ચંદ્ર પર 'ગૃહપ્રવેશ' / જીતનું કાઉન્ટડાઉન શરૂ, ઉતરાણ માટે દક્ષિણ ધ્રુવને કેમ પસંદ કરવામાં આવ્યો, એક ક્લિકમાં જાણો તમામ માહિતી

• ચંદ્રયાન-3નું લેન્ડર મોડ્યુલ બુધવારે સાંજે ચંદ્રની સપાટી પર ઉતરશે
• ભારતનું ચંદ્રયાન-3 જ્યાં ઉતરશે તે જગ્યા રહસ્યમય 
• ભારત ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવીય ક્ષેત્રમાં પહોંચનાર વિશ્વનો પ્રથમ દેશ બનશે
• ચંદ્રયાન-3 સાથે બે રોવર છે એક વિક્રમ અને બીજો પ્રજ્ઞાન
• જ્યાં વિક્રમ રોવરનું કામ પૂરું થાય છે, ત્યાંથી પ્રજ્ઞાનનું કામ શરૂ થાય છે

જેમ જેમ ચંદ્રયાન-3ના ઉતરાણનો સમય નજીક આવી રહ્યો છે તેમ તેમ લોકોના હૃદયના ધબકારા પણ વધી રહ્યા છે. બધાની નજર વિક્રમ લેન્ડર પર છે. ચંદ્રયાન-3ને સુરક્ષિત સોફ્ટ લેન્ડિંગ દ્વારા ચંદ્રની સપાટી પર લઈ જવાની જવાબદારી વિક્રમ લેન્ડરની છે. વર્ષ 2019માં ભારતનું ચંદ્રયાન-2 મિશન લેન્ડિંગ સમયે નિષ્ફળ ગયું હતું. પરંતુ આ વખતે ઈસરોએ સંપૂર્ણ તૈયારી કરી લીધી છે. ચંદ્રયાન-3 સાથે બે રોવર છે. એક વિક્રમ અને બીજો પ્રજ્ઞાન. ભલે વિક્રમ લેન્ડર ઇસરોની તાકાત છે, પરંતુ તેનું વાસ્તવિક જીવન હજી પણ પ્રજ્ઞાન રોવર છે. કારણ કે જ્યાં વિક્રમ રોવરનું કામ પૂરું થાય છે, ત્યાંથી પ્રજ્ઞાનનું કામ શરૂ થાય છે. આ સાથે જ ઈસરોની યોજના પણ સામે આવી છે કે ચંદ્રયાન-2ના ઉતરાણ માટે દક્ષિણ ધ્રુવને શા માટે પસંદ કરવામાં આવ્યો છે.

લેન્ડિંગ બાદ પ્રજ્ઞાન રોવરનો રોલ શરૂ થશે

જે વિક્રમ લેન્ડરની અત્યાર સુધી ચર્ચા થઈ રહી હતી આજે તેનું મુખ્ય કામ 6.4 મિનિટ પછી એટલે કે લેન્ડિંગ સુધી સમાપ્ત થઈ જશે. આ પછી પ્રજ્ઞાન રોવરનો રોલ શરૂ થશે. પ્રજ્ઞાન રોવર એક એવું ઉપકરણ છે, જે ચંદ્રના સ્તરના રહસ્યોને એક સ્તર દ્વારા જાહેર કરવા જઈ રહ્યું છે. લેન્ડરમાંથી બહાર આવ્યા પછી સૌ પ્રથમ પ્રજ્ઞાન ચંદ્રની સપાટી પર એક ખાસ સાધન વડે એકઠી થયેલી ધૂળની તપાસ કરશે, ત્યારબાદ ચંદ્રની ધૂળમાંથી વિવિધ તરંગો બહાર આવવા લાગશે. આ તરંગોનું વિશ્લેષણ કર્યા પછી રોવર નક્કર પરિણામો પર પહોંચશે અને પછી ત્યાંથી તે પરીક્ષણ પરિણામોને ઈસરોના માસ્ટર કંટ્રોલ રૂમને મોકલશે.

પ્રજ્ઞાન રોવર કયા સાધનોની મદદથી મિશનને અંજામ આપશે?

પ્રજ્ઞાન રોવર APXS થી સજ્જ છે. APXS એ આલ્ફા પાર્ટિકલ એક્સ-રે સ્પેક્ટ્રોમીટર માટે વપરાય છે. APXS ચંદ્રની સપાટીની મૂળભૂત રચના વિશે માહિતી એકત્રિત કરશે. તે ચંદ્રની સપાટી પર રાસાયણિક અને ખનિજનો અભ્યાસ કરશે. તે ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવની સપાટીની રાસાયણિક રચનાને શોધી કાઢશે. તે જ સમયે, રોવરમાં સ્થાપિત LIBS એટલે કે લેસર પ્રેરિત બ્રેકડાઉન સ્પેક્ટ્રોસ્કોપ ચંદ્રની જમીનમાં મેગ્નેશિયમ અને એલ્યુમિનિયમ અને ઉતરાણ સ્થળની આસપાસના ખડકોની તપાસ કરશે. તે શોધી કાઢશે કે તેમાં કેટલા પ્રમાણમાં રાસાયણિક તત્વો હાજર છે.

લેન્ડર ISRO કમાન્ડ સેન્ટરને ડેટા મોકલશે

રોવર જે ડેટા એકત્રિત કરશે તે લેન્ડરને મોકલવામાં આવશે, જે લેન્ડર જમીન પરના ઈસરોના કમાન્ડ સેન્ટરને મોકલશે. ઈસરોના વૈજ્ઞાનિકો લેન્ડર દ્વારા જ રોવરને આદેશો મોકલશે. પ્રજ્ઞાનનું કામ લેસર બીમથી શરૂ થશે. લેસર બીમની મદદથી, રોવર ચંદ્રની સપાટીના એક ભાગને ઓગાળી દેશે. આ પ્રક્રિયામાં સ્થળ પરથી જે વાયુઓ બહાર આવશે, રોવર તે વાયુઓનું વિશ્લેષણ કરશે. એવું નથી કે પ્રજ્ઞાન રોવર ચંદ્રની સપાટી પર ખૂબ લાંબા અંતર સુધી દોડશે. પરીક્ષણ દરમિયાન રોવર પ્રજ્ઞાન લેન્ડરથી 500 મીટરથી વધુ દૂર જઈ શકશે નહીં. પ્રજ્ઞાન 1 સેન્ટિમીટર પ્રતિ સેકન્ડની ઝડપે આગળ વધીને લગભગ 500 મીટરનું અંતર કાપશે. માત્ર 26 કિલો વજનનું પ્રજ્ઞાન રોવર ચંદ્ર પર ખૂબ જ ભારે કામ કરવા ગયું છે.