Chandrayaan3 / 3 લાખ 84 હજાર કિલોમીટર દૂર ચંદ્ર પર ગયા પછી ચંદ્રયાન-3 પૃથ્વી સાથે કેવી રીતે સંપર્ક કરશે?

• 'ચંદ્રયાન-3'એ આજે બપોરે 2.35 કલાકે ચંદ્ર તરફ ઉડાન ભરી
• ચંદ્રયાન-3માં સ્વદેશી પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ મોકલવામાં આવ્યું
• એસ-બેન્ડ ટ્રાન્સપોન્ડર દ્વારા IDSN સાથે સીધા સંપર્કમાં રહેશે
• IDSN એ ISROના ટેલિમેટ્રી, ટ્રેકિંગ અને કમાન્ડ નેટવર્કનો એક ભાગ

હરિકોટાના સતીશ ધવન અંતરિક્ષ કેન્દ્ર પરથી મિશન ચંદ્રયાન-3નું પ્રક્ષેપણ સફળ રહ્યું છે. ઇસરોએ કહ્યું કે એલવીએમ-એમ4 ચંદ્રયાન-3ને પૃથ્વીની કક્ષામાં લઇને સફળતાપૂર્વક પ્રવેશ કર્યો છે. ત્યારબાદ ચંદ્રયાન-3એ લોન્ચ રોકેટથી અલગ થઇને ચંદ્રમા સુધી પોતાની યાત્રા શરૂ કરી દીધી. ચંદ્રયાન-3ને ચંદ્રમાની સપાટી પર ઉતરવામાં અંદાજે 50 દિવસનો સમય લાગશે. ઇસરોના જણાવ્યા પ્રમાણે 23 અથવા 24 ઓગસ્ટ સુધીમાં ચંદ્રની સપાટી પર લેન્ડ કરી શકે છે. આ વખતે ચંદ્રયાન-3માં ઓર્બિટર મોકલવામાં આવી રહ્યું નથી. આ વખતે સ્વદેશી પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ મોકલવામાં આવી રહ્યું છે. તે લેન્ડર અને રોવરને ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં લઈ જશે. આ પછી તે 100 કિમીની ગોળાકાર ભ્રમણકક્ષામાં ચંદ્રની આસપાસ પરિભ્રમણ કરવાનું ચાલુ રાખશે. તેને ઓર્બિટર કહેવામાં આવતું નથી કારણ કે તે ચંદ્રનો અભ્યાસ કરશે નહીં.

મેસેજ મોકલવાની પ્રક્રિયા કંઈક આ પ્રકારની હશે

પ્રોપલ્શન મોડ્યુલમાં એસ-બેન્ડ ટ્રાન્સપોન્ડર છે, જે ઈન્ડિયન ડીપ સ્પેસ નેટવર્ક (IDSN) સાથે સીધા સંપર્કમાં રહેશે. એટલે કે લેન્ડર-રોવરથી મળેલો મેસેજ ભારત પહોંચશે. મેસેજ મોકલવાની પ્રક્રિયા કંઈક આ પ્રકારની હશે. રોવર લેન્ડરને જે પણ જોશે તેના વિશે સંદેશ મોકલશે. ચંદ્રયાન-3ને લોન્ચ કર્યા પછી લગભગ 17 મિનિટ સુધી મોનિટર કરે છે. તેનો માર્ગ જોશે. લેન્ડર તે સંદેશ સીધો IDSN અથવા પ્રોપલ્શન મોડ્યુલને મોકલશે. પ્રોપલ્શન મોડ્યુલમાં એસ-બેન્ડ ટ્રાન્સપોન્ડર દ્વારા કર્ણાટકના રામનગર જિલ્લામાં સ્થિત બ્યાલાલુ ભારતીય ડીપ સ્પેસ નેટવર્કનો સંપર્ક કરશે. IDSN પાસે ચાર મોટા એન્ટેના છે. 32 મીટર ડીપ સ્પેસ ટ્રેકિંગ એન્ટેના, 18 મીટર ડીપ સ્પેસ ટ્રેકિંગ એન્ટેના અને 11 મીટર ટર્મિનલ ટ્રેકિંગ એન્ટેના છે તેમના દ્વારા સંદેશ પ્રાપ્ત થશે.

દેશના 21 ગ્રાઉન્ડ સ્ટેશનો પર સંપર્ક અને સંકલન

DSN એ ISROના ટેલિમેટ્રી, ટ્રેકિંગ અને કમાન્ડ નેટવર્ક (ISTRAC)નો એક ભાગ છે. જ્યાં એસ-બેન્ડ અને એક્સ-બેન્ડ ટ્રાન્સપોન્ડરોથી મેસેજ મળે છે. ISRO નેવિગેશન સેન્ટર પણ આ IDSN માં જ છે. જે IRNSS શ્રેણીની સેટેલાઇટ સિસ્ટમમાંથી સંદેશા મેળવે છે. અહીં એક ઉચ્ચ સ્થિરતાની અણુ ઘડિયાળ પણ છે. તેના દ્વારા જ દેશના 21 ગ્રાઉન્ડ સ્ટેશનો પર સંપર્ક અને સંકલન થાય છે.

પ્રોપલ્શન મોડ્યુલનું અંદાજિત જીવન 3 થી 6 મહિના

IDSN ISROના તમામ ઉપગ્રહો, ચંદ્રયાન-1, મંગલયાન, ચંદ્રયાન-2, નેવિગેશન ઉપગ્રહો, કાર્ટોગ્રાફી ઉપગ્રહો સાથે વાતચીત કરે છે. પ્રોપલ્શન મોડ્યુલનું અંદાજિત જીવન 3 થી 6 મહિના છે. તે લાંબા સમય સુધી કામ કરી શકે છે. ત્યાં સુધી આ મોડ્યુલ માત્ર IDSN દ્વારા પૃથ્વીનો સંપર્ક કરતું રહેશે.