ભરઉનાળે ડખાં / માત્ર 9 દિવસ ચાલે એટલો કોલસો જ બચ્યો છે, દેશમાં અંધારપટની શક્યતા, સરકારે પણ સ્વીકાર્યું

• ભરઉનાળે દેશમાં વીજ સંકટ ઊભું થવાની શક્યતા 
• કોલસાની અછતનાં કારણે ઊભી થઈ શકે છે સમસ્યા 
• મોદી સરકારના મંત્રીએ પોતે સ્વીકાર્યું 

કેન્દ્ર સરકારે પણ હવે સ્વીકારી લીધું છે કે કોલસાની કમીના કારણે દેશમાં ગમે ત્યારે વીજળી નું સંકટ ઊભું થઈ શકે છે અને દસ જજેટલ રાજ્યોમાં ભરઉનાળે વિજળી ગુલ થઈ શકે છે. 

કેન્દ્રીય મંત્રી આર કે સિંઘે કહ્યું હતું કે બધા રાજ્યોમાં અલગ અલગ કારણોસર કોલસાની અછત છે. જેમાં બે કે ત્રણ મુખ્ય કારણો છે. 

કેન્દ્રીય મંત્રીએ કહ્યું માત્ર 9 દિવસનો કોલસો બચ્યો 
દેશમાં કોલસાની ડિમાંડ અંગે કેન્દ્રીય મંત્રી આર કે સિંઘે કહ્યું હતું કે અંદાજે નવ દિવસ જેટલા દિવસનો રિઝર્વ બચ્યો છે. અને દેશમાં કોલસાની ડિમાન્ડ વચી છે એ વાત સાચી છે. અને સામે સપ્લાય એટલો છે નહીં. 

પંજાબે માંગ્યો વધારાનો કોલસો 
પાંજબના ઉર્જામંત્રી હરભજન સિંહે બુધવારે કેન્દ્રીય મંત્રી પ્રહલાદ જોશીની મુલાકાત લીધી હતી. અને રાજ્યમાં થર્મલ પાવર સ્ટેશન ચલાવવા માટે વધારાના કોલસાની માંગ કરી હતી. 

એકતરફ ગરમી વધશે બીજી તરફ કોલસાની માંગ 
તો સામે જેમ જેમ ગરમી વધશે, વીજળીની માંગ ઝડપથી વધશે. હવામાન વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર ઉત્તર અને મધ્ય ભારતના મોટાભાગના વિસ્તારોમાં એપ્રિલમાં મહત્તમ તાપમાન સામાન્ય કરતા વધુ રહેશે. તેથી, વીજળીની માંગમાં વધારો થવાનું બંધાયેલ છે. દેશના ઘણા ભાગોમાં પાવર કટ શરૂ થઈ ગયો છે.

કાળઝાળ ગરમી વચ્ચે દેશભરમાં વીજળીનું સંકટ ઊભું થવાના આરે છે. યુપી, મહારાષ્ટ્ર, પંજાબ સહિત દસ રાજ્યોમાં કોલસાની ભારે અછત સર્જાઈ છે. તો આ દરમિયાન, વીજળીની વધતી માંગ અને કોલસાની અછતને કારણે કાપમાં વધારો થયો છે. ઘણા વર્ષો પછી મહારાષ્ટ્રમાં ફરજિયાત વીજ કાપની સ્થિતિ સર્જાઈ છે.

કોલસાનો ભંડાર નવ વર્ષની નીચી સપાટીએ
એક રિપોર્ટ અનુસાર, ઉનાળાની શરૂઆત સાથે જ દેશના પાવર પ્લાન્ટ્સમાં કોલસાનો ભંડાર નવ વર્ષની નીચી સપાટીએ પહોંચી ગયો છે. કોરોના લોકડાઉન બાદ ઔદ્યોગિક પ્રવૃત્તિઓ પાછી પાટા પર આવવાને કારણે ફેક્ટરીઓ અને ઉદ્યોગોમાં વીજળીનો વપરાશ વધ્યો છે.

માંગ કરતાં ત્રણ ટકા ઓછી વીજળી
દેશના મુખ્ય ઔદ્યોગિક ગઢ ગણાતા મહારાષ્ટ્રમાં ઘણા વર્ષો પછી આટલી મોટી વીજળી સંકટ ઉભું થયું છે. અહીં 2500 મેગાવોટ વીજળી માંગ કરતાં ઓછી છે. રાજ્યમાં 28000 મેગાવોટની વિક્રમી માંગ છે જે ગત વર્ષ કરતા 4000 મેગાવોટ વધુ છે. સરકારી ડેટા અનુસાર ઝારખંડ, બિહાર, હરિયાણા અને ઉત્તરાખંડમાં માંગ કરતાં ત્રણ ટકા ઓછી વીજળી ઉપલબ્ધ છે.

આ રાજ્યોમાં કોલસાની અછત
ઉત્તર પ્રદેશ, આંધ્ર પ્રદેશ, કર્ણાટક, બિહાર, મધ્ય પ્રદેશ, ઝારખંડ, પંજાબ, હરિયાણા, રાજસ્થાન અને તેલંગાણા.

એક સપ્તાહમાં વીજળીની માંગ 1.4% વધી
મલ્ટી માહિતી અનુસાર, છેલ્લા એક સપ્તાહમાં માંગમાં 1.4% વધારો થવાને કારણે વીજ સંકટ વધુ ઘેરી બન્યું છે. આ આંકડો ઓક્ટોબરમાં વીજ કટોકટી દરમિયાન માંગ કરતાં વધુ છે.
ઓક્ટોબરમાં કોલસાની ગંભીર કટોકટી દરમિયાન વીજળીની માંગમાં એક ટકાનો વધારો થયો હતો. જોકે, માર્ચમાં વીજ માંગમાં 0.5 ટકાનો ઘટાડો જોવા મળ્યો હતો.

યુપીમાં માંગ કરતા ઓછો વીજ પુરવઠો
યુપીમાં 21 થી 22 હજાર મેગાવોટ વીજળીની માંગ છે. જ્યારે માત્ર 19 થી 20 હજાર મેગાવોટ વીજળી આપવામાં આવી રહી છે.
રાજ્યમાં એકમો 4587 મેગાવોટ વીજળીનું ઉત્પાદન કરી રહ્યા છે. 7703 મેગાવોટ કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા સપ્લાય કરવામાં આવી રહી છે.

ઉત્તર પ્રદેશ રાજ્ય વીજળી ઉત્પાદન નિગમના સૌથી મોટા 2630 મેગાવોટના અનપારા પ્રોજેક્ટને રેલ રેકમાંથી કોલસાનો પુરવઠો બુધવારે પણ શરૂ થઈ શક્યો નથી. અહીં દરરોજ 40 હજાર મેટ્રિક ટન કોલસાની જરૂર પડે છે.
CGM વગેરે. આરસી શ્રીવાસ્તવે જણાવ્યું હતું કે, એમજીઆર પાસેથી દરરોજ ત્રીસ હજાર મેટ્રિક ટન કોલસો મળી રહ્યો છે. રેલ રેકમાંથી સપ્લાય શરૂ કરવાના પ્રયાસો ચાલુ છે.
ઓબ્રા પ્રોજેક્ટમાં માત્ર 4-5 દિવસનો કોલસો બચ્યો છે, જ્યારે 15 દિવસનો કોલસો સ્ટોક કરવો જોઈએ. 200 મેગાવોટના કુલ પાંચ એકમોમાંથી, ઓબ્રા પ્રોજેક્ટ્સમાં, ચાર સંપૂર્ણ લોડ પર ચલાવવામાં આવી રહ્યા છે. CGM દીપક કુમારે કહ્યું કે, કોલસાના દરરોજ ચાર રેકની જરૂર પડે છે, પરંતુ હવે માત્ર એક રેક ઉપલબ્ધ છે. જેના કારણે ભવિષ્યમાં સમસ્યા સર્જાય તેવી શક્યતા છે.
ખાણોની નજીકના પ્લાન્ટને કોલસાના જોડાણ પર 25% ટોલિંગ સુવિધા

કેન્દ્રીય ઉર્જા પ્રધાન આરકે સિંહે બુધવારે જણાવ્યું હતું કે, કોલસાની કટોકટીનો સામનો કરવા અને વીજ ઉત્પાદન ચાલુ રાખવા માટે, કેન્દ્ર સરકાર ખાણોની નજીકના પ્લાન્ટ્સ માટે લિન્કેજ કોલસા પર રાજ્યોને 25 ટકા ટોલિંગ સુવિધા આપશે. આયાતી કોલસા આધારિત પાવર પ્લાન્ટ્સ અંગેની સમીક્ષા બેઠક બાદ સિંહે જણાવ્યું હતું કે, કોલસાના પરિવહનને બદલે દૂરના રાજ્યોમાં વીજળી પહોંચાડવી સરળ બનશે.