- આદિવાસીઓ બિરસા મુંડાને ભગવાનનો દરજ્જો આપે છે
- ઇતિહાસકારો તેમને સ્વતંત્રતા સેનાનીનો દરજ્જો પણ આપે છે
- બિરસા મુંડા આદિવાસીમાંથી ખ્રિસ્તી બન્યા હતા
આદિવાસીઓના હિત માટે લડતા જીવ ગુમાવનાર બિરસા મુંડાને ભગવાનનો દરજ્જો આપવામાં આવે છે. આદિવાસી સમુદાયના લોકો તેમને ભગવાન બિરસા મુંડા કહે છે, જ્યારે કેટલાક ઇતિહાસકારો તેમને સ્વતંત્રતા સેનાનીનો દરજ્જો પણ આપે છે. માત્ર 25 વર્ષની નાની ઉંમરે બિરસા મુંડા આદિવાસીઓના એવા હીરો બની ગયા હતા કે આદિવાસી લોકો તેમને ગર્વથી યાદ કરે છે કારણ કે તેમણે અંગ્રેજો સામે લડ્યા હતા.
બિરસા મુંડાની જન્મ તારીખને લઈને ઘણા વિવાદો છે, કેટલાક કહે છે કે તેમની જન્મ તારીખ 15 નવેમ્બર, 1875 છે તો કેટલાક કહે છે કે 15 નવેમ્બર, 1872 છે. માત્ર 25 વર્ષની ઉંમરે અંગ્રેજોને હરાવનાર ભગવાન બિરસા મુંડાએ આદિવાસીઓના ઉત્થાન માટે અનેક કાર્યો કર્યા હતા. જેના કારણે તેઓ આજે અમર બની ગયા.
આદિવાસી લોકો ખ્રિસ્તી બન્યા
જણાવી દઈએ કે બિરસા મુંડાએ સાલ્ગામાં અભ્યાસ કર્યો હતો, ત્યારબાદ તેઓ આગળના અભ્યાસ માટે જર્મન મિશન સ્કૂલ ગયા હતા. જ્યાં તે આદિવાસીમાંથી ખ્રિસ્તી બન્યા અને તેનું નામ બિરસા ડેવિડ થઈ ગયું. તેમના અભ્યાસ દરમિયાન બિરસા મુંડા સમજી ગયા કે અંગ્રેજો કેવી રીતે ધર્મ પરિવર્તનની રમત રમી રહ્યા છે. જે પછી તેણે પહેલા શાળા છોડી દીધી અને પછી ખ્રિસ્તી ધર્મ છોડી દીધો.
ખ્રિસ્તી ધર્મનો ત્યાગ કરીને બિરસૈતની રચના કરી
ખ્રિસ્તી ધર્મનો ત્યાગ કર્યા પછી, તેઓ 1894 માં આદિવાસીઓની જમીન અને વન સત્તાધિકારીઓ સુધી પહોંચની માંગ સાથે સરદાર ચળવળમાં જોડાયા. તેમણે આદિવાસીઓ પાસેથી અંગ્રેજોને કર ચૂકવવાની ના પાડી અને તેમને સમજાવ્યું કે કેવી રીતે અંગ્રેજો તેમની જમીન પર કબજો કરીને કર વસૂલતા હતા. જ્યારે તેમને સમજાયું કે ન તો આદિવાસીઓ અને ન તો આદિવાસીઓમાંથી ખ્રિસ્તી બનેલા લોકો આ ચળવળને પ્રાધાન્ય આપી રહ્યા છે, ત્યારે તેમણે એક અલગ ધાર્મિક વ્યવસ્થા બનાવી, જેનું નામ નાન બિરસૈત હતું. બિરસા મુંડાએ આ ધર્મના પ્રચાર માટે 12 શિષ્યોની નિમણૂક પણ કરી હતી. ટૂંક સમયમાં જ મુંડા અને ઓરાઓન જાતિના લોકોએ તે ધર્મને અનુસરવાનું શરૂ કર્યું.
મુંડાને પકડવા માટે 500 રૂપિયાનું ઇનામ
બિરસા મુંડાના આંદોલનને કારણે જમીનદારોથી લઈને ખેતરો સુધીનું કામ અટકી ગયું, જેના કારણે બ્રિટિશ શાસન નારાજ થઈ ગયું. બિરસા મુંડાએ પોલીસ સ્ટેશનો અને જમીનદારોની સંપત્તિ પર હુમલો કરવાનું શરૂ કર્યું. તેમનાથી કંટાળીને અંગ્રેજોએ મુંડાને પકડવા માટે રૂ. 500નું ઈનામ ઓફર કર્યું હતું. તે સમયે આ રકમ બહુ મોટી રકમ હતી. બિરસા મુંડાની પહેલીવાર 24 ઓગસ્ટ, 1895ના રોજ ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. મુંડાને 2 વર્ષ સુધી જેલમાં રાખવામાં આવ્યા અને પછી છોડી મૂકવામાં આવ્યા. જેલમાંથી બહાર આવ્યા બાદ મુંડાએ ફરી એકવાર આંદોલન શરૂ કર્યું.
કહેવામાં આવે છે કે અંગ્રેજોએ તેમને ઝેર આપીને માર્યા હતા
વર્ષ 1900માં બિરસા મુંડાનું આંદોલન છોટાનાગપુરના 550 ચોરસ કિલોમીટરમાં ફેલાયું હતું. આદિવાસીઓનો બળવો એટલો વધી ગયો કે રાંચીના જિલ્લા કલેક્ટરે સેનાની મદદ માંગવી પડી. ડોંબરી ટેકરી પર આદિવાસીઓ અને સેના વચ્ચે અથડામણ થઈ હતી, જેમાં લગભગ 400 આદિવાસીઓ માર્યા ગયા હતા, પરંતુ તે સમયની બ્રિટિશ સેનાએ માત્ર 11 લોકોના મોતની પુષ્ટિ કરી હતી. જ્યારે અંગ્રેજો બિરસા મુંડાની ચળવળથી ડરવા લાગ્યા ત્યારે તેઓએ તેને રોકવાનું કાવતરું ઘડ્યું અને ધરપકડ વોરંટ જારી કર્યું. જે બાદ 1900માં તેની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. બિરસા મુંડાએ 9 જૂન, 1900ના રોજ પોતાનું બલિદાન આપ્યું હતું. અંગ્રેજોએ કહ્યું કે તે કોલેરાને કારણે જેલની અંદર મૃત્યુ પામ્યો હતો, પરંતુ કોઈ પુરાવા મળ્યા નથી. તે જ સમયે, મુંડાના મિત્રોનો દાવો છે કે અંગ્રેજોએ તેમને ઝેર આપીને માર્યા હતા.
