- પટના હાઈકોર્ટે જાતિ ગણતરી મામલે મોટો નિર્ણય સંભળાવ્યો
- જાતિ સર્વેક્ષણને પડકારતી તમામ અરજીઓને કોર્ટે ફગાવી દીધી
- સરકારના નિર્ણય સામે છ અરજીઓ દાખલ કરવામાં આવી હતી
- જાતિ ગણતરી પર પ્રતિબંધ મૂકવાની માંગ કરવામાં આવી હતી
પટના હાઈકોર્ટે મંગળવારે જાતિ ગણતરી પર સુનાવણી દરમિયાન મોટો નિર્ણય સંભળાવ્યો. બિહારમાં સરકાર દ્વારા કરવામાં આવેલા જાતિ સર્વેક્ષણને પડકારતી તમામ અરજીઓને કોર્ટે ફગાવી દીધી છે. બિહારમાં જાતિ સર્વે ચાલુ રહેશે. પટના હાઈકોર્ટમાં જાતિની વસ્તી ગણતરી કરવાના નીતિશ સરકારના નિર્ણય સામે છ અરજીઓ દાખલ કરવામાં આવી હતી. આ અરજીઓમાં જાતિ ગણતરી પર પ્રતિબંધ મૂકવાની માંગ કરવામાં આવી હતી. જાતિની ગણતરી અંગે પટના હાઈકોર્ટમાં રાજ્ય સરકાર વતી કહેવામાં આવ્યું હતું કે સરકારી યોજનાઓનો લાભ લેવા માટે દરેક વ્યક્તિ પોતાની જાતિ જણાવવા આતુર છે. મ્યુનિસિપલ અને પંચાયતની ચૂંટણીઓમાં પછાત જાતિઓ માટે કોઈ અનામત ન હોવાનું ટાંકીને સરકારે કહ્યું કે ઓબીસીને 20 ટકા, એસસીને 16 ટકા અને એસટીને એક ટકા અનામત આપવામાં આવી રહી છે. તેમ છતાં સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણય મુજબ 50 ટકા અનામત આપી શકાય છે. રાજ્ય સરકાર નગરપાલિકા અને પંચાયતની ચૂંટણીમાં 13 ટકા વધુ અનામત આપી શકે છે. સરકારે કોર્ટમાં દલીલ કરી હતી કે તેના કારણે જાતિની ગણતરી પણ જરૂરી છે.
25 દિવસ પછી નિર્ણય આવ્યો
તમામ પક્ષકારોની દલીલો સાંભળ્યા બાદ હાઇકોર્ટે સુનાવણી પૂર્ણ કરતાં નિર્ણય અનામત રાખ્યો હતો. હવે 25 દિવસ બાદ કોર્ટે આ મામલે પોતાનો ચુકાદો આપ્યો છે. મુખ્ય ન્યાયાધીશ કે.વી.ચંદ્રનની ખંડપીઠે જાતિ ગણતરી વિરુદ્ધ દાખલ કરાયેલી અરજીઓની સતત પાંચ દિવસ સુધી સુનાવણી કરી. પટના હાઈકોર્ટમાં સુનાવણીના છેલ્લા દિવસે પણ રાજ્ય સરકાર વતી એડવોકેટ જનરલ પીકે શાહીએ કોર્ટને કહ્યું હતું કે આ એક સર્વે છે. તેનો હેતુ સામાજિક અભ્યાસ માટે સામાન્ય નાગરિકો વિશેનો ડેટા એકત્રિત કરવાનો છે. તેનો ઉપયોગ સામાન્ય લોકોના કલ્યાણ અને હિત માટે કરવામાં આવશે.
સર્વે રાજ્યનો અધિકાર
એડવોકેટ જનરલ પીકે શાહીએ કોર્ટમાં કહ્યું હતું કે, શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં એડમિશન કે નોકરી માટેની અરજી અથવા તો નિમણૂક સમયે પણ જાતિ સંબંધિત માહિતી આપવામાં આવે છે. શાહીએ દલીલ કરી હતી કે જાતિઓ સમાજનો એક ભાગ છે. દરેક ધર્મમાં વિવિધ જાતિઓ હોય છે. આ સર્વે દરમિયાન કોઈને પણ કોઈપણ પ્રકારની માહિતી ફરજિયાત રીતે આપવા દબાણ કરવામાં આવી રહ્યું નથી. આ સ્વૈચ્છિક સર્વેક્ષણ વસ્તી ગણતરી છે, જેનું લગભગ 80 ટકા કામ પૂર્ણ થઈ ગયું છે. તેમણે કહ્યું કે આ પ્રકારનો સર્વે રાજ્ય સરકારના અધિકારક્ષેત્રમાં છે. સર્વે દ્વારા કોઈની ગોપનીયતાનો ભંગ કરવામાં આવી રહ્યો નથી. પીકે શાહીએ કોર્ટમાં કહ્યું કે ઘણી બધી માહિતી પહેલાથી જ સાર્વજનિક છે.
જાન્યુઆરી 2023માં કામ શરૂ થયું
નીતિશ સરકારે 18 ફેબ્રુઆરી 2019 અને ફરીથી 27 ફેબ્રુઆરી 2020ના રોજ બિહાર વિધાનસભા અને વિધાન પરિષદમાં જાતિ ગણતરીનો પ્રસ્તાવ પસાર કર્યો હતો. જો કે કેન્દ્ર સરકાર તેની વિરુદ્ધ છે. કેન્દ્રએ સુપ્રીમ કોર્ટમાં એફિડેવિટ દાખલ કરીને સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે જાતિની વસ્તી ગણતરી કરવામાં આવશે નહીં. કેન્દ્રએ કહ્યું કે ઓબીસી જાતિઓની ગણતરી કરવી એક લાંબુ અને મુશ્કેલ કામ છે. બિહાર સરકારે ગયા વર્ષે જાતિ ગણતરી કરવાનો નિર્ણય લીધો હતો. તેનું કામ જાન્યુઆરી 2023થી શરૂ થયું હતું. તે મે સુધીમાં પૂર્ણ કરવાનું હતું.
OBC અનામતનો કોઈ આધાર નથી
જાતિ ગણતરી હાથ ધરવાના પક્ષમાં બિહાર સરકારની દલીલ એ છે કે 1951 થી SC અને ST જાતિઓનો ડેટા પ્રકાશિત થાય છે, પરંતુ OBC અને અન્ય જાતિઓનો ડેટા ઉપલબ્ધ નથી. આનાથી OBCની ચોક્કસ વસ્તીનો અંદાજ કાઢવો મુશ્કેલ બને છે. 1990માં કેન્દ્રમાં તત્કાલીન વીપી સિંહ સરકારે બીજા પછાત વર્ગ આયોગની ભલામણ લાગુ કરી હતી. તે મંડલ કમિશનના નામથી ઓળખાય છે. તેણે 1931ની વસ્તી ગણતરીના આધારે દેશમાં OBC વસ્તીના 52%નો અંદાજ લગાવ્યો હતો. મંડલ પંચની ભલામણના આધારે જ OBCને 27% અનામત આપવામાં આવે છે. નિષ્ણાતો માને છે કે એસસી અને એસટીને આપવામાં આવતી અનામત તેમની વસ્તીના આધારે છે, પરંતુ ઓબીસી માટે અનામતનો કોઈ આધાર નથી.
.jpg)
