ચોટીલા / SC-ST એક્ટના દુરુપયોગ સામે ગુજરાત હાઇકોર્ટે વ્યક્ત કરી ચિંતા, ભાજપ કાર્યકરે દાખલ કરેલી ફરિયાદ ફગાવી

• ગુજરાત હાઈકોર્ટે SC-ST એક્ટના દુરુપયોગ અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી 
• ચોટીલા નગરપાલિકા સંદર્ભની એક ફરિયાદને ફગાવી દીધી 
• ગુજરાત હાઈકોર્ટના ન્યાયમૂર્તિ સંદીપ ભટ્ટે કર્યું અવલોકન 

ગુજરાત હાઈકોર્ટે SC-ST એક્ટના દુરુપયોગ અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરતા ગુજરાત હાઈકોર્ટે ચોટીલા નગરપાલિકાના પ્રમુખ પદ સંભાળતા ભાજપના અન્ય નેતા સામે ભાજપના સભ્ય દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી ફરિયાદને ફગાવી દીધી છે. ન્યાયમૂર્તિ સંદીપ ભટ્ટે ચિંતા વ્યક્ત કરતાં અવલોકન કર્યું કે, અધિનિયમ અનિવાર્યપણે અનુસૂચિત જાતિ અથવા અનુસૂચિત જનજાતિના સભ્યોને જુલમ અથવા પીડિત થવાથી બચાવવા માટે છે, તેનો દુરુપયોગ કરવાની મંજૂરી આપી શકાતી નથી. આવા ગુનાની બુદ્ધિપૂર્વક અને ખૂબ જ ઝડપથી અને ન્યાયી રીતે તપાસ કરવી એ તપાસ અધિકારી પર મોટી જવાબદારી છે.
 
ગુજરાત હાઈકોર્ટના ન્યાયમૂર્તિ સંદીપ ભટ્ટે કહ્યું, જ્યાં સુધી તપાસ સૂચવે છે કે, અનુસૂચિત જાતિ અથવા અનુસૂચિત જનજાતિની વ્યક્તિનો એક્ટની કલમ 3 હેઠળ કોઈ ગુનો કરવાનો ઈરાદો દર્શાવતો નથી, જેથી અનુસૂચિત જાતિ અથવા અનુસૂચિત જનજાતિના સભ્ય પર જુલમ અથવા અપમાનિત અથવા ઉપહાસ થાય, કારણ કે આવી વ્યક્તિ ફક્ત તે જ કલમ 3 હેઠળ ગુનો કરી શકાતી નથી. જો ગુનાનો હેતુ જાતિવાદી હુમલો ન હોય તો વ્યક્તિને અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિ (અત્યાચાર નિવારણ) અધિનિયમ હેઠળ ગુનામાં ખેંચી શકાય નહીં.
 
શું છે સમગ્ર મામલો ? 

કોર્ટે કાયદાના અમલ સાથે સંકળાયેલા કેસોમાં નિષ્પક્ષ અને સાવચેતીપૂર્વક તપાસની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. કાર્યવાહી દરમિયાન, ચોટીલા નગરપાલિકાના ચેરમેન તરીકે ફરજ બજાવતા અન્ય એક ભાજપના નેતા સામે ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP) ના સભ્ય દ્વારા કરવામાં આવેલી ફરિયાદને કોર્ટે ફગાવી દીધી હતી. ન્યાયમૂર્તિ સંદીપ ભટ્ટે કહ્યું કે, પ્રોસિક્યુશન કેસ બે વ્યક્તિઓ પર કેન્દ્રિત છે બંને એક જ રાજકીય પક્ષ સાથે જોડાયેલા છે. અરજદારે ચોટીલા નગરપાલિકાના પ્રમુખ પદની માંગણી કરી હતી જ્યારે ફરિયાદીનો ઈરાદો કોંગ્રેસ પક્ષની તરફેણમાં મત આપવાનો હતો. આરોપ મુજબ તેમની વચ્ચે શાબ્દિક બોલાચાલી થઈ જેના કારણે અરજદારે નગરપાલિકાના મહિલા સભ્યો સહિત અન્ય ચૂંટાયેલા સભ્યોની હાજરીમાં ફરિયાદીને અપમાનિત કર્યું. ત્યારબાદ ફરિયાદીએ અરજદાર સામે ફરિયાદ નોંધાવી હતી.

SC-ST (પ્રિવેન્શન ઓફ એટ્રોસિટી) એક્ટના દુરુપયોગ સામે ગુજરાત હાઇકોર્ટે વ્યક્ત કરી ચિંતા#PreventionofAtrocitiesAct #Gujarat #highcourt #vtvcard #VTVGujarati pic.twitter.com/HdXfCVcIch

— VTV Gujarati News and Beyond (@VtvGujarati) July 23, 2023

અરજદાર અને ફરિયાદી બંને ભાજપના સભ્ય હતા અને ચોટીલા નગરપાલિકાના પ્રમુખ પદ માટે ચૂંટણી લડ્યા હતા. કોંગ્રેસ પક્ષની તરફેણમાં મત આપવાના ફરિયાદીના નિર્ણયથી તેમની ભાજપમાંથી હકાલપટ્ટી કરવામાં આવી હતી, જેના કારણે બંને નેતાઓ વચ્ચે દુશ્મનાવટનું વાતાવરણ સર્જાયું હતું. ત્યાર બાદ, ફરિયાદીએ અરજદાર વિરુદ્ધ જાતિ આધારિત અપમાન અને દુર્વ્યવહારનો આરોપ લગાવીને ફરિયાદ નોંધાવી હતી. તથ્યો અને પુરાવાઓની કાળજીપૂર્વક તપાસ કર્યા પછી, કોર્ટને જાણવા મળ્યું કે ફરિયાદ અરજદારની પ્રતિષ્ઠાને કલંકિત કરવા માટે વ્યૂહાત્મક પગલું હોવાનું જણાય છે. તે ફરિયાદ નોંધવામાં નોંધપાત્ર વિલંબ અને નગરપાલિકાના અન્ય સભ્યો પર સમાન હુમલાના ફરિયાદીના દાવા છતાં આરોપી વિરુદ્ધ અન્ય કોઈ ફરિયાદની ગેરહાજરી નોંધે છે.

આ પાસાઓને ધ્યાનમાં લેતા, કોર્ટે તારણ કાઢ્યું હતું કે એફઆઈઆરમાં વિશ્વસનીયતાનો અભાવ છે અને તે રાજકીય સ્કોર્સ સેટ કરવાનો પ્રયાસ હોવાનું જણાય છે. પરિણામે, કોર્ટે ફરિયાદને ફગાવી દીધી, ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે જ્યાં સુધી કોઈ ગુનો વાસ્તવમાં જ્ઞાતિવાદી હુમલા તરીકે લાયક ન હોય, ત્યાં સુધી SC/ST એક્ટનો ઉપયોગ કરવો અયોગ્ય રહેશે. બેન્ચે કહ્યું કે, આ ચોક્કસ કિસ્સામાં, જો આપણે ધ્યાનમાં લઈએ કે કથિત ઘટના બની હતી, તો તે ફરિયાદીને અપમાનિત કરવા માટે ઇરાદાપૂર્વકનું કૃત્ય નથી પરંતુ ક્ષણિક ગુસ્સો હોય શકે. 

આવી પરિસ્થિતિમાં આ જોગવાઈઓ હેઠળ બિન-અનુસૂચિત જાતિઓ અને બિન-અનુસૂચિત જનજાતિઓ પીડિત હશે, જેનાથી સમાજમાં સામાજિક સંવાદિતાના માળખાને નુકસાન થશે. FIR રદ કરતી વખતે કોર્ટે કહ્યું કે, જો આપણે એવું માનીએ કે કથિત ઘટના બની છે, તો તે ચોક્કસ તથ્યો અને સંજોગોમાં અરજદાર દ્વારા શુદ્ધ અને સરળ ગેરવર્તન હતું અને ફરિયાદીને અપમાનિત કરવાના જરૂરી હેતુ વિના અચાનક અને ક્ષણિક આવેગમાં આચરવામાં આવ્યું હતું.