હરિ-હર મિલન / રાત્રે 12 વાગ્યે મહાકાલે ભગવાન શ્રી વિષ્ણુને સૃષ્ટિનો ભાર સોંપ્યો, ઉજ્જૈનમાં 11 વાગે નીકળી હતી સવારી: જાણો કેમ ખાસ છે આજની પૂનમ

• હરિહર મિલનનો ઉત્સવ વૈકુંઠ ચતુર્દશીના દિવસે ઉજવવામાં આવે છે
• આ દિવસે ઉજ્જૈન શહેરમાં એક અલગ જ દ્રશ્ય જોવા મળ્યું હતું
• બાબા મહાકાલે ભગવાન વિષ્ણુને સૃષ્ટિની જવાબદારી સોંપી હતી

ઉજ્જૈનમાં વૈકુંઠ ચતુર્દશીના દિવસે હરિ અને હરની મુલાકાત થઈ હતી. શનિવારે રાત્રે ઉજ્જૈનમાં વૈકુંઠ ચતુર્દશીના અવસરે સૃષ્ટિની શક્તિના સ્થાનાંતરણનો અદ્ભુત નજારો જોવા મળ્યો હતો. રાત્રે લગભગ 11 વાગ્યે ભગવાન મહાકાલની શોભાયાત્રા નીકળી હતી જે લગભગ 12 વાગ્યે ગોપાલ મંદિર પહોંચી હતી. અહીં બાબા મહાકાલે ભગવાન વિષ્ણુને સૃષ્ટિની જવાબદારી સોંપી હતી. હરિ હર મિલનની આ પરંપરા બંને દેવતાઓની માળા બદલીને અનુસરવામાં આવી હતી.

🍀🍀🍀 वैकुंठ चौदस पर श्री महाकालेश्वर हरिहर मिलन विशेष दर्शन 🍀🍀🍀 pic.twitter.com/07fqMMpONR

— 12 Jyotirlingas Of Mahadev (@12Jyotirling) November 26, 2023

કારતક સુદની ચતુર્દશી ભગવાન વિષ્ણુ (હરિ) અને શિવ (હર) ના મિલનને ચિહ્નિત કરે છે. ભગવાન મહાકાલ અને વિષ્ણુના અદ્ભુત મિલનને જોવા માટે દેશભરમાંથી હજારો ભક્તો રાત્રે 10 વાગ્યાથી ગોપાલ મંદિરની બહાર હાજર રહ્યા હતા. પોલીસ પ્રશાસને સાંજથી જ ગોપાલ મંદિરની બહાર રોડ પર બેરિકેડ લગાવી દીધા હતા. મંદિરમાં કોઈ પણ ભક્તને પ્રવેશ આપવામાં આવ્યો ન હતો.

ગોપાલ મંદિર પહોંચતા જ ગાડીને અંદર લાવવામાં આવી. અહીં ભગવાન શિવને વિષ્ણુની સામે મૂકવામાં આવ્યા હતા. વિષ્ણુની મહાકાલ મંદિર પદ્ધતિ પ્રમાણે પૂજા કરવામાં આવી હતી. ભગવાન વિષ્ણુને શિવને પ્રિય બીલી પાન અને આકની માળા અર્પણ કરવામાં આવી હતી.

श्री त्रयंबकेश्वर ज्योतिर्लिंगजी के आज हरिहर मिलन के मध्यरात्रि कालीन पूजन व आरती के दिव्य श्रृंगार दर्शन 26.11.2023 pic.twitter.com/zCvXz5dvaE

— 12 Jyotirlingas Of Mahadev (@12Jyotirling) November 26, 2023

એવું માનવામાં આવે છે કે, દેવઉઠી એકાદશી પછી, વૈકુંઠ ચતુર્દશી પર, શ્રી હર (શ્રી મહાકાલેશ્વરજી) સૃષ્ટિની જવાબદારી શ્રી હરિ (શ્રી વિષ્ણુજી)ને સોંપે છે. દેવશયની એકાદશીથી દેવઉઠી એકાદશી સુધી, ભગવાન વિષ્ણુ પાતાલમાં રાજા બલિની જગ્યાએ આરામ કરવા જાય છે. તે સમયે, પૃથ્વીની શક્તિ ભગવાન દેવાધિદેવ મહાદેવ પાસે છે અને વૈકુંઠ ચતુર્દશીના દિવસે, ભગવાન શિવ ફરીથી આ શક્તિ શ્રી વિષ્ણુને સોંપે છે અને તપસ્યા માટે કૈલાસ પર્વત પર પાછા ફરે છે.

આ દિવસને વૈકુંઠ ચતુર્દશી, હરિ-હર ભેટ પણ કહેવામાં આવે છે. ઉજ્જૈનમાં પરંપરા મુજબ રાત્રે 11 કલાકે શ્રી મહાકાલેશ્વર મંદિરના સભા મંડપમાંથી ભગવાન શ્રી મહાકાલેશ્વરની પાલખી ખૂબ જ ધામધૂમથી ગોપાલ મંદિરે પહોંચી હતી, જ્યાં પૂજા દરમિયાન રાજાધિરાજ શ્રી મહાકાલેશ્વર ભગવાને ગોપાલજીને બીલી પાનની માળા અને વૈકુંઠનાથ એટલે કે શ્રી હરિ તુલસીની માળા બાબા શ્રી મહાકાલને અર્પણ કરી હતી. પૂજા બાદ શ્રી મહાકાલેશ્વર જીની સવારી એ જ માર્ગે ફરી શ્રી મહાકાલેશ્વર મંદિરે પરત આવી હતી.

બંને દેવતાઓએ માળાઓની આપ-લે કરીને સમગ્ર સૃષ્ટિ પર સત્તાના હસ્તાંતરણની પરંપરા નિભાવી. આને હરિ-હર મિલન પણ કહેવાય છે.