બતાવવા માટે પણ કડક નિયમો લાગુ કરી રહ્યું છે.

ગૂગલ ચૂંટણીમાં ફેક ન્યૂઝને કેવી રીતે રોકશે? 
ચુંટણીમાં ફેક ન્યૂઝના ફેલાવાને રોકવા માટે ગૂગલ એક નવા ગઠબંધનમાં જોડાયું છે. આ ગ્રૂપનું નામ છે Coalition for Content Provenance and Authenticity (C2PA). આ પહેલા પણ ગૂગલે 'ગુગલ ન્યૂઝ ઇનિશિયેટિવ ટ્રેનિંગ નેટવર્ક' અને 'ફેક્ટ ચેક એક્સપ્લોરર ટૂલ' જેવી વસ્તુઓ શરૂ કરી હતી જેથી પત્રકારો લોકો સુધી સાચા સમાચાર પહોંચાડી શકે અને ખોટા સમાચારનો પર્દાફાશ કરી શકે. ટૂંક સમયમાં જ યુટ્યુબ પર વીડિયો બનાવનારા લોકો માટે એ જણાવવું જરૂરી બનશે કે તેમણે બનાવેલો વીડિયો વાસ્તવિક છે કે નહીં. ઉપરાંત યુઝર્સને એ પણ ખબર પડશે કે તે વાસ્તવિક નથી કારણ કે YouTube પોતે જ વિડિયોને લેબલ કરશે. એટલે કે ગૂગલ એ સુનિશ્ચિત કરવા માંગે છે કે, ચૂંટણી દરમિયાન લોકોને માત્ર સાચી માહિતી જ મળે અને તેમને ગેરમાર્ગે દોરતો કોઈ નકલી વીડિયો કે ફોટો ન મળે.

ચૂંટણીમાં AIના ઉપયોગથી વિશ્વની ચિંતા વધી
દક્ષિણ એશિયામાં ચૂંટણીમાં આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સનો ઉપયોગ એક નવો ટ્રેન્ડ છે, પરંતુ તે થોડો ખતરનાક પણ હોઈ શકે છે. સમગ્ર વિશ્વમાં AI ના દુરુપયોગને લઈને ચિંતા વધી રહી છે, કારણ કે અત્યાર સુધી એવો કોઈ આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદો નથી બન્યો જે જણાવે કે AI નો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો જોઈએ અને કેટલી હદ સુધી તેનો ઉપયોગ કરી શકાય. 2024માં ભારત, અમેરિકા, બ્રિટન, ઇન્ડોનેશિયા, રશિયા, તાઇવાન અને દક્ષિણ આફ્રિકા સહિત 50 થી વધુ દેશોમાં ચૂંટણી યોજાવાની છે. જેમાં લગભગ 4 અબજ લોકો મતદાન કરવા માટે તૈયાર છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્ર એ પણ ચિંતિત છે કે ચૂંટણીમાં AIનો દુરુપયોગ થઈ શકે છે. અમેરિકામાં એક રિપોર્ટ આવ્યો છે જેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, ત્યાંના 60% ટીનેજર્સ (યુવાઓ) ચાર કે તેથી વધુ ખોટા સમાચારોને સાચા માને છે. તે જ સમયે પુખ્ત વયના લોકોમાં આ સંખ્યા 49% છે. આનો અર્થ એ છે કે યુવાનો ફેક ન્યૂઝ અને ખોટી માહિતી પર ઝડપથી વિશ્વાસ કરે છે.

ફેક ન્યૂઝ ફેલાવનારાઓ સામે શું કાયદો છે?
અત્યાર સુધી ભારતમાં એવો કોઈ ચોક્કસ કાયદો નથી જે માત્ર આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ (AI) અને ડીપફેક ટેક્નોલોજીને ધ્યાનમાં રાખીને બનાવવામાં આવ્યો હોય અને જે આવા ફેક વીડિયો બનાવનાર વ્યક્તિને સીધી સજા કરી શકે. પ્રવર્તમાન કાયદા અનુસાર, કોઈપણ વ્યક્તિ સામે કોઈ કાર્યવાહી કરી શકાતી નથી સિવાય કે ખોટી માહિતી દેશની સુરક્ષા, એકતા અથવા અખંડિતતા માટે જોખમી હોય અથવા કોઈને બદનામ ન કરતી હોય.

વધુ વાંચો: મુશ્કેલીમાં ફસાવ તો મોબાઈલ કરશે મદદ, ફોનના આ ફીચર્સ કામ લાગશે

જો કોઈ વ્યક્તિ કોઈ નેતાનો નકલી અવાજ અથવા વીડિયો બનાવીને ખોટા સમાચાર ફેલાવે છે, તો તેની સામે ભારતીય દંડ સંહિતા (1860) જેવા જૂના કાયદાઓ અથવા ભારતીય ન્યાયિક સંહિતા (2023), ઈન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી એક્ટ જેવા નવા કાયદાઓ હેઠળ કાર્યવાહી કરવામાં આવશે. (2000) અને માહિતી ટેકનોલોજી અધિનિયમ (2000). મધ્યસ્થી માર્ગદર્શિકા અને ડિજિટલ મીડિયા એથિક્સ કોડ) નિયમો, 2021 હેઠળ પગલાં લઈ શકાય છે.

VTV Gujarati Newsની તમામ અપડેટ સૌથી પહેલા મેળ​વ​વા માટે અમારી WhatsApp ચેનલ ફોલો કરો