જાણવા જેવું / કેમ ગુજરાતમાં સતત વધી રહ્યાં છે ભૂકંપના આંચકા, જાણો આ રહ્યું મુખ્ય કારણ

• કચ્છ, અમરેલી, સુરત સહિતના જિલ્લામાં વધ્યા ભૂકંપના આંચકા 
• ભૂકંપ વધવા પાછળનું મુખ્ય કારણ ઇન્ડો ઓસ્ટ્રેલિયન ફોલ્ટ લાઇન  
• પાણીનું પ્રેશર ફોલ્ટ લાઇનમાં ઇફેક્ટ કરતા ઉદભવે છે ભૂકંપ 

ગુજરાતમાં સતત ભૂકંપના આંચકા આવી રહ્યા છે. રાજ્યમાં કચ્છ, અમરેલી, સુરત સહિતના જિલ્લામાં ભૂકંપના આંચકા વધ્યા છે. અમરેલી જિલ્લામાં 24 કલાકમાં 3 વાર ધરા ધ્રુજી છે. ગઈકાલે રાત્રે 8.18 વાગ્યે પણ 3.2ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવ્યો હતો. અમરેલીથી 43 કિલોમીટર દૂર ભૂકંપનું કેન્દ્રબિંદુ નોંધાયું હતું. આ પહેલા સવારે 11.50 કલાકે 3.1ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવ્યો હતો. અમરેલીમાં ગુરુવારે રાત્રે પણ 3.4ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવ્યો હતો. તો કચ્છમાં 20 દિવસમાં 5 વખત ભૂકંપના આંચકા અનુભવાયા હતા. આ જિલ્લાઓમાં સતત ભૂકંપના આંચકાથી સ્થાનિકોમાં ફફડાટ જોવા મળી રહ્યો છે. 

ઇન્ડો ઓસ્ટ્રેલિયન ફોલ્ટના કારણે વધ્યા ભૂકંપના આંચકા
કચ્છ, અમરેલી, સુરત સહિતના જિલ્લાઓમાં આંચકા વધવા પાછળનું મુખ્ય કારણ ઇન્ડો ઓસ્ટ્રેલિયન ફોલ્ટ લાઇન માનવામાં આવી રહી છે. એક રિપોર્ટ મુજબ, ઇન્ડો ઓસ્ટ્રેલિયન ફોલ્ટ લાઈનમાં મુખ્ય ટ્રાઇનગેલના લીધે ભૂકંપ આવે છે. ટ્રાઇએંગલમાં તુર્કી, જાપાન અને ઓસ્ટ્રેલિયાનો પણ સમાવેશ થાય છે. આ સાથે ઇન્ડો ઓસ્ટ્રેલિયન ફોલ્ટ લાઇનમાં ડિસ્ટર્બનથી ભૂકંપો વધ્યા છે તેવું પણ એક અનુમાન સામે આવ્યું છે. 

તિરોડોથી બની છે નવી-નવી ફોલ્ટ લાઈન
ફોલ્ટ લાઇનને અનુરુપ વિસ્તારોમાં ભૂકંપથી તિરાડો પડી છે. તિરાડો પડતા જ નવી-નવી ફોલ્ટ લાઇનો જમીનમાં બની છે. જેમાંથી એક મેજર ફોલ્ટ લાઇન કચ્છની અને બીજી તાપ્તી ફોલ્ટ લાઇન ખંબાત અખાત, ભરુચ, રાજપીપલા, ડાંગને ઇફેક્ટ કરે છે. તો એક ફોલ્ટ લાઇન ભાવનગર, અમરેલી સહિતના વિસ્તારોમાં ઇફેક્ટ કરે છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં મુખ્ય ફોલ્ટ લાઇનમાં 100 ગણી એક્ટિવિટી વધી છે. અગાઉ આવા ભૂકંપો 10 વર્ષે આવતા હતા. જ્યારે હવે ઇન્ડો-ઓસ્ટ્રેલીયા-જાપાનમાં વારંવાર આવે છે. 

શા માટે આવે છે ભૂકંપ?
બરફના ગ્લેશિયર પીગળવાથી પાણી દરિયામાં જાય છે. ગ્લેશિયરથી દરિયાનું લેવલ વધતા ધરતી પર પાણીનું પ્રેશર વધે છે. પાણીનું મુખ્ય પ્રેશન દરિયાના બોટમ લેવલમાં પ્રેશર બનાવે છે, જ્યારે પાણીનું પ્રેશન ફોલ્ટ લાઇનમાં પોલાણ કરે છે. પાણીનું પ્રેશર ફોલ્ટ લાઇનમાં ઇફેક્ટ કરતા ભૂકંપ ઉદભવે છે. તાપ્તી ફોલ્ટ લાઇન સરદાર સરોવર યોજનાથી પ્રભાવિત થાય છે. 300થી વધુ સ્કેવર ફૂટમાં યોજનાનું પાણી સતત સંગ્રાયેલુ રહે છે. જેથી પાણીનું વજન ધરતી પર પડવાથી ફોલ્ટ લાઇનને પ્રભાવિત કરે છે. સાથે સરદાર સરોવરની આજુ બાજુ થયેલા બાંધકામ ઇફેક્ટ કરે છે. અન્ય બાંધકામની પ્રવૃતિથી તેના વાયબ્રેશન ફોલ્ટ લાઇનને અસર થાય છે.
 
ભૂકંપ કેટલા ગંભીર?
- ભૂકંપને 3 લેવલમાં માપવામાં આવે છે  
- 3.5 થી 5ની તીવ્રતા નોર્મલ માનવામાં આવે છે. જેમાં ભૂકંપમાં હાઇરાઇઝ બિલ્ડીંગમાં વસતા લોકો સામાન્ય રીતે આંચકા અનુભવે છે.
- 5થી 7ની તીવ્રતાના ભૂકંપને અસરકારક ભૂકંપ માનવામાં આવે છે. 5થી 7ની તીવ્રતાના ભૂકંપમાં બાંધકામ પણ તૂટે છે. 
- 8થી 10ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ વિનાશક માનવામાં આવે છે.

જુઓ શું કહ્યું ભૂસ્તર શાસ્ત્રીએ?