Lok Sabha Election 2024 : લોકસભા ચૂંટણીના પડઘમ વચ્ચે આજે આપણે જાણીશું NOTA વિશે. સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણય પછી વર્ષ 2013માં મતદારોને ઉપરનામાંથી કોઈ નહીં એટલે કે NOTA નો વિકલ્પ આપવામાં આવ્યો હતો. ઉદ્દેશ્ય એ હતો કે, જો મતદારોને કોઈ ઉમેદવાર પસંદ ન હોય અથવા તેમને લાગે કે ઈમાનદારી સહિત અન્ય માપદંડો પર કોઈ તેમના માટે યોગ્ય નથી તો તેઓ NOTAનો વિકલ્પ પસંદ કરી શકે છે. 2013થી યોજાયેલી વિધાનસભા અને લોકસભાની ચૂંટણીમાં NOTAના ખાતામાં ઘણા બધા વોટ ગયા હતા. કેટલાક મતવિસ્તારોમાં NOTA મતો રનર-અપ ઉમેદવાર પછી ત્રીજા ક્રમે આવ્યા હતા અને કેટલાક પક્ષોને મળેલા કુલ મતો કરતાં પણ વધી ગયા હતા. આજે આપણે જાણીશું NOTAનો વિકલ્પ કેટલો શક્તિશાળી રહ્યો છે.
ક્યારે થઈ હતી NOTA ની શરૂઆત ?
ચૂંટણી પંચે ઓક્ટોબર 2013માં મતદારોને NOTA વિકલ્પ આપવાનો નિર્ણય લીધો હતો. અગાઉ મતદારો પાસે ફોર્મ 49-ઓ ભરીને કોઈને પણ મત ન આપવાનો વિકલ્પ હતો.
2013માં દિલ્હી, છત્તીસગઢ, મિઝોરમ, રાજસ્થાન અને મધ્યપ્રદેશની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં NOTAનો વિકલ્પ જોવા મળ્યો હતો. સપ્ટેમ્બર 2015માં ચૂંટણી પંચે EVMમાં NOTA માટે ખાસ ચિન્હ આપ્યો હતો.
જાણો ચૂંટણીમાં કેટલું અસરકારક રહ્યું NOTA ?
આ વિકલ્પ આપવા પાછળનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય સ્વચ્છ ઉમેદવારો ઊભા કરવા માટે પક્ષો પર દબાણ લાવવાનો હતો. બીજો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય વધુને વધુ મતદારોને મતદાન કરવા પ્રેરિત કરવાનો હતો. મતદાનમાં થોડો વધારો થયો, પરંતુ તેમાં NOTAએ કોઈ મોટી ભૂમિકા ભજવી ન હતી. સ્વચ્છ ઉમેદવારોને મેદાનમાં ઉતારવાનો ઉદ્દેશ્ય બિલકુલ સિદ્ધ થયો નથી.
NOTA મતો જીતના માર્જિન પર અસર કરી રહ્યા છે.
જાણો કેવા રહ્યા NOTAના મતના આંકડા ?
5 રાજ્યોમાં 2013ની ચૂંટણીમાં 1682024 મતદારોએ NOTA વિકલ્પ પસંદ કર્યો હતો. 2014ની લોકસભા ચૂંટણીમાં લગભગ 60 લાખ મતદારો (1.08%) એ NOTA બટન દબાવ્યું હતું. NOTAના મત CPI, JDS, SAD જેવા 21 પક્ષોને મળેલા મત કરતાં વધુ હતા. 2014ની લોકસભાની ચૂંટણીમાં NOTAને 44 બેઠકો પર મત મળ્યા હતા, જે બીજા ઉમેદવારની પાછળ છે.
વધુ વાંચો: પહેલા ચૂંટણીમાં બેલેટ બોક્સ કંઇક આ રીતે તૈયાર કરાતા, એકની કિંમત હતી માત્ર 4 રૂપિયા, જાણો ઇતિહાસ
આ સાથે છત્તીસગઢની 5 અને કર્ણાટકની 4 બેઠકો પર બીજા ઉમેદવાર પછી તરત જ NOTA મતદાન કરવામાં આવ્યું હતું. તમિલનાડુ, ઉત્તરાખંડ, મહારાષ્ટ્ર, મેઘાલય, દાદરા નગર હવેલી અને દમણ દીવમાં 1-1 સીટ પર આવી સ્થિતિ હતી. છત્તીસગઢના બસ્તરમાં નોટાને સૌથી વધુ 5.03% મત મળ્યા છે. 17 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં, NOTA મતોની સંખ્યા લોકસભા ચૂંટણીમાં રાષ્ટ્રીય સરેરાશ કરતા વધુ હતી. મધ્યપ્રદેશ, ગુજરાત, રાજસ્થાન અને કર્ણાટકની 34 બેઠકો પર ભાજપ અને કોંગ્રેસને NOTA મત મળ્યા. 17 બેઠકો પર ગુજરાતમાં NOTAના મત બીજા સ્થાને રહેલા ઉમેદવાર કરતાં માત્ર પાછળ હતા. 2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં NOTA દ્વારા 65 લાખથી વધુ મત (1.06% મતો) મળ્યા હતા. 2019ની ચૂંટણીમાં બિહારની ગોપાલગંજ સીટ પર 51600 NOTA વોટ સૌથી વધુ હતા.
VTV Gujarati Newsની તમામ અપડેટ સૌથી પહેલા મેળવવા માટે અમારી WhatsApp ચેનલ ફોલો કરો
