Lok Sabha Election 2024 : લોકસભા ચૂંટણીને લઈ રાજકીય પક્ષોએ મતદારોને આકર્ષવા કવાયત શરૂ કરી દીધી છે. ચૂંટણી પહેલા રાજકીય પક્ષોએ ડિજિટલ ઝુંબેશ સહિત મોટા પાયા પર જનતા સુધી પહોંચવાના પ્રયાસો તેજ કર્યા છે. Meta અને Google નો અંદાજ છે કે, છેલ્લા ત્રણ મહિનામાં ભારતમાં રાજકીય જાહેરાત ખર્ચ રૂ. 102.7 કરોડની નજીક છે. ટેક જાયન્ટ દ્વારા જાહેર
કરાયેલા ડેટાના વિશ્લેષણ દર્શાવે છે કે, સત્તારૂઢ ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP) એ 5 ડિસેમ્બરથી 3 માર્ચ વચ્ચે ઓનલાઈન જાહેરાતો પર રૂ. 37 કરોડથી વધુનો ખર્ચ કર્યો છે જે તેની મુખ્ય વિપક્ષ કોંગ્રેસ કરતા 300 ગણો વધુ છે.
એક રિપોર્ટ મુજબ ઈન્ડિયન નેશનલ કોંગ્રેસ (INC) અને તેના વિવિધ એકમો દ્વારા ઓનલાઈન સામગ્રી પ્રમોશન પરનો ખર્ચ માત્ર રૂ. 12.2 લાખ હતો. આ સમયગાળા દરમિયાનMeta અને Google પ્લેટફોર્મ પર તેના કુલ ઓનલાઈન જાહેરાત ખર્ચમાંથી કોંગ્રેસે તેના ભૂતપૂર્વ પ્રમુખ રાહુલ ગાંધીની ફેસબુક પોસ્ટને પ્રમોટ કરવા માટે રૂ. 5.7 લાખ ખર્ચ્યા છે, જેઓ હાલમાં તેમની 'ભારત જોડો ન્યાય યાત્રા' દ્વારા ભારતમાં પ્રચાર કરી રહ્યા છે.
આવો જાણીએ અન્ય પક્ષોની શું છે સ્થિતિ ?
આંધ્રપ્રદેશની સત્તાધારી YSR કોંગ્રેસ પાર્ટી ભારતની રાજકીય જાહેરાત ખર્ચની યાદીમાં 4 કરોડ રૂપિયા સાથે બીજા ક્રમે છે. આ પછી ઓડિશાના બીજુ જનતા દળ (BJD) એ 51 લાખ રૂપિયા, વાયએસઆર-હરીફ તેલુગુ દેશમ પાર્ટી (TDP) એ 39.5 લાખ રૂપિયા અને મમતા બેનર્જીની તૃણમૂલ કોંગ્રેસે 27 લાખ રૂપિયા ખર્ચ્યા છે. વાયએસઆરસીપીના શેરમાં ઇન્ડિયન પોલિટિકલ એક્શન કમિટી (I-PAC) દ્વારા તેની વતી ખરીદેલી જાહેરાતોનો સમાવેશ થાય છે.
આ તરફ ચૂંટણી વ્યૂહરચનાકાર પ્રશાંત કિશોરની બિહાર-કેન્દ્રિત જન સૂરજ પાર્ટીએ તેલુગુ ભાષામાં કેટલાક YouTube વીડિયોના પ્રચાર માટે રૂ. 2.5 લાખ ખર્ચ્યા હતા, જ્યારે ઉત્તર પ્રદેશના ભૂતપૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન માયાવતીની બહુજન સમાજ પાર્ટી (BSP) એ રૂ. 250નું રોકાણ કર્યું હતું. ડેટા દર્શાવે છે કે સમાજવાદી પાર્ટી, રાષ્ટ્રીય જનતા દળ, ઝારખંડ મુક્તિ મોરચા અને શિવસેનાના જૂથો જેવા ઘણા પ્રાદેશિક પક્ષોએ ઓનલાઈન જાહેરાતો પર ખર્ચ ન કરવાનું પસંદ કર્યું છે.
આમ આદમી પાર્ટી (AAP) Google પર જાહેરાતકર્તા તરીકે નોંધાયેલ છે, પરંતુ એવું લાગે છે કે તેણે આ સમયગાળા દરમિયાન પાર્ટી વતી કોઈ પૈસા ખર્ચ્યા નથી. જો કે તે Meta સાથે નોંધાયેલ નથી. આ વર્તન એવી પાર્ટી માટે અસામાન્ય લાગે છે કે જેનું ડિજિટલ વર્ચસ્વ BJP પછી બીજા ક્રમે માનવામાં આવે છે. જોકે રાજકીય જૂથો જાહેર ચકાસણી ટાળવા માટે ઘણીવાર અન્ય વ્યાપારી અથવા સામાજિક સંસ્થાઓ દ્વારા ફરીથી જાહેરાતો મોકલે છે. તમને જણાવી દઈએ કે 12.3 લાખ રૂપિયા સાથે ભાજપના રાજ્યસભા સભ્ય કાર્તિકેય શર્મા રાજકીય નેતાઓ દ્વારા વ્યક્તિગત જાહેરાત ખર્ચના મામલામાં ટોચ પર છે.
જાહેરાતકર્તાઓના અપારદર્શક નેટવર્ક
ડેટાસેટ દર્શાવે છે કે શેડો નેટવર્ક્સ ભાજપ, YSR કોંગ્રેસ પાર્ટી, તમિલનાડુના દ્રવિડ મુનેત્ર કઝગમ (DMK) અને BJD સહિત અનેક પક્ષોના સમર્થનમાં, ખાસ કરીને મેટા પર, ચૂકવેલ રાજકીય ઝુંબેશ ચલાવી રહ્યા છે. Meta એડ લાઇબ્રેરીના અહેવાલ મુજબ, ઓછામાં ઓછા સાત ભાજપ તરફી પૃષ્ઠોએ પાર્ટીની પહેલ અને એજન્ડાને પ્રોત્સાહન આપતી અને વિપક્ષના આંકડાઓની મજાક ઉડાવતા પોસ્ટ્સ પર ઉચ્ચ પહોંચ મેળવવા માટે કુલ રૂ. 5.7 કરોડ ખર્ચ્યા. 'ઉલ્ટા ચશ્મા' નામની સંસ્થાએ 3.2 કરોડ રૂપિયા ખર્ચ્યા, જેનું ફેસબુક પેજ જણાવે છે કે તેનું લક્ષ્ય "રાજકીય પ્રવચનને ટ્વિસ્ટ સાથે આકાર આપવાનું" છે. તેણે MemeXpress, પોલિટિકલ એક્સ-રે, તમિલકામ અને મલબાર સેન્ટ્રલ જેવા અન્ય પૃષ્ઠો પર જાહેરાતોને પણ ભંડોળ પૂરું પાડ્યું.
DMK માટે પોપ્યુલસ એમ્પાવરમેન્ટ નેટવર્ક અને સિમ્પલસેન્સ એનાલિટિક્સ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ નામની બે સંસ્થાઓએ પાર્ટીના વડા અને તમિલનાડુના સીએમ એમકે સ્ટાલિનની પ્રશંસા કરતા અને પીએમ નરેન્દ્ર મોદીની ટીકા કરતા YouTube વિડિઓઝ એક્સેસ કર્યા હતા. ફેસબુક અને ઇન્સ્ટાગ્રામ પરના પાંચ પૃષ્ઠો જેમ કે Jagane Kavali, Jagananna ki Thoduga અને Jagan: The Juggernaut આ સમયગાળા દરમિયાન YSRCP અને તેના બોસ જગન મોહન રેડ્ડીની તરફેણમાં સામગ્રી પ્રમોશન માટે કુલ રૂ. 1.12 કરોડ ખર્ચ્યા હતા. 'જોય ઑફ ગિવિંગ ગ્લોબલ ફાઉન્ડેશન' નામની બેંગલુરુ સ્થિત એન્ટિટીએ પ્રશાંત કિશોરના ભાષણોના વીડિયોની જાહેરાત YouTube પર 9.5 લાખ રૂપિયામાં કરી હતી.
ચોક્કસ પક્ષો અને નેતાઓને ટાર્ગેટ કરતી પોસ્ટની જાહેરાત કરવા માટે ઘણા પેજ લાખો રૂપિયા ખર્ચે છે. ઉદાહરણ તરીકે, ફેસબુક પેજ 'મહાગઠબંધન' અને 'બદલેંગે સરકાર, બદલેંગે બિહાર', જેણે બિહારમાં JDU-RJD ગઠબંધન વિરૂદ્ધ જાન્યુઆરીમાં અલગ થવા સુધી અભિયાન ચલાવ્યું હતું. આ પૃષ્ઠોએ છેલ્લા ત્રણ મહિનામાં અનુક્રમે રૂ. 14.4 લાખ અને રૂ. 20 લાખનો ખર્ચ કર્યો છે. પશ્ચિમ બંગાળના મુખ્ય પ્રધાન મમતા બેનર્જીની લોકો તરફી છબીને પડકારવા માંગતા 'નિર્મતા' નામના અન્ય એક પૃષ્ઠે મેટા જાહેરાતોમાં રૂ. 56.4 લાખનું રોકાણ કર્યું હતું.
વધુ વાંચો: શું ઓડિશામાં BJP-BJD ગઠબંધન પર ગ્રહણ લાગ્યું? આખરે ક્યાં જઇને વાત અટકી પડી, જાણો વિગત
મહત્વનું છે કે, ભારતમાં Meta લેબલ્સ 'સામાજિક મુદ્દાઓ, ચૂંટણીઓ અથવા રાજકારણ' સંબંધિત સામગ્રીને 'રાજકીય જાહેરાતો' તરીકે પ્રમોટ કરે છે. Google માટે 'રાજકીય પક્ષ, રાજકીય ઉમેદવાર અથવા લોકસભા કે વિધાનસભાના વર્તમાન સભ્ય દ્વારા ચલાવવામાં આવતી જાહેરાતોને રાજકીય જાહેરાતો તરીકે વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે.
VTV Gujarati Newsની તમામ અપડેટ સૌથી પહેલા મેળવવા માટે અમારી WhatsApp ચેનલ ફોલો કરો
