ચુકાદો / નોમિની LIC પોલિસીના પૈસાનો દાવો કરી શકે, કાનૂની વારસદારને કોઈ હક નહીં- CICનો મોટો ઓર્ડર

• કેન્દ્રીય માહિતી પંચનો મોટો ઓર્ડર 
• જીવન વીમા પોલિસી ધારકના મોત બાદ નોમિનીને રકમનો અધિકાર 
• કાયદાકીય વારસદાર પોલિસી ધારકના પૈસાનો દાવો ન કરી શકે 

કેન્દ્રીય માહિતી પંચે LIC જીવન વીમા પોલિસી સંબંધિત એક મહત્વનો અને મોટો નિર્ણય જાહેર કર્યો છે. પંચનું કહેવું છે કે કોઈ એલઆઈસી પોલિસી ધારકનું મોત થાય તો તેવા કિસ્સામાં તેના દ્વારા નક્કી થયેલ નોમિની પોલિસીના પૈસાનો દાવો કરી શકે, કાનૂની વારસદારને પૈસાનો દાવો કરવાનો કોઈ હક નથી. 

નોમિની પરિવારના સભ્ય કે જીવનસાથી કે બાળકો હોવા જોઈએ 
પંચે કહ્યું કે આવા નોમિની પરિવારના નજીકના સભ્ય, માતાપિતા, જીવનસાથી અથવા બાળકો હોવા જોઈએ. કાયદાકીય વારસદાર પોલિસી ધારકના પૈસા પર દાવો નહીં કરી શકે. કેન્દ્રીય માહિતી આયોગ જણાવ્યું હતું કે, જો નોમિની તરીકે ઉલ્લેખિત ન થયેલા હોય તો કાનૂની વારસદારો વીમા પોલિસીની વિગતો મેળવી શકતા નથી અથવા તો પૈસાનો દાવો ન કરી શકે. 

શું હતો મામલો 
કેન્દ્રીય માહિતી પંચનો આ આદેશ એક અપીલકર્તાએ કેન્દ્રીય જાહેર માહિતી અધિકારી (સીપીઆઈઓ), લાઇફ ઇન્ફોર્મેશન કોર્પોરેશન ઓફ ઇન્ડિયા (એલઆઇસી), છત્તીસગઢ સમક્ષ માહિતી અધિકાર અધિનિયમ, 2005 હેઠળ અપીલ દાખલ કરવાના સંબંધમાં આવ્યો છે. અપીલકર્તાએ તેના દિવંગત પિતા દ્વારા રાખવામાં આવેલી નોમિની અને નીતિઓની વિગતો માંગી હતી.
જો કે, સીપીઆઈઓ દ્વારા આ વિનંતીને નકારી કાઢવામાં આવી હતી, જે પછી, અપીલકર્તાએ 18 નવેમ્બર, 2020 ના રોજ માહિતી માંગતી પ્રથમ અપીલ (એફએએ) દાખલ કરી હતી. જો કે, સીપીઆઇઓના આદેશને માન્ય રાખવામાં આવ્યો હતો. આ આદેશથી અસંતુષ્ટ, વ્યક્તિએ બીજી અપીલ દાખલ કરી હતી. 

અરજદાર કાનૂની વારસદાર હોવાથી પોલિસીના પૈસાનો દાવો રદ કરાયો 
એલઆઈસી સીપીઆઈઓએ 21 સપ્ટેમ્બર, 2022 ના રોજના એક આદેશમાં કહ્યું હતું કે, અપીલકર્તાને નીતિઓની વિગતો જાહેર કરવાથી ત્રીજા પક્ષના વ્યાપારી હિતને અસર થશે. આદેશમાં નોંધવામાં આવ્યું છે કે આવી માહિતી પૂરી પાડવાને આરટીઆઈ અધિનિયમ, 2005 ની કલમ 8 (1) (ડી) હેઠળ મુક્તિ આપવામાં આવી હતી. સીઆઈસીએ આદેશ આપ્યો હતો કે નીતિઓના લાભો નીતિમાં દર્શાવ્યા મુજબ પોલિસીધારક અથવા લાભાર્થી (નોમિની)ને જ પૂરા પાડી શકાય છે. કમિશને અવલોકન કર્યું છે કે અપીલ કરનાર તેના મૃત પિતાના કાનૂની વારસદાર છે તેથી જ તેને વિનંતી કરેલી માહિતી પ્રાપ્ત કરવાનો અધિકાર આપતો નથી. તેથી, કાનૂની વારસદારોને નીતિ-સંબંધિત વિગતો પ્રાપ્ત કરવાનો કોઈ અધિકાર નથી, "આદેશમાં નોંધવામાં આવ્યું છે.