- ચંદ્રયાન-3ની ચર્ચા વચ્ચે ઈસરોનું 'સૂર્યયાન' પણ તૈયાર
- ઈસરોએ હવે સૂર્યને સમજવાની દિશામાં એક પગલું ભર્યું
- સૂર્યના અભ્યાસ માટેનું 'આદિત્ય-એલ1' મિશન પ્રક્ષેપણ માટે તૈયાર
હાલમાં દેશમાં ચંદ્રયાન-3ની ચર્ચા ચાલી રહી છે. તે આ મહિને ચંદ્રની સપાટી પર ઉતરશે. આ દરમિયાન ઈસરોનું 'સૂર્યયાન' પણ તૈયાર છે. ચંદ્રના અભ્યાસના મિશનની સાથે ઈસરોએ હવે સૂર્યને સમજવાની દિશામાં એક પગલું ભર્યું છે. સૂર્યનો અભ્યાસ કરવા માટેનું 'આદિત્ય-એલ1' મિશન પ્રક્ષેપણ માટે તૈયાર થઈ રહ્યું છે.
આદિત્ય-એલ 1 ઉપગ્રહ
ભારતની નજર હવે સૂર્ય પર છે. ચંદ્ર પર ત્રીજું ચંદ્રયાન મોકલ્યા બાદ હવે સૂર્ય મિશનની તૈયારીઓ પૂર્ણ થઈ ગઈ છે. આદિત્ય-એલ 1 ઉપગ્રહ બેંગ્લોરમાં યુઆરએસસીમાં બનાવવામાં આવ્યો છે અને તેને શ્રીહરિકોટા મોકલવામાં આવ્યો છે. આદિત્ય-L1 મિશન સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરમાં રાખવામાં આવ્યું છે. અહીં હવે તેને રોકેટમાં સ્થાપિત કરવામાં આવશે.
ટૂંક સમયમાં આપણને આદિત્ય-એલ 1 મિશનના લોન્ચિંગના સમાચાર મળી શકે છે. લોકો આદિત્ય-L1 ને સૂર્યયાન પણ કહી રહ્યા છે. આદિત્ય-એલ 1 એ ભારતનું પ્રથમ સૌર મિશન છે. આ મિશન સાથે સંબંધિત સૌથી મહત્વપૂર્ણ પેલોડ વિઝિબલ લાઇન એમિશન કોરોનાગ્રાફ (VELC) છે. આ પેલોડ ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ એસ્ટ્રોફિઝિક્સ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું છે. ભારતીય સૂર્યયાનમાં સાત પેલોડ છે. જેમાંથી છ પેલોડ ઈસરો અને અન્ય સંસ્થાઓ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યા છે.
આદિત્ય-L1 અવકાશયાન પૃથ્વી અને સૂર્યની વચ્ચેની L1 ભ્રમણકક્ષામાં મૂકવામાં આવશે. એટલે કે સૂર્ય અને પૃથ્વી સિસ્ટમ વચ્ચેનો પ્રથમ લેગ્રેન્જિયન બિંદુ. આ તે છે જ્યાં આદિત્ય-L1 સ્થાયી થશે. લેગ્રાંગિયન પોઈન્ટ વાસ્તવમાં જગ્યાની પાર્કિંગ જગ્યા છે. જ્યાં અનેક સેટેલાઇટ તૈનાત કરવામાં આવ્યા છે. ભારતનું સૂર્યયાન પૃથ્વીથી લગભગ 15 લાખ કિમી દૂર સ્થિત આ બિંદુ પર સ્થિત હશે. આ જગ્યાએથી તે સૂર્યનો અભ્યાસ કરશે. તે સૂર્યની નજીક જશે નહીં.
VELC સૂર્યનો HD ફોટો લેશે
સૂર્યયાનમાં સ્થાપિત VELC સૂર્યનો HD ફોટો લેશે. આ અવકાશયાન PSLV રોકેટથી લોન્ચ કરવામાં આવશે. VELC પેલોડના પ્રિન્સિપલ ઇન્વેસ્ટિગેટર રાઘવેન્દ્ર પ્રસાદે જણાવ્યું હતું કે આ પેલોડમાં સ્થાપિત વૈજ્ઞાનિક કૅમેરા સૂર્યના ઉચ્ચ રિઝોલ્યુશનની તસવીરો લેશે. આ સાથે સ્પેક્ટ્રોસ્કોપી અને પોલેરીમેટ્રી પણ કરવામાં આવશે.
આ ઉપરાંત મહત્વપૂર્ણ પેલોડ્સ
- સોલર અલ્ટ્રાવાયોલેટ ઇમેજિંગ ટેલિસ્કોપ (SUIT): સૂર્યનું ફોટોસ્ફિયર અને ક્રોમોસ્ફિયર ઇમેજિંગ કરશે. એટલે કે સાંકડી અને બ્રોડબેન્ડ ઇમેજિંગ હશે.
- સોલાર લો એનર્જી એક્સ-રે સ્પેક્ટ્રોમીટર (સોલેક્સ): સૂર્યને સ્ટાર માનીને બહાર આવતા સોફ્ટ એક્સ-રે કિરણોનો અભ્યાસ કરશે.
- હાઇ એનર્જી L1 ઓર્બિટીંગ એક્સ-રે સ્પેક્ટ્રોમીટર (HEL1OS): તે હાર્ડ એક્સ-રે સ્પેક્ટ્રોમીટર છે. તે હાર્ડ એક્સ-રે કિરણોનો અભ્યાસ કરશે. આદિત્ય સોલર વિન્ડ પાર્ટિકલ
- એક્સપેરીમેન્ટ (ASPEX): તે સૂર્યના પવનો, પ્રોટોન અને ભારે આયનો અને તેમની દિશાઓનો અભ્યાસ કરશે.
- આદિત્ય (PAPA) માટે પ્લાઝમા વિશ્લેષક પેકેજ: તે સૂર્યના પવનોમાં હાજર ઇલેક્ટ્રોન અને ભારે આયનોની દિશાઓ અને દિશાઓનો અભ્યાસ કરશે.
- અદ્યતન ત્રિ-અક્ષીય ઉચ્ચ રીઝોલ્યુશન ડિજિટલ મેગ્નેટોમીટર્સ: તે સૂર્યની આસપાસના ચુંબકીય ક્ષેત્રનો અભ્યાસ કરશે
અત્યાર સુધી 22 સૂર્ય મિશન મોકલવામાં આવ્યા
અત્યાર સુધીમાં અમેરિકા, જર્મની, યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સીએ સૂર્ય પર કુલ 22 મિશન મોકલ્યા છે. માત્ર એક મિશન નિષ્ફળ ગયું છે. એકને આંશિક સફળતા મળી. નાસાએ સૌથી વધુ મિશન મોકલ્યા છે. નાસાએ વર્ષ 1960માં પહેલું સૂર્ય મિશન પાયોનિયર-5 મોકલ્યું હતું. જર્મનીએ 1974માં નાસા સાથે મળીને તેનું પ્રથમ સૂર્ય મિશન મોકલ્યું હતું. યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સીએ 1994માં નાસા સાથે મળીને તેનું પ્રથમ મિશન મોકલ્યું હતું.
