ટિપ્પણી / અનામત સામાજિક પછાત વર્ગ માટે છે, આર્થિક વંચિતો માટે અલગ વ્યવસ્થા થઈ શકે છે: સુપ્રીમ કોર્ટ

• અનામતને લઇને સુપ્રીમ કોર્ટની મહત્વની ટિપ્પણી
• જાતિ-વ્યવસાયના કારણે સામાજિક પછાત વર્ગને અનામત મળે છે :SC
• આર્થિક વંચિતો માટે અલગ વ્યવસ્થા થઈ શકે છે: સુપ્રીમ કોર્ટ

સુપ્રીમ કોર્ટે ગુરુવારના રોજ કહ્યું કે, 'ઉચ્ચ જાતિના આર્થિક રીતે નબળા વર્ગો (EWS) ને વિવિધ હકારાત્મક ક્રિયાઓ દ્વારા પ્રોત્સાહન આપી શકાય છે. જેમ કે તેઓને 10 ટકા ક્વોટાને બદલે સરકારી નોકરીઓ અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં શિષ્યવૃત્તિ આપવી.' કોર્ટે કહ્યું કે 'અનામત શબ્દના સામાજિક અને નાણાકીય સશક્તિકરણ જેવા અલગ-અલગ અર્થો છે અને તે એવા વર્ગોનો ઉલ્લેખ કરે છે કે જેઓ સદીઓથી અત્યાચાર ગુજારતા આવ્યા છે.'

ઉચ્ચ જાતિના વિદ્યાર્થીઓને શિષ્યવૃત્તિ અને મફત શિક્ષણ આપી શકાય: SC

મુખ્ય ન્યાયાધીશ યુયુ લલિતની આગેવાની હેઠળ પાંચ જજોની બંધારણીય બેન્ચે જણાવ્યું કે સદીઓથી જાતિ અને વ્યવસાયના કારણે સામાજિક પછાત વર્ગના લોકોને અનામત આપવામાં આવી છે. ત્યારે ઉચ્ચ જાતિના વિદ્યાર્થીઓને શિષ્યવૃત્તિ અને મફત શિક્ષણ જેવી સુવિધાઓ આપવામાં આવી શકે છે. જ્યારે અન્ય આરક્ષણ વિશે વાત કરવામાં આવે ત્યારે તે વંશ સાથે સંબંધિત છે. આ સાથે પછાતપણું એ કોઇ કામચલાઉ બાબત નથી, તે સદીઓ અને પેઢીઓથી ચાલતી આવે છે. પરંતુ આર્થિક પછાતપણું કામચલાઉ હોઈ શકે છે.

કેન્દ્ર તરફથી હાજર રહેલા સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતાએ 103માં બંધારણીય સુધારાનો બચાવ કરતા કહ્યું કે 'સામાન્ય વર્ગના EWS માટે 10 ટકા ક્વોટા SC, ST અને OBC માટે ઉપલબ્ધ 50 ટકા અનામતને ખલેલ પહોંચાડ્યા વિના પ્રદાન કરવામાં આવે છે. કોઇ પણ બંધારણીય સુધારાને તે બંધારણના મૂળભૂત માળખાનું ઉલ્લંઘન કરે છે તે સ્થાપિત કર્યા વિના તેને નકારી શકાય નહીં. બીજી બાજુ અન્ય પક્ષ એ વાતનો ઇનકાર નથી કરી રહ્યો કે જે બિનઅનામત વર્ગમાં સંઘર્ષ કરી રહ્યાં છે અથવા તો ગરીબીથી પીડિત છે તેઓને કોઇ સહારાની જરૂરિયાત છે. એમાં કોઈ શંકા નથી.

બેન્ચે કહ્યું કે, "જે રજૂ કરવામાં આવી રહ્યું છે તે એ બાબત છે કે તમે થ્રેશોલ્ડ સ્તર પર પૂરતી તકો આપીને તે વર્ગને ઉપર ઉઠાવવાનો પ્રયાસ કરી શકો છો, જેમ કે 10+2 સ્તર પર તેઓને શિષ્યવૃત્તિ આપો." તેઓને ફ્રીશિપ આપો કે જેથી તેઓને શીખવાનો અવસર પ્રાપ્ત થાય, તેઓ ખુદને શિક્ષિત કરે અથવા તો પોતાને ખુદથી ઉપર ઉઠાવે.' કોર્ટે કહ્યું કે 'એક પરંપરાગત અનુમાનના રૂપમાં આરક્ષણના અલગ-અલગ અર્થ છે અને તે માત્ર નાણાકીય સશક્તિકરણ વિશે જ નહીં પરંતુ સામાજિક અને રાજકીય સશક્તિકરણ વિશે પણ છે.'