- 9.8 કરોડ ડીમેટ એકાઉન્ટસ ધારકોએ નોમિનેશન વિગતો ફાઈલ નથી કરી
- સેબી દ્વારા ત્રણ વખત સમય મર્યાદા લંબાવવામાં આવી
- 9.51 કરોડ ખાતાધારકોએ જાણીજોઈને નોમિનેશન ન કરવાનું પસંદ કર્યું છે
માર્કેટ રેગ્યુલેટર સિક્યોરિટીઝ એન્ડ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઓફ ઈન્ડિયા એટલે કે સેબીએ મોટી માહિતી આપી છે. સેબીએ જણાવ્યું હતું કે કુલ 13.6 કરોડ ડીમેટ એકાઉન્ટ્સમાંથી 9.8 કરોડ ડીમેટ એકાઉન્ટ્સ એવા છે જેમણે હજુ સુધી તેમની નોમિનેશન વિગતો ફાઇલ કરી નથી. દેશમાં ડીમેટ ખાતા ખોલવામાં ઝડપથી વધારો થયો છે, જેણે મોટી સંખ્યામાં રોકાણકારો માટે જોખમ ઊભું કર્યું છે. નોંધનીય રીતે, 69.73% અથવા 9.51 કરોડ ખાતાધારકોએ જાણીજોઈને નોમિનેશન ન કરવાનું પસંદ કર્યું છે, જ્યારે લગભગ 2.76% મૂંઝવણમાં છે, ન તો નોમિનેશન કરે છે કે ન તો પસંદ કરે છે.
મ્યુચ્યુઅલ ફંડ ડેટા
ડીમેટ એકાઉન્ટ્સથી વિપરીત, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ (MF) ફોલિયો નોમિનેશનમાં વિપરીત વલણ જોવા મળે છે. કુલ 8.90 કરોડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ ફોલિયોમાંથી માત્ર 6% લોકોએ નોમિનેશન ન કરીને બહાર નીકળવાનું પસંદ કર્યું છે. જ્યારે 8% એવા છે જેઓ નોમિનેશનને લઈને મૂંઝવણમાં છે. તેણે ન તો નોમિનેશનનો વિકલ્પ પસંદ કર્યો છે કે ન તો તેમાંથી નાપસંદ કરવાનું પસંદ કર્યું છે. સંયુક્ત હોલ્ડિંગમાં, 31% ડીમેટ ખાતા ધારકો અને 7% મ્યુચ્યુઅલ ફંડ ફોલિયોએ નોમિનેશન પસંદ કર્યું છે. આ સિવાય, સંયુક્ત હોલ્ડિંગમાં મ્યુચ્યુઅલ ફંડ ફોલિયોનો મોટો હિસ્સો, જે લગભગ 27.19% છે, તેણે ન તો નોમિનેશન કર્યું છે કે ન તો પસંદ કર્યું છે, જ્યારે ડીમેટ ખાતામાં આવા લોકોની સંખ્યા 6% છે.
આ પાછળનું સાચું કારણ શું છે?
ડીમેટ એકાઉન્ટ્સ અને મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ વચ્ચે જોવા મળતા આ વેપાર માટે ક્રેડિટ નવા યુગના સ્ટોક બ્રોકર્સને આપવામાં આવે છે. આ નવા દલાલો નોમિનેશન પ્રક્રિયાની અવગણના કરે છે. લાઈવમિન્ટના અહેવાલ મુજબ, ડીમેટ ખાતાધારકોને કારણે બ્રોકર્સ નોમિનેશનથી વંચિત રહે છે. આનો અર્થ એ છે કે તેઓ ખાતાધારકોની સંમતિ વિના નોમિનેશન ફીલ્ડને અપડેટ કરી રહ્યાં છે.
સમયમર્યાદા ત્રણ વખત લંબાવવામાં આવી છે
અગાઉ, સેબીએ શરૂઆતમાં 31 માર્ચ, 2023 એકાઉન્ટ ધારકો માટે લાભાર્થી પસંદ કરવા અથવા ઔપચારિક રીતે બહાર નીકળવાની છેલ્લી તારીખ તરીકે સેટ કરી હતી. સેબીએ ચેતવણી આપી હતી કે જો કોઈ આ પ્રક્રિયાને અનુસરશે નહીં તો તેનું એકાઉન્ટ નિષ્ક્રિય કરી દેવામાં આવશે. ત્યારબાદ, આ પ્રક્રિયાની અંતિમ તારીખ 30 સપ્ટેમ્બર અને પછી 31 ડિસેમ્બર 2023 સુધી લંબાવવામાં આવી. ઇન-એક્ટિવ ટાળવા માટે, કેટલાક સ્ટોક બ્રોકર્સે નોમિનેશન ફાઇલ કરવાની છેલ્લી તારીખ ટાળવા માટે વધુ વિગતો શેર કર્યા વિના નામાંકન અપડેટ કર્યા હતા. આ પછી, ગયા મહિને સેબીએ ફરી એકવાર નોમિનેશનની સમયમર્યાદા લંબાવી. આ સમયમર્યાદા ત્રીજી વખત વધારીને 30 જૂન, 2024 કરવામાં આવી છે.
વધુ વાંચોઃ સરકારની આ યોજના મહિલાઓને બે જ વર્ષમાં બનાવી દેશે સધ્ધર; મળે છે વધુ વ્યાજ, ચેક કરો નિયમ
નોમિની માત્ર કસ્ટોડિયન
મુંબઈ સ્થિત ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ફર્મ અને એસ્ટેટ પ્લાનિંગ ફર્મ SOLUFIN ના સ્થાપક મોહિની મહાદેવિયાએ મિન્ટને જણાવ્યું હતું કે કાનૂની નોમિનેશન વિના, ડીમેટ એકાઉન્ટ હોલ્ડિંગને ઍક્સેસ કરવું કાનૂની વારસદારો માટે મુશ્કેલ અને લાંબી પ્રક્રિયા બની જાય છે. આમાં સંભવિતપણે પ્રોબેટેડ વિલ્સ, સરકારી પત્રો અથવા ઉત્તરાધિકારના પ્રમાણપત્રોનો સમાવેશ થાય છે.
