સાયબર ફ્રોડ / વિદેશમાં નોકરી આપવાના બહાને ભારતીય યુવાઓ સાથે છેતરપિંડી, ગૃહ મંત્રાલય આવ્યું એક્શન મોડમાં

Cyber Fraud : ઓડિશાના રાઉરકેલામાં આંતરરાષ્ટ્રીય સાયબર ફ્રોડ ગેંગ ઝડપાયા બાદ મોટા ખુલાસા સામે આવી રહ્યા છે. એજન્સીઓની તપાસમાં સામે આવ્યું છે કે, ભારતમાંથી શિક્ષિત અને કોમ્પ્યુટર નિષ્ણાત યુવાનોને નોકરી અપાવવાના બહાને કંબોડિયા બોલાવવામાં આવે છે અને ત્યાં તેમને સાયબર ગુલામીનો શિકાર બનાવવામાં આવે છે. કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રાલયની સાયબર વિંગ I4C એ તમામ પાસાઓની ઊંડાણપૂર્વક તપાસ કરી ત્યારે મોટા અને ચોંકાવનારા ખુલાસા સામે આવ્યા. તે પછી MHAને માહિતી આપવામાં આવી હતી અને વિદેશ મંત્રાલય સાથેની ઉચ્ચ સ્તરીય બેઠકમાં સાયબર ફ્રોડ ગેંગ સાથે વ્યવહાર કરવા પર ચર્ચા થઈ હતી.

તાજેતરમાં જ ઓડિશાની રાઉરકેલા પોલીસે 'ફેક સ્ટોક ટ્રેડિંગ એપ' સાથે સંકળાયેલા કેટલાક લોકોની ધરપકડ કરી હતી. જે બાદ ખબર પડી કે જે લોકો તાજેતરમાં કંબોડિયાથી ભારત પરત આવ્યા છે તેઓ સાયબર ક્રાઈમમાં સંડોવાયેલા છે. આવા લોકો ભારતમાં આવીને મોટા પાયે સાયબર ફ્રોડની ગેંગ ઓપરેટ કરવા લાગ્યા છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું છે કે ભારતમાંથી કંબોડિયા ગયેલા 4 થી 5 હજાર લોકો છે. ત્યાં જઈને તેમને બળજબરીથી સાયબર ફ્રોડમાં ધકેલી દેવામાં આવે છે. સૂત્રોએ એ પણ માહિતી આપી કે આ સંદર્ભમાં MHAની સાયબર વિંગે વિદેશ મંત્રાલયના અધિકારીઓ સાથે એક ઉચ્ચ સ્તરીય બેઠક પણ યોજી છે. જેમાં જાણવા મળ્યું છે કે આ પ્રકારની છેતરપિંડી કરનારા ગુનેગારોની લાંબી યાદી છે. આ તરફ હવે આ લોકો સામે પગલાં લેવા માટે ચર્ચા કરવામાં આવી છે. ત્યાંના સાયબર ગુનેગારો કંબોડિયામાં રહેતા આ લોકોને બળજબરીથી 'સાયબર સ્લેવરી' કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે, જેના વિશે તમામ એજન્સીઓએ ચિંતા વ્યક્ત કરી છે અને આ અંગે તાત્કાલિક પગલાં લેવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે.

નોકરીના બહાને ભરતી અને પછી કરાવે છે છેતરપિંડી
સૂત્રો કહી રહ્યા છે કે, સાયબર છેતરપિંડી કરનારાઓ કંબોડિયામાં મોટી ગેંગ ચલાવે છે. આ ગેંગમાં મલેશિયા, ચીન, વિયેતનામ અને મ્યાનમારના લોકો સામેલ છે. આ તમામ લોકો મળીને ભારતીયોને નોકરી આપવાના નામે ઓનલાઈન ભરતી કરે છે. પછી કંબોડિયામાં નોકરી કરવા ગયેલા ભારતીયને સાયબર છેતરપિંડી કરવા દબાણ કરવામાં આવે છે. તાજેતરમાં રાઉરકેલા પોલીસે આવા બે લોકોની ધરપકડ કરી હતી. પૂછપરછ દરમિયાન ખબર પડી કે કેવી રીતે આ લોકો ભારતના નિર્દોષ યુવાનો (કોમ્પ્યુટરના નિષ્ણાતો)ને અહીંથી લઈ જાય છે અને પછી તેમને ત્યાં 'સાયબર ગુલામી'માં ધકેલી દે છે.

કઈ રીતે કામ કરે છે કંબોડિયાની ગેંગ ? 
તપાસ એજન્સીઓ અને MHAની સાયબર વિંગને જાણવા મળ્યું છે કે, છેતરપિંડી કરનાર કંપનીઓના માલિકો હંમેશા ચીનના નાગરિકો હોય છે. તેઓ મલેશિયન અથવા કંબોડિયન લોકોને અન્ય લોકો સાથે વાતચીત કરવા અનુવાદક તરીકે નિયુક્ત કરે છે. આ રેકેટમાં બાંગ્લાદેશ, પાકિસ્તાન, નેપાળ, ભારત અને કંબોડિયાના લોકો એજન્ટ તરીકે કામ કરે છે. એજન્ટો ભારતમાંથી કાયદેસરના કામ માટે લોકોની ભરતી કરે છે. પછી એકવાર તેઓ કંબોડિયા પહોંચ્યા પછી તેઓ કૌભાંડી કંપનીઓને વેચી દેવામાં આવે છે. કંપનીઓ તેમના પાસપોર્ટ લઈ લે છે અને પછી કૌભાંડો ચલાવવા માટે તેમને દિવસના 12 કલાક કામ કરાવે છે. જો કોઈ આવું કામ કરવાની ના પાડે તો તેને શારીરિક માનસિક ત્રાસ આપવામાં આવે છે. ઇલેક્ટ્રિક શોક આપવામાં આવે છે અથવા એકાંત કેદ વગેરે. ઘણા ભારતીયો જેઓ આવા કૌભાંડોમાં સામેલ થવા તૈયાર નથી તેઓ ત્યાં ફસાઈ જાય છે. તપાસ એજન્સીઓનું કહેવું છે કે અમે તેમની ઓળખ કરવાનો, તેમનો સંપર્ક કરવાનો અને યોગ્ય માધ્યમો દ્વારા તેમને ભારત પરત લાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છીએ. કૌભાંડી કંપનીનું સ્થાન, તેમના કામદારો, તેમની કાર્યશૈલી અને તેમના સંચાલન વિશે પણ મહત્વપૂર્ણ માહિતી એકત્ર કરવામાં આવી રહી છે.

સાયબર છેતરપિંડીનો ગઢ બન્યું કંબોડિયા  
ભારતીય સાયબર ક્રાઈમ કોઓર્ડિનેશન સેન્ટર (I4C) એ તાજેતરમાં તેની વાર્ષિક પ્રેસ કોન્ફરન્સ યોજી હતી. જેમાં સાયબર ફ્રોડની ઘટનાઓનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો. કહેવામાં આવ્યું હતું કે, સાયબર ફ્રોડની મોટાભાગની ઘટનાઓ કંબોડિયા, દુબઈ, ચીન અને મ્યાનમારથી થઈ રહી છે. આ અંગે એજન્સીઓ કડક પગલાં લઈ રહી છે. દરરોજ સાયબર ફ્રોડની લગભગ 5000 ફરિયાદો નોંધાઈ રહી છે. 2021 અને 22માં આવી ફરિયાદોની વૃદ્ધિ 113% હતી. હવે તે 2022-23માં ઘટીને 69% થઈ ગયો છે. જામતારા, મેવાત અને હવે બેંગલુરુ પણ સાયબર ક્રાઈમના મોટા હોટ સ્પોટ બની રહ્યા છે. 

CEO રાજેશ કુમારે કહ્યું કે, અમારું વિઝન ભારતના નાગરિકો માટે સુરક્ષિત સાયબર સ્પેસ બનાવવાનું છે. I4Cને ગૃહ મંત્રાલય તરફથી 340 કરોડ રૂપિયાનું બજેટ મળ્યું છે. 2014માં મંત્રાલયે એક નિષ્ણાત જૂથની રચના કરી હતી. 2018માં આ સંસ્થા બનાવવાનું સૂચન નિષ્ણાતો તરફથી આવ્યું હતું. શરૂઆતમાં તે બળાત્કાર અને ગેંગરેપના કેસ માટે બનાવવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ પછીથી I4C તમામ પ્રકારના સાયબર સંબંધિત કેસોમાં કામ કરી રહ્યું છે.

વધુ વાંચો: પ્રફુલ્લ પટેલ સામેના કેસમાં CBIએ દાખલ કર્યો ક્લોઝર રિપોર્ટ, જાણો શું હતો સમગ્ર મામલો

દરરોજ 45 થી 50 હજાર કોલ આવે છે
રાજેશ કુમારે જણાવ્યું કે, સાયબર ક્રાઈમ હેલ્પલાઈન નંબર 1930માં બનાવવામાં આવ્યો હતો. તેના પર દરરોજ 45 થી 50 હજાર કોલ આવે છે. 2023માં 1 લાખ વસ્તી દીઠ 129 ફરિયાદો નોંધાઈ છે. હરિયાણા, ગુજરાત, તેલંગાણા અને ગોવામાં સૌથી વધુ ફરિયાદો નોંધાઈ છે. I4Cમાં અત્યાર સુધીમાં 31 લાખથી વધુ ફરિયાદો મળી છે અને 66000 થી વધુ FIR નોંધવામાં આવી છે. હાલમાં સમગ્ર દેશમાં 99.9% પોલીસ સ્ટેશન CCTNS દ્વારા જોડાયેલા છે. આમાં 100% FIR સીધી નોંધવામાં આવી રહી છે. 263 બેંકો અને ઈ-કોમર્સ કંપનીઓ આ સિસ્ટમ સાથે જોડાયેલ છે. માત્ર ડિસેમ્બર મહિનામાં જ હેલ્પલાઈન નંબર 1930 પર 12 લાખથી વધુ કોલ્સ આવ્યા હતા. જુલાઈથી અત્યાર સુધીમાં 2,95,461 સિમ કાર્ડ બ્લોક કરવામાં આવ્યા છે. 2810 વેબસાઈટ બ્લોક કરવામાં આવી હતી. 595 મોબાઈલ એપ્સ બ્લોક કરવામાં આવી છે, આ સાથે 46229 IMEI નંબર બ્લોક કરવામાં આવ્યા છે. 

VTV Gujarati Newsની તમામ અપડેટ સૌથી પહેલા મેળ​વ​વા માટે અમારી WhatsApp ચેનલ ફોલો કરો