સામાન્ય વ્યક્તિને જીવન નિર્વાહ કરવા માટે અનાજ-કઠોળ અને શાકભાજી પુરતું છે. પણ હાલ તો સામાન્ય પરિવાર માટે આ ત્રણ જરૂરિયાતો પણ પૂર્ણ કરવી શક્ય નથી.. ગરીબોની કસ્તૂરી ગણાતી એવી ડુંગળી પણ આસમાનને આંબી રહી છે.. તો શાકમાં ખટાસ ભરતા ટામેટાના ભાવ પણ સામાન્ય વ્યક્તિને પોસાય તેમ નથી. તો ચણા અને તૂવેરના ભાવમાં પણ તોતિંગ વધારો થઈ રહ્યો છે. હળીમળીને વાત ભાવ વધારા પર જ આવે છે. પણ આ ભાવ વધારો થવાનું મૂળ કારણ ક્યાંય ચર્ચાતું નથી.
- દેશભરમાં ટામેટા બાદ ડુંગળીના ભાવમાં સતત વધારો
- ડુંગળીના ભાવ 40થી 60 રૂપિયા પ્રતિ કિલોએ પહોંચ્યા
- ડુંગળીના ભાવને અંકુશમાં રાખવા કેન્દ્ર સરકારે નિકાસ પર 40% ડ્યુટી લગાવવી પડી
- ડુંગળી પહેલા ટામેટાના ભાવ પણ 100 રૂપિયાને પાર પહોંચ્યા હતા
ભાવ વધવા પાછળ જો મુખ્ય પરિબળ જવાબદાર હોય તો તે સંગ્રહખોરી છે.. આપણે ત્યાં સિઝનમાં વેપારીઓ અનાજ-કઠોળ અને ડુંગળી જેવી ખાદ્ય ચીજો સસ્તા ભાવે ખરીદી લે છે.. જે ચીજવસ્તુઓ માર્કેટમાં ફરવી જોઈએ એના બદલે તેનો સંગ્રહ કરવામાં આવે છે. અને માર્કેટમાં માગ વધે, ભાવ વધે ત્યારે બમણો નફો મેળવીને વેપારીઓ સ્ટોક ખાલી કરે છે.. ત્યારે અહીં સવાલ એ છે કે આ સંગ્રહખોરીના કારણે જ ખાદ્યાન્ન ચીજોના ભાવ આસમાને પહોંચી રહ્યા છે? સંગ્રહખોરોને અંકુશમાં લાવવા નીતિ બનાવવાની જરૂર છે? સંગ્રહખોરીના કારણે જનતા-ખેડૂતોને શું નુકસાન થાય છે. ખરેખર નીતિ બની છે તો સંગ્રહખોરોને દંડશે કોણ?
- ઘઉં અને ડાંગરના ભાવમાં 8થી 11 ટકાનો વધારો
- જુવાર અને બાજરીના ભાવમાં 27થી 31 ટકાનો ભાવ વધારો
- 50 વર્ષમાં ખાધાન્નનું ઉત્પાદન વધ્યું છતાં કિમતો ઘણી ઝડપથી વધી
દેશભરમાં ટામેટા બાદ ડુંગળીના ભાવમાં સતત વધારો થાય છે. ડુંગળીના ભાવ 40થી 60 રૂપિયા પ્રતિ કિલોએ પહોંચ્યા. ડુંગળીના ભાવને અંકુશમાં રાખવા કેન્દ્ર સરકારે નિકાસ પર 40% ડ્યુટી લગાવવી પડી. ડુંગળી પહેલા ટામેટાના ભાવ પણ 100 રૂપિયાને પાર પહોંચ્યા હતા. ઘઉં અને ડાંગરના ભાવમાં 8થી 11 ટકાનો વધારો છે. જુવાર અને બાજરીના ભાવમાં 27થી 31 ટકાનો ભાવ વધારો. તેમજ 50 વર્ષમાં ખાધાન્નનું ઉત્પાદન વધ્યું છતાં કિમતો ઘણી ઝડપથી વધી છે.
- ડુંગળી-બટાકા હોય કે પછી અનાજ વેપારીઓ ઈચ્છે એ પ્રમાણે ભાવ વધે છે
- વેપારીઓ ખેડૂતો પાસેથી સસ્તા ભાવે અનાજ, ડુંગળી-બટાકા ખરીદે છે
- સિઝન સમયે સસ્તામાં ખરીદેલો જથ્થો વેપારીઓ સંગ્રહ કરી રાખે છે
- માર્કટમાં વસ્તુની માંગ વધતા અનાજ-કઠોરના ભાવ વધવા લાગે છે
સંગ્રહખોરો વધારે છે મોંઘવારી?
ડુંગળી-બટાકા હોય કે પછી અનાજ વેપારીઓ ઈચ્છે એ પ્રમાણે ભાવ વધે છે. વેપારીઓ ખેડૂતો પાસેથી સસ્તા ભાવે અનાજ, ડુંગળી-બટાકા ખરીદે છે. સિઝન સમયે સસ્તામાં ખરીદેલો જથ્થો વેપારીઓ સંગ્રહ કરી રાખે છે. માર્કટમાં વસ્તુની માંગ વધતા અનાજ-કઠોરના ભાવ વધવા લાગે છે. સંગ્રહખોરો એક સપાટી સુધી ભાવ વધવા દે છે ત્યાં સુધી સ્ટોક રિલીઝ કરતા નથી. વેપારીઓ પોતાનો નફો ધ્યાનમાં રાખીને સ્ટોક રિલીઝ કરે છે. ભાવ ઊંચા પહોંચ્યા બાદ વેપારી મોટો નફો લેવા સ્ટોક રિલીઝ કરે છે.
- સંગ્રહખોરો એક સપાટી સુધી ભાવ વધવા દે છે ત્યાં સુધી સ્ટોક રિલીઝ નથી કરતા
- વેપારીઓ પોતાનો નફો ધ્યાનમાં રાખીને સ્ટોક રિલીઝ કરે છે
- ભાવ ઊંચા પહોંચ્યા બાદ વેપારી મોટો નફો લેવા સ્ટોક રિલીઝ કરે છે
ચણાનો લોટ 'ભાવ' કેમ ખાય છે?
ટામેટા અને ડુંગળીના ભાવ બાદ ચણાનો લોટ મોંઘો થયો છે. કાબુલી ચણાના ભાવમાં 30 રૂપિયાનો વધારો તો ચણાનો ભાવ પ્રતિ કિલો 150 રૂપિયાએ પહોંચ્યો. તેમજ ચણાના લોટમાં પણ છેલ્લા 3 દિવસમાં 14 રૂપિયાનો વધારો. ચણાનો લોટ 66થી વધીને 80 રૂપિયા પ્રતિ કિલોએ પહોંચ્યો છે. મોટાભાગના ફરસાણમાં ચણાના લોટનો ઉપયોગ થાય છે.
- હાલ માર્કેટમાં ડુંગળીના ભાવ બેકાબૂ થઈ રહ્યા છે
- પ્રતિ કિલો ડુંગળીનો ભાવ 60થી 70 રૂપિયાએ પહોંચી ગયો છે
- સરકારે પણ ડુંગળીની નિકાસ પર બ્રેક લગાવવા 40 ટકા એક્સપોર્ટ ડ્યુટી લગાવવી પડી
- ડુંગળીના ભાવને અંકુશમાં રાખવા સરકારે પણ બફર સ્ટોકમાંથી ડુંગળી વેચવાનું શરૂ કર્યું
ગરીબોની કસ્તુરી મોંઘી કેમ?
હાલ માર્કેટમાં ડુંગળીના ભાવ બેકાબૂ થઈ રહ્યા છે. પ્રતિ કિલો ડુંગળીનો ભાવ 60થી 70 રૂપિયાએ પહોંચી ગયો છે. સરકારે પણ ડુંગળીની નિકાસ પર બ્રેક લગાવવા 40 ટકા એક્સપોર્ટ ડ્યુટી લગાવવી પડી છે. ડુંગળીના ભાવને અંકુશમાં રાખવા સરકારે પણ બફર સ્ટોકમાંથી ડુંગળી વેચવાનું શરૂ કર્યું. સંગ્રહખોરો ખેડૂતો પાસેથી સસ્તા ભાવે ડુંગળી ખરીદી સ્ટોક કરી લે છે. સ્ટોક કર્યા બાદ માર્કેટમાં ડુંગળીની માગ વધવાની વેપારીઓ રાહ જુએ છે. માંગ વધવાથી ભાવ ઉચકાય છે અને બાદમાં સંગ્રહખોરો સ્ટોક ખાલી કરે છે. માર્ચ-એપ્રિલમાં પાકેલી ડુંગળીનો ઓક્ટોબર-નવેમ્બર સુધી સંગ્રહ થાય છે. માર્કેટમાં ડુંગળી ધીમે ધીમે આવતા 15થી 20 ટકા સંગ્રહ વાતાવરણના કારણે બગડે છે. ઉત્પાદન ઓછું થવાથી પણ ભાવ અચાનક ઉચકાય છે. સંગ્રહખોરો પર કોઈ અંકુશ ન હોવાથી ભાવ આસમાને પહોંચે છે.
