તાવ, શરીરના દુખાવા જેવી સામાન્ય દવાઓ જે મેડિકલ સ્ટોર પર સરળતાથી ઉપલબ્ધ છે, સરકારે આવી 14 ફિક્સ્ડ ડોઝ કોમ્બિનેશન (FDC) દવાઓ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે
સરકારે 14 દવાઓ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો
પ્રતિબંધ તાત્કાલિક ધોરણે લાગુ કરવામાં આવ્યો છે
શા માટે આ 14 દવાઓ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો?
સરકારે 14 ફિક્સ્ડ ડોઝ કોમ્બિનેશન (FDC) દવાઓ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. એટલે કે મલ્ટિપલ કોમ્બિનેશનવાળી આ દવાઓ હવે બજારમાં વેચવામાં આવશે નહીં. આમાં તાવ, શરીરના દુખાવા જેવી સામાન્ય દવાઓનો સમાવેશ થાય છે, જે મેડિકલ સ્ટોર પર સરળતાથી ઉપલબ્ધ છે. આ પ્રતિબંધ તાત્કાલિક ધોરણે લાગુ કરવામાં આવ્યો છે. સરકારે શુક્રવારે આ માટે જાહેરનામું બહાર પાડ્યું હતું.
શા માટે આ 14 દવાઓ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો?
સરકારે નિષ્ણાત પેનલની રચના કરીને સૂચનો મંગાવ્યા હતા. પેનલ દ્વારા સરકારને આપવામાં આવેલી ભલામણમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે એફડીસી દવાઓ માટે કોઈ તબીબી સમર્થન નથી અને તે મનુષ્યો માટે જોખમી બની શકે છે અને FDC માનવો માટે જોખમ ઊભું કરી શકે છે, તેથી, જનતાના હિતમાં, ઉત્પાદન, વેચાણ અને આ FDC ના વિતરણ પર પ્રતિબંધ મૂકવો જોઈએ. વિતરણ પર પ્રતિબંધ મૂકવો જરૂરી છે. ભારત સરકારની પેનલની ભલામણોના આધારે, આ 14 ફિક્સ ડોઝ સંયોજનો પર તાત્કાલિક અસરથી પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે.
FDC શું છે?
એફડીસીમાં નિશ્ચિત પ્રમાણમાં બે કે ત્રણ રસાયણોનું મિશ્રણ હોય છે. એવું વિચારો કે તમને તાવ આવે છે, તો સામાન્ય રીતે તમે મેડિકલ સ્ટોરમાંથી જે તાવની દવા લો છો તેમાં માત્ર તાવની દવા જ નથી હોતી, તેમાં શરીરના દુખાવા, શરદી કે ઉધરસ માટેના રસાયણો પણ નિશ્ચિત પ્રમાણમાં હોય છે. જેની તમને જરૂર નથી, જે તમારા શરીરને પણ નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
કઈ દવાઓ પર પ્રતિબંધ છે
પ્રતિબંધિત દવાઓના સંયોજનોમાં ઉધરસ, ચેપ, શરીરમાં દુખાવો, તાવ અને શરદી માટેની દવાઓનો સમાવેશ થાય છે. જે મેડિકલ સ્ટોર્સ પર આસાનીથી ઉપલબ્ધ હતી, આ FDC દવાઓ પર પ્રતિબંધ પછી દવાઓના સંયોજનમાં ફેરફાર થશે. સરકારે શુક્રવારે જારી એક નોટિફિકેશનમાં આ વાત કહી. નિષ્ણાત સમિતિની ભલામણોના આધારે સરકારે આ પગલું ભર્યું છે. નિમસુલાઇડ અને પેરાસીટામોલની રચના સાથેની દવાઓ સામાન્ય રીતે તાવ, માથાનો દુખાવો, આધાશીશી, સ્નાયુમાં દુખાવો, દાંતનો દુખાવો, સંધિવાનો દુખાવો, સ્પોન્ડિલિટિસ, અસ્થિવા, પીરિયડ પેઇન વગેરેમાં લેવામાં આવે છે. આ દવાઓના આડેધડ ઉપયોગથી લીવર, કિડની અને હૃદયની સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.
પ્રતિબંધિત દવાઓની સૂચિ
નિષ્ણાત પેનલની ભલામણને પગલે, સરકાર દ્વારા પ્રતિબંધિત 14 FDC ના નામ નીચે આપવામાં આવ્યા છે-
શું છે મામલો?
માર્ચ 2016માં સરકારે આવી કોમ્બિનેશન દવાઓ અંગે ઝુંબેશ શરૂ કરી હતી. વર્ષ 2018માં 328 FDC દવાઓ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો તો વર્ષ 2019માં 80 દવાઓ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો. તેમાં સેરિડોન જેવી દવાઓ પણ સામેલ હતી. ફિક્સ્ડ કોમ્બિનેશન દવાઓ, જેને સામાન્ય રીતે કોકટેલ દવાઓ પણ કહેવામાં આવે છે, તેના માટે વિકસિત દેશોમાં કડક નિયમો છે અને તેના પર પ્રતિબંધ છે, પરંતુ ભારતમાં હવે ધીમે ધીમે કડકતા વધી રહી છે.
આજે જે એફડીસી પર પ્રતિબંધ છે તે એ જ 344 દવાઓનો ભાગ છે જેના પર 2106માં પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો. આ સમિતિની રચના સુપ્રીમ કોર્ટે કરી હતી. સમિતિએ કહ્યું કે આ દવાઓ કોઈપણ વૈજ્ઞાનિક ડેટા વગર દર્દીઓને વેચવામાં આવી રહી છે. ફાર્માસ્યુટિકલ કંપનીઓએ આ આદેશને પડકાર્યો હતો. હવે જે 14 FDCs પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે તે સમાન 344 ડ્રગ કોમ્બિનેશનનો ભાગ છે.