- સમલૈંગિક લગ્નને કાયદાકીય માન્યતા આપવા અંગે સુપ્રીમ કોર્ટ વલણ નરમ
- સમલૈંગિક યુગલોને સંયુક્ત બેંક ખાતું ખોલવાની સુવિધા આપવી જોઈએ
- જો કે આ મામલે આગામી સુનાવણી 3 મેના રોજ થશે
Same Sex Marriage:સમલૈંગિક લગ્નને કાયદાકીય માન્યતા આપવા અંગેની સુનાવણીના છઠ્ઠા દિવસે સુપ્રીમ કોર્ટનું વલણ થોડું નરમ દેખાયું હતું. જણાવી દઈએ કે કોર્ટે સંમત થયા કે આ વિષય સંસદના અધિકારક્ષેત્રમાં આવે છે અને કોર્ટે કેન્દ્ર સરકારની એ દલીલ પણ સ્વીકારી હતી કે આવા લગ્નને માન્યતા આપવાથી અન્ય ઘણા કાયદાઓનો અમલ મુશ્કેલ બનશે.
ગઈકાલે 5 ન્યાયાધીશોની બેન્ચે સરકારને પૂછ્યું કે શું તે સમલૈંગિક યુગલોને સામાજિક સુરક્ષા આપવા માટે કોઈ કાયદો બનાવવા માંગે છે અને આ વાત પર ન્યાયાધીશોનું માનવું હતું કે પતિ-પત્ની તરીકે સાથે રહેતા સમલૈંગિક યુગલોને સંયુક્ત બેંક ખાતું ખોલવાની સુવિધા આપવી જોઈએ. જો કે આ મામલે આગામી સુનાવણી 3 મેના રોજ થશે.\
વાત એમ છે કે સુપ્રીમ કોર્ટે ગુરુવારે કેન્દ્રને પૂછ્યું કે શું સમલૈંગિક યુગલોને તેમના લગ્નને કાયદેસર કર્યા વિના સામાજિક કલ્યાણ લાભો આપી શકાય? આ વાત પર કોર્ટે કહ્યું કે કેન્દ્ર દ્વારા સમલૈંગિક ભાગીદારો સાથે સહવાસના અધિકારને મૂળભૂત અધિકાર તરીકે સ્વીકારવાથી તેના સામાજિક પરિણામોને ઓળખવા માટે "સંબંધિત જવાબદારી" બને છે. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે, 'તમે તેને લગ્ન કહો કે ન કહો પણ તેને કોઈ નામ આપવું જરૂરી છે.' મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડી.વાય. ચંદ્રચુડની આગેવાની હેઠળની પાંચ સભ્યોની બંધારણીય બેંચ સુનાવણી કરી રહી છે. બેન્ચે કેન્દ્રનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતાની રજૂઆતની નોંધ લીધી હતી કે 'પ્રેમ કરવાનો અધિકાર, સાથે રહેવાનો અધિકાર, જીવનસાથી પસંદ કરવાનો અધિકાર, જાતીય અભિગમ પસંદ કરવાનો અધિકાર' એ મૂળભૂત અધિકાર છે.
કાયદા અધિકારીએ બેન્ચને કહ્યું, "પરંતુ તે સંબંધને લગ્ન તરીકે કે અન્ય કોઈ નામથી ઓળખવાનો કોઈ મૂળભૂત અધિકાર નથી." બેન્ચમાં જસ્ટિસ એસ. ના. કૌલ, જસ્ટિસ એસ. આર. ભટ, જસ્ટિસ હિમા કોહલી, જસ્ટિસ પી.એસ. નરસિંહનો પણ સમાવેશ થાય છે. મહેતાએ કહ્યું કે લગ્ન જેવા તમામ પ્રકારના સામાજિક સંબંધોને માન્યતા મેળવવાનો કોઈ મૂળભૂત અધિકાર નથી.
સ્પેશિયલ મેરેજ એક્ટમાં ફેરફારની માંગ
5 દિવસ સુધી ચાલેલી સુનાવણીમાં અરજદાર પક્ષ વતી વિગતવાર દલીલો રજૂ કરવામાં આવી હતી. એ પણ જણાવવામાં આવ્યું કે વિશ્વના 34 દેશોમાં સમલૈંગિક લગ્નને કાનૂની દરજ્જો આપવામાં આવ્યો છે. અરજદારોએ દલીલ કરી હતી કે સ્પેશિયલ મેરેજ એક્ટના અર્થઘટનમાં થોડો ફેરફાર આ સમસ્યાનો ઉકેલ લાવી શકે છે. વિવિધ ધર્મ અને જાતિના લોકોને લગ્નની સુવિધા આપવા માટે બનેલા આ કાયદાની કલમ 4માં બે લોકોના લગ્નની વાત લખવામાં આવી છે. કોર્ટ કહી શકે છે કે તેમાં ગે લોકો પણ સામેલ છે.
નોંધનીય છે કે 2018 માં સુપ્રીમ કોર્ટે બે પુખ્ત વયના લોકો વચ્ચે સર્વસંમતિથી સમલૈંગિક સંબંધોને અપરાધ જાહેર કર્યા. ત્યારથી સમલૈંગિક લગ્નોને કાનૂની માન્યતા આપવાની માગણીએ જોર પકડ્યું છે. તેની પાછળની એક મુખ્ય દલીલ એ છે કે સમલૈંગિક લગ્નને કાનૂની માન્યતા ન હોવાને કારણે આવા યુગલોને ઘણા કાયદાકીય અધિકારો મળી શકતા નથી. તે જેની સાથે રહે છે તે ભાગીદારના નામે તે વસિયતનામું બનાવી શકતો નથી, તેને તેના બેંક ખાતામાં નોમિની બનાવી શકતો નથી, તેના જીવનનો વીમો નથી કરાવી શકતો.
