મોટી રાજદ્વારી સિદ્ધિ / કતારમાં મૃત્યુદંડની સજા પામેલા 8 ભારતીયોને કઇ રીતે રાહત મળી? જાણો ભારતની કૂટનીતિક જીતની Inside story

• કતારમાં મુશ્કેલીમાં ફસાયેલા 8 ભારતીયો અંગે ગુરુવારે રાહતના સમાચાર આવ્યા 
• કતારે આ તમામ 8 ભારતીયોની મૃત્યુદંડની સજા ઘટાડી દેતા રાહતના સમાચાર
• તાજેતરમાં પીએમ મોદીએ કતારના અમીર સાથે મુલાકાત કરી હતી

કતારમાં મુશ્કેલીમાં ફસાયેલા 8 ભારતીયો અંગે ગુરુવારે રાહતના સમાચાર આવ્યા છે. કતારે આ તમામ 8 ભારતીયોની મૃત્યુદંડની સજા ઘટાડી દીધી છે, જે બાદ તેમના સુરક્ષિત ભારત પરત આવવાની આશા વધી ગઈ છે. નુપુર શર્મા જેવા મામલાઓને લઈને વિરોધ અને પછી ભૂતપૂર્વ મરીનને મૃત્યુદંડની સજા, આ બે કિસ્સાઓ પછી કતાર-ભારત સંબંધોમાં તણાવનું જોખમ વધી ગયું હતું, પરંતુ હવે જે રીતે ભૂતપૂર્વ મરીનની ફાંસીની સજા ઓછી કરવામાં આવી છે, તે છે. તેને ભારત માટે રાજદ્વારી સિદ્ધિ તરીકે જોવામાં આવે છે. આ રાજદ્વારી સિદ્ધિની અંદરની વાર્તા પર એક નજર કરીએ.

જ્યારે PM મોદીએ પ્રથમ વખત કતારની મુલાકાત લીધી હતી

પહેલા આપણે થોડા પાછળ જઈએ. તારીખ, 4 જૂન, 2016 એ વડાપ્રધાન મોદીની કતારની પ્રથમ મુલાકાત હતી. જ્યાં એનઆરઆઈમાં કતારના અમીર વિશે તેમણે શું કહ્યું તે આજે દરેકને જાણવું જોઈએ. ત્યારે પીએમ મોદીએ કહ્યું હતું કે, અહીંના શાસકો પણ ભારતીય સમુદાયને ખૂબ પ્રેમ કરે છે. તેના પર ઘણો વિશ્વાસ છે. હું માનું છું કે જ્યારે પણ આપણે તેમની સામે કંઈક મૂકીએ છીએ, ત્યારે તેઓ તેનો ઉકેલ શોધી કાઢે છે. મેં અત્યાર સુધી જે પણ કહ્યું છે તેના સકારાત્મક પરિણામો મળ્યા છે.

હાલમાં PM મોદીએ કતારના અમીર સાથે મુલાકાત કરી હતી

2016માં વડાપ્રધાન મોદીએ કતારના અમીર વિશે કહ્યું હતું કે તેઓ ઉકેલ શોધે છે. તો શું 8 ભારતીયોને ફાંસી આપવાના મામલામાં કતારના અમીરે આવું જ કર્યું? કતારે 8 ભારતીયોની ફાંસીની સજામાં ફેરફાર કર્યો છે. 2 ડિસેમ્બર 2023 ના રોજ, વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને કતારના અમીર શેખ તમીમ બિન હમદ અલ થાની દુબઈમાં મળ્યા હતા. બંને નેતાઓ જે રીતે સ્મિત સાથે, હાથ પકડીને મળ્યા હતા, તે જોઈને એવું લાગી રહ્યું હતું કે શું કતારની જેલમાં બંધ 8 ભારતીયોના પરિવારજનોને ટૂંક સમયમાં આવી રીતે હસવાની તક મળશે કે કેમ, શું વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને કતારના શેખ વચ્ચેની કેમેસ્ટ્રી રમાશે? 8 ભારતીયોને ફાંસીની સજામાંથી રાહત અપાવવામાં મોટી ભૂમિકા?

આ બેઠક COP28 સમિટમાં થઈ હતી ?

શું વડાપ્રધાન મોદીએ 8 ભારતીયોને લગતી સમસ્યા કતારના શાસક સમક્ષ રજૂ કરી હતી અને તે પછી જ કતારનો સૂર નરમ પડ્યો હતો? કારણ કે કતાર અને ભારત બંનેએ આ બેઠકમાં જેલમાં બંધ 8 ભારતીયો વિશે કશું કહ્યું નથી. દુબઈમાં COP28 સમિટમાં કતારના શાસક શેખ તમીમ બિન હમદાદ અલ થાનીને મળ્યા બાદ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ટ્વિટ કર્યું હતું. અમે દ્વિપક્ષીય ભાગીદારીની સંભાવનાઓ અને કતારમાં ભારતીય સમુદાયની સુખાકારી પર સારી વાતચીત કરી હતી.

વાંચવા જેવું : કતાર કૂટનીતિ / કતારમાં 8 ભારતીય નેવી અધિકારીઓ ફાંસીથી તો બચી ગયા પણ હવે શું? સામે આવ્યું મોટું અપડેટ

કતારના શેખ અને પીએમ મોદી વચ્ચેની મુલાકાતમાં હંમેશા ઉષ્મા જોવા મળતી હતી

એક ખાસ વાત એ છે કે કતારના શેખ હંમેશા વડાપ્રધાન મોદીને ખુલ્લેઆમ મળતા જોવા મળ્યા છે? 8 વર્ષ પહેલા તેમની પ્રથમ મુલાકાત હોવા છતાં, 25 માર્ચ, 2015 ના રોજ ભારત આવેલા કતારના અમીર દરેક તસવીરમાં હસતા જોવા મળ્યા હતા અને પીએમ મોદી સાથે ઉષ્માભરી મુલાકાત કરી હતી. આટલું જ નહીં, આગામી વર્ષે જ્યારે વડાપ્રધાન મોદી કતાર ગયા ત્યારે બંને નેતાઓ વચ્ચે નિકટતા જોવા મળી હતી. સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભાની બેઠક દરમિયાન પણ બંને નેતાઓ વચ્ચે ઉષ્માનો અભાવ જોવા મળ્યો ન હતો, આવી સ્થિતિમાં આગળ શું થયું જેના કારણે કતારએ 30 ઓગસ્ટ 2022ની રાત્રે 8 ભૂતપૂર્વ ભારતીય મરીનને ઝડપી લીધા અને તેમને રાખ્યા. દોહાની જેલમાં અન્ય કેદીઓથી અલગ રાખવામાં આવ્યા હતા. આ ભારતીયોમાં ત્રણ નિવૃત્ત કેપ્ટન, ચાર કમાન્ડર અને એક નાવિકનો સમાવેશ થાય છે.

શું 2 ડિસેમ્બરે આ બાબતે કોઈ ચર્ચા થઈ હતી?

સવાલ એ છે કે શું 2 ડિસેમ્બરે દુબઈમાં પીએમ મોદી અને કતારના અમીર વચ્ચે કોઈ વાતચીત થઈ હતી? આ પ્રશ્નનો જવાબ કોઈની પાસે નથી, પરંતુ આ બેઠક પછી ચિત્ર બદલાયું કે કેમ તે જોઈએ. 2 ઑક્ટોબરે, વડા પ્રધાન મોદી અને કતારના અમીર દુબઈમાં મળ્યા હતા. બીજા દિવસે 3 ડિસેમ્બરે, કતારએ ભારતીય રાજદૂતને 8 જેલમાં બંધ ભારતીયોને મળવાની મંજૂરી આપી હતી અને 26 દિવસ પછી તમામ 8 ભારતીયોની મૃત્યુદંડની સજામાં ફેરફાર કરવામાં આવ્યો હતો. સવાલ એ છે કે શું પડદા પાછળ કતારને આકર્ષિત કરવાના પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા હતા અને શું તેથી જ વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકરે 30 ઓક્ટોબરે ખાતરી આપી હતી કે આ મામલો સરકારની પ્રાથમિકતાઓમાંનો એક છે.

ભારત માટે શું પડકાર હતો?

ભારત માટે કતારને તેની વાત પર સહમત થવું એ એક મોટો પડકાર હતો કારણ કે સાઉદી અરેબિયા-યુએઈ જેવા ભારતના નજીકના મિત્રોના સંબંધો કતાર સાથે એટલા સારા નથી. બંને દેશોએ 2017 અને 2021 વચ્ચે કતાર સાથેના સંબંધો સંપૂર્ણપણે તોડી નાખ્યા છે. આ મામલામાં અમેરિકાની મદદ પણ મુશ્કેલ લાગે છે, કારણ કે 8 ભારતીયો પરના આરોપો કતારની રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સાથે જોડાયેલા છે. તેથી, મોદી અને કતારના અમીર વચ્ચેની કેમિસ્ટ્રી સૌથી ભરોસાપાત્ર વિકલ્પ છે. તો ક્યાંક કતારના શાસકના મનમાં ભારતીયોની સારી છબી છે. પરંતુ હજુ પણ નુપુર શર્મા જેવા કેસમાં વિરોધ કરનાર મધ્ય પૂર્વમાં પહેલો દેશ બન્યો છે અને તેણે 8 ભારતીયોની ધરપકડ કરીને ભારતને ચોંકાવી દીધું છે. એટલા માટે કતાર તરફથી તાજેતરની નમ્રતા ભારતની મોટી રાજદ્વારી જીત ગણી શકાય. ભૂતપૂર્વ મરીનને રાહત આપવાને એક મોટી રાજદ્વારી સિદ્ધિ તરીકે જોવામાં આવી રહી છે.

વાંચવા જેવું :  મોટી જીત / BIG NEWS : ભારત સામે ઝૂકી ગયું કતાર, 8 ભારતીયોને આપેલી ફાંસીની સજા રદ કરી, હવે તેમનું શું ભવિષ્ય

શું ભારતીયોનું વાપસી શક્ય છે?

કતારમાં જેલમાં બંધ તમામ ભારતીયો કદાચ મોતની ચુંગાલમાંથી મુક્ત થયા હશે. પરંતુ શું તેમની વાપસી શક્ય છે? આ પ્રશ્નનો જવાબ હકારાત્મક છે. 2 ડિસેમ્બર 2014 ના રોજ, વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની કેબિનેટે ભારત અને કતાર વચ્ચે સજા પામેલા વ્યક્તિઓના ટ્રાન્સફરની સંધિને મંજૂરી આપી હતી. જે બાદ બંને દેશો વચ્ચે માર્ચ 2015માં સંધિ પર હસ્તાક્ષર થયા હતા. આ સંધિ પછી, કતારમાં સજા પામેલા ભારતીય કેદીઓ તેમની બાકીની સજા ભારતમાં પૂરી કરી શકે છે અને જો કતારનો નાગરિક ભારતમાં સજા ભોગવી રહ્યો હોય, તો તે તેના દેશમાં તે સજાની મુદત પૂરી કરી શકે છે. ભલે કતારે મધરાતે 8 ભારતીયોને પકડીને જેલમાં ધકેલી દીધા. પરંતુ આ પછી બંને વચ્ચે જે રીતે રાજદ્વારી વાતચીત ચાલુ રહી તે કતારથી 8 ભારતીયોના પરત ફરવાની આશાને મજબૂત કરે છે.