રજૂઆત / હવે એવોર્ડ વાપસી નહીં ચલાવી લેવાય! સંસદીય સમિતિએ કરી ભલામણ, જાણો શું

• છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં એવોર્ડ પરત કરવાની પ્રથા ઝડપથી વધી 
• આ કિસ્સાઓને કારણે એવોર્ડની પ્રતિષ્ઠા કલંકિત થાય છે
• એવોર્ડ આપતા પહેલા પરત નહીં કરવાના શપથ લેવાની ભલામણ 

છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં એવોર્ડ પરત કરવાની પ્રથા ઝડપથી વધી છે. અલગ-અલગ મુદ્દાઓ અને વિવાદો વચ્ચે એવોર્ડ પરત કરવાને લઈને દેશમાં ઘણી ચર્ચા થઈ રહી છે. તાજેતરમાં મણિપુરના ટોચના ખેલાડીઓએ એવોર્ડ પરત કરવાની ધમકી આપી છે. તેમનું કહેવું છે કે જો મણિપુરમાં ફાટી નીકળેલી હિંસા જલ્દી શાંત નહીં થાય તો તેઓ એવોર્ડ પરત કરવાનું શરૂ કરી દેશે. આ પહેલા રેસલિંગ એસોસિએશનના પ્રમુખ અને બીજેપી સાંસદ બ્રિજભૂષણ શરણ સિંહનો વિરોધ કરી રહેલા કુસ્તીબાજો ગંગા નદીમાં મેડલ ફેંકવા હરિદ્વાર પહોંચ્યા હતા. ભવિષ્યમાં આવી ઘટનાઓ ટાળવા માટે, એવી ભલામણ કરવામાં આવી છે કે એવોર્ડ આપતા પહેલા પ્રાપ્તકર્તાએ બાંયધરી ફોર્મ ભરો. આ એક લોકશાહી દેશ છે, આપણું બંધારણ દરેક નાગરિકને વાણી અને અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતા આપે છે, બંધારણ વિરોધ કરવાની પણ સ્વતંત્રતા આપે છે, પરંતુ એવોર્ડ પરત કરવાના કિસ્સાઓને કારણે એવોર્ડની પ્રતિષ્ઠા કલંકિત થઈ રહી છે. આથી હવે સંસદીય સમિતિએ એવોર્ડ આપતા પહેલા પરત નહીં કરવાના શપથ લેવાની ભલામણ કરી છે. 

ભવિષ્યમાં એવોર્ડ પરત નહીં કરે તે માટે સંમતિ જરૂરી રહેશે

સંસદીય સમિતિએ ભલામણ કરી છે કે ટોચની સાંસ્કૃતિક સંસ્થાઓ અને એકેડમીઓએ એવોર્ડ પરત કરવા જેવી પરિસ્થિતિને ટાળવા માટે પ્રાપ્તકર્તા પાસેથી અગાઉ બાંયધરી લેવી જોઈએ. સંસદની સ્થાયી સમિતિએ તેને દેશનું અપમાન ગણાવ્યું હતું અને કહ્યું હતું કે તે પુરસ્કારોની વિશ્વસનીયતાને કલંકિત કરી રહ્યું છે. આનાથી બચવા માટે સમિતિએ સરકારને એવી સિસ્ટમ બનાવવાની ભલામણ કરી છે જેમાં એવોર્ડ આપતા પહેલા કલાકાર, લેખક અને અન્ય બૌદ્ધિકોની સંમતિ લેવામાં આવે કે તેઓ ભવિષ્યમાં એવોર્ડ પરત નહીં કરે.

એવોર્ડ પરત કરવાના કેસોનો ઉલ્લેખ કર્યો 

સંસદીય સમિતિનું કહેવું છે કે પુરસ્કાર મેળવનાર ઉમેદવાર સમક્ષ એફિડેવિટ ભરવામાં આવે અને કોઈને પણ સંમતિ વિના એવોર્ડ આપવામાં ન આવે. તેની ભલામણને ધ્યાનમાં રાખીને, સમિતિએ આવા ઘણા કેસોનો ઉલ્લેખ કર્યો જેમાં એવોર્ડ પરત કરવાનો મુદ્દો ઉઠાવવામાં આવ્યો હતો. સભ્યોએ 2015માં કર્ણાટકના જાણીતા લેખક કલબુર્ગીની હત્યા બાદ એવોર્ડ પરત કરવાના કેસનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો.

એવોર્ડ રીટર્ન એ વિરોધની નવી પદ્ધતિ બની રહી છે

સમિતિએ કહ્યું કે આ એક લોકતાંત્રિક દેશ છે, આપણું બંધારણ દરેક નાગરિકને વાણી અને અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતા આપે છે, બંધારણ વિરોધ કરવાની પણ સ્વતંત્રતા આપે છે પરંતુ એવોર્ડ પરત કરવો એ વિરોધનો માર્ગ બની રહ્યો છે. સદસ્યએ જણાવ્યું હતું કે સમિતિએ સરકારને જે જેન્યુઇન્સ મુદ્દાઓ પર ભારપૂર્વક ટિપ્પણી કરવી જોઈએ કે જેની સામે આવા એવોર્ડ પરત કરવામાં આવ્યા છે અને તેના નિરાકરણ તરફ કામ કરવું જોઈએ. આ સાથે વિરોધ દરમિયાન એવોર્ડ પરત કરવાના મુદ્દાને ઉકેલી શકાય છે.

અહીં રાજકારણ માટે કોઈ સ્થાન નથી

સમિતિએ તેની ભલામણમાં કહ્યું છે કે જ્યારે પણ એવોર્ડ આપવામાં આવે છે, ત્યારે પ્રાપ્તકર્તા પાસેથી સંમતિ લેવી આવશ્યક છે કે તે ભવિષ્યમાં એવોર્ડ પરત નહીં કરે. જેથી તે રાજકીય કારણોસર તેને પરત ન કરે. સમિતિનું કહેવું છે કે સાહિત્ય એકેડમી અને અન્ય પુરસ્કાર આપનારી એકેડમીઓ બિન-રાજકીય સંસ્થાઓ છે. એટલા માટે અહીં રાજકારણ માટે કોઈ સ્થાન નથી. જેઓ આ કરે છે તેમને કોઈપણ જ્યુરીમાં ન રાખવા જોઈએ કે કોઈ મહત્વપૂર્ણ પદ પર નામાંકિત ન કરવા જોઈએ. જણાવી દઈએ કે આ સમિતિમાં લોકસભાના 21 અને રાજ્યસભાના 10 સભ્યોનો સમાવેશ થાય છે. રાજ્યસભાના સાંસદ અને YSR કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ નેતા વી વિજયસાઈ રેડ્ડી સંસ્કૃતિ મંત્રાલય સાથે જોડાયેલ સંસદની આ સ્થાયી સમિતિના અધ્યક્ષ છે.