ભારતના મેટ્રો સિટીઝ વિશ્વના સૌથી અસમાન શહેરોમાં ટોચ ઉપર છે. દેશની રાજધાની દિલ્હી, આર્થિક કેન્દ્ર મુંબઈ અને ટેક્નોલોજી હબ બેંગ્લોર આ ત્રણેય મોટા શહેરો The Prosperity and Inclusion City Seal and Awards (PISCA) indexમાં અલગ અલગ વર્ગોનું આર્થિક સંમેલન અને સમાનતામાં અત્યંત કંગાળ સ્થાને આવ્યા છે.
પ્રદુષણ, ઉતરતી ગુણવત્તાનું શિક્ષણ, આરોગ્ય, મોંઘવારી વગેરે પરિબળો સૌથી વધુ જવાબદાર
સ્વીત્ઝર્લેન્ડનું ઝુરિક છે યાદીમાં ટોચના ક્રમે
આ પ્રકારનું રેન્કિંગ પહેલી વાર હાથ ધરવામાં આવ્યું છે જેમાં મોટા શહેરોમાં ઘર લેવું કેટલું પરવડે છે, શિક્ષણ અને આરોગ્યની સુવિધા કેવી છે અને વ્યક્તિ દીઠ GDP કેટલો છે વગેરે જેવા પરિબળો ધ્યાનમાં લેવામાં આવ્યા હતા.
ભારતના મેટ્રો સિટીઝ હજુ પણ તેની પ્રજાને પરવડી શકે તેવા ઘરો, ઉચ્ચ અભ્યાસ, આરોગ્ય, પર્યાવરણ જેવી પ્રાથમિક સુવિધાઓ આપી શકતા નથી. દિલ્હી, મુંબઈ અને બેંગ્લોર ફક્ત વિકસિત દેશોના જ નહિ પણ બીજા વિકાસશીલ દેશોના અન્ય શહેરો કરતા પણ પાછળનું સ્થાન ધરાવે છે.
મોટા શહેરો તેમના ક્રમાંક પ્રમાણે આ મુજબ છે.
ક્રમાંક
શહેરનું નામ
1
Zurich
2
Vienna
32
Paris
33
London
38
New York
39
Tokyo
59
Moscow
81
Bangkok
83
Bengaluru
90
Beijing
101
New Delhi
102
Johannesburg
107
Mumbai
113
Cairo
આ યાદી પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે નોકરી કરવા માટે સક્ષમ સૌથી મોટા પ્રમાણમાં યુવાધન આ શહેરોમાં હોવા છતાં આ શહેરો પ્રાથમિક જરૂરિયાતો પણ સંતોષી શકતા નથી. આ યાદીમાં તેમના સ્થાન 'Economist' સંસ્થાના વૈશ્વિક રહેવાલાયક શહેરોની યાદીમાં તેમના સ્થાન સાથે મળતા આવે છે જેમાં નવી દિલ્હી અને મુંબઇનો અનુક્રમે 118 અને 119મોં ક્રમ આવ્યો હતો. આ ઉપરાંત 2019માં ભારતના 12 શહેરોનો સમાવેશ વિશ્વના 15 સૌથી પ્રદુષિત શહેરોમાં થયો હતો. ભારત માટે આ એક શરમજનક અને ચિંતાજનક અહેવાલ છે.
ભારતના શહેરોમાં ખરાબ ગુણવત્તાની હવા અને શિક્ષણની સુવિધાઓ અભાવ આ યાદીમાં શહેરોને પાછા ધકેલે છે. દેશની રાજધાની આ આખો મહિનો Smogમાં પથરાયેલી રહી છે જેના કારણે લોકોના આરોગ્ય પર ગંભીર અસરો આવી છે અને શાળાઓને જડબેસલાક બંધ રાખવી પડી છે.
મુંબઈના વધી રહેલા ઘરના ભાડાઓએ યુવા વર્ગ માટે એક મોટી મુશ્કેલી ઉભી કરેલી છે. રસ્તાઓ ઉપરનો વધતો ટ્રાફિક, વેઠ કરી રહેલો મજૂરવર્ગ, ઓવરટાઈમ કામ કરતા કોર્પોરેટના કર્મચારીઓ, સારા પબ્લિક ટ્રાન્સપોર્ટનો અભાવ વગેરે જેવા ક્ષેત્રોમાં ભારતે ઝુરિક વિયેના જેવા ટોચના શહેરો સુધી પહોંચતા લાંબી મજલ કાપવી પડશે.
ભારતે આવકની વહેંચણી અને સર્વાંગી વિકાસ તરફ વધુ ધ્યાન આપવાની જરુર છે. ઉદાહરણ તરીકે મુંબઈ અબજોપતિઓની સંખ્યા પ્રમાણે વિશ્વનું 10મુ સૌથી ધનિક શહેર છે. પરંતુ અહીં મોટી સંખ્યામાં ગરીબી રેખા નીચે જીવતા લોકો પણ રહે છે.
અહીં એ પણ નોંધનીય છે કે તાજેતરના ભારતમાં ગરીબી વધી રહી હોવાના અહેવાલના કારણે પણ દેશના મેટ્રો સિટીઝ સામે નવા પડકારો ઉભા થયા છે.