Chandrayaan 3 Launch / મિશન 'ચંદ્રયાન-3': જમીનથી લઇને ચંદ્ર સુધી... આખરે કઇ રીતે 'મહામિશન' પાર પડશે? જાણો માત્ર 10 સવાલમાં સંપૂર્ણ કહાની

• મિશન 'ચંદ્રયાન-3' ના લોન્ચિંગથી લઇને લેન્ડિંગ સુધીની માહિતી
• ચંદ્રયાન-3 14 જુલાઈ, 2023ના રોજ બપોરે 2:35 વાગ્યે ચંદ્ર તરફ ઉડાન ભરશે
• ચંદ્રયાન-3નું લેન્ડર-રોવર 45 થી 50 દિવસમાં સોફ્ટ લેન્ડિંગ કરશે

ચંદ્રયાન-3 14 જુલાઈ, 2023ના રોજ બપોરે 2:35 વાગ્યે ચંદ્ર તરફ ઉડાન ભરશે. લગભગ 45 થી 50 દિવસની મુસાફરી બાદ તે ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવની નજીક ઉતરશે. ચંદ્રયાન-3ને ચંદ્ર પર મોકલવા માટે LVM-3 લોન્ચરનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે. આ પ્રક્ષેપણ શ્રીહરિકોટા ખાતેના સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરના લોન્ચ પેડ 2 પરથી થશે. ચંદ્રયાન-3 મિશન વિશે બધું જ જાણો માત્ર 10 સવાલોમાં. 

1. ચંદ્રયાન-3 મિશન શું છે ?
ચંદ્રયાન-3 મિશન એ ચંદ્રયાન-2 મિશનનું ફોલો-અપ મિશન છે જે વર્ષ 2019માં ચાલ્યું હતું. જેમાં લેન્ડર અને રોવરનું સોફ્ટ લેન્ડિંગ સપાટી પર ચાલતું જોવા મળશે. 

2. ચંદ્રયાન-3 ચંદ્રયાન-2થી કેવી રીતે અલગ છે ?
ચંદ્રયાન-2માં લેન્ડર, રોવર અને ઓર્બિટર હતા. જ્યારે ચંદ્રયાન-3માં ઓર્બિટરને બદલે સ્વદેશી પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ છે. જરૂર પડશે તો ચંદ્રયાન-2ના ઓર્બિટરની મદદ લેવામાં આવશે. પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ ચંદ્રયાન-3ના લેન્ડર-રોવરને ચંદ્રની સપાટી પર રાખશે, જે ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષાથી 100 કિલોમીટર ઉપર ચક્કર લગાવશે. આ સંચાર માટે છે.

3. ચંદ્રયાન-3નો હેતુ શું છે ?
ઈસરોના વૈજ્ઞાનિકો વિશ્વને જણાવવા માંગે છે કે, ભારત અન્ય ગ્રહ પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ કરી શકે છે. તમે ત્યાં તમારું રોવર ચલાવી શકો છો. ચંદ્રની સપાટી, વાતાવરણ અને જમીનની અંદરની ગતિવિધિઓ શોધવા માટે.

4. ચંદ્રયાન-3માં કેટલા પેલોડ જઈ રહ્યા છે ?
ચંદ્રયાન-3ના લેન્ડર, રોવર અને પ્રોપલ્શન મોડ્યુલમાં કુલ છ પેલોડ જઈ રહ્યા છે. પેલોડ્સ એટલે એવા સાધનો કે જે કોઈપણ પ્રકારની તપાસ કરે છે. લેન્ડર Rambha-LP, ChaSTE અને ILSAથી સજ્જ છે. રોવર APXS અને LIBS સાથે ફીટ છે. પ્રોપલ્શન મોડ્યુલમાં પેલોડ્સ આકાર (SHAPE) ફીટ કરવામાં આવે છે. 

5. ચંદ્રયાન-3 કેટલા દિવસ કામ કરશે ?
ઈસરોના વૈજ્ઞાનિકોને આશા છે કે, લેન્ડર-રોવર એક દિવસ ચંદ્ર પર કામ કરશે. એટલે પૃથ્વીના 14 દિવસ. જ્યાં સુધી પ્રોપલ્શન મોડ્યુલનો સંબંધ છે, તે ત્રણથી છ મહિના સુધી કામ કરી શકે છે. શક્ય છે કે, આ ત્રણ આનાથી વધુ કરી શકે. કારણ કે ઈસરોના મોટાભાગના ઉપગ્રહો અપેક્ષા કરતા વધુ દોડ્યા છે.

6. કયું રોકેટ ચંદ્રયાનને વહન કરશે ?
ચંદ્રયાન-3ના પ્રક્ષેપણ માટે ISRO LVM-3 લોન્ચર એટલે કે રોકેટનો ઉપયોગ કરી રહ્યું છે. તે ભારે ઉપગ્રહોને અવકાશમાં છોડી શકે છે. તે 43.5 મીટર એટલે કે લગભગ 143 ફૂટ ઉંચી છે. જેનું વજન 642 ટન છે. LVM-3 રોકેટની આ ચોથી ઉડાન હશે. આ ચંદ્રયાન-3ને જીઓસિંક્રોનસ ટ્રાન્સફર ઓર્બિટમાં છોડશે. એટલે કે 170x36500 કિલોમીટરની લંબગોળ ભ્રમણકક્ષા. અગાઉ તેને GSLV-MK3 કહેવામાં આવતું હતું. જેના છ સફળ પ્રક્ષેપણ થયા છે.

7. આ મિશનનો સૌથી મુશ્કેલ ભાગ કયો છે ?
લેન્ડરને ચંદ્રની સપાટી પર ઉતારવું એ સૌથી મુશ્કેલ કામ છે. 2019માં ચંદ્રયાન-2ના વિક્રમ લેન્ડરના હાર્ડ લેન્ડિંગને કારણે મિશન બગડી ગયું હતું. ચંદ્રયાન-3ના લેન્ડરના થ્રસ્ટરમાં ફેરફાર કરવામાં આવ્યા છે. સેન્સર વધુ સંવેદનશીલ સ્થાપિત કરવામાં આવ્યા છે. 

8. લેન્ડર-રોવર કેટલા દિવસ પછી ચંદ્ર પર ઉતરશે ?
14 જુલાઈ 2023ના રોજ લોન્ચ થયા પછી, ચંદ્રયાન-3નું લેન્ડર-રોવર 45 થી 50 દિવસમાં સોફ્ટ લેન્ડિંગ કરશે. આ દરમિયાન મિશન 10 તબક્કામાં પૂર્ણ કરવામાં આવશે.

9. વિશ્વના કેટલા દેશોએ ચંદ્ર પર ઉતરાણ કર્યું છે ?
આ પહેલા દુનિયાના ચાર દેશો ચંદ્ર પર સોફ્ટ લેન્ડિંગનો પ્રયાસ કરી ચૂક્યા છે. કુલ મળીને 38 વખત સોફ્ટ લેન્ડિંગનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે. પરંતુ બધા સફળ થયા ન હતા.

10. ચંદ્ર પર સોફ્ટ લેન્ડિંગનો સફળતા દર કેટલો છે ?
ચાર દેશો દ્વારા કરવામાં આવેલા પ્રયાસમાં સોફ્ટ લેન્ડિંગનો સફળતા દર માત્ર 52 ટકા છે. એટલે કે સફળતાની અપેક્ષા માત્ર 50 ટકા હોવી જોઈએ.