- જમ્મુ-કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 નાબૂદ કરવાની કાયદેસરતાને પડકારતી અરજી પર સુનાવણી
- CJIએ કહ્યું, જમ્મુ-કાશ્મીરના બંધારણમાં સાર્વભૌમત્વનો કોઈ ઉલ્લેખ નથી
- કલમ 370ની જોગવાઈઓને હટાવવાનો અધિકાર જમ્મુ-કાશ્મીરના એકીકરણ માટે
Article 370 Verdict Today : જમ્મુ-કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 નાબૂદ કરવાની કાયદેસરતાને પડકારતી અરજીઓ પર આજે સુપ્રીમ કોર્ટ પોતાનો ચુકાદો આપી રહી છે. ડીવાય ચંદ્રચુડે કહ્યું કે, જજોએ આ કેસમાં ત્રણ નિર્ણયો લખ્યા છે. 5 ઓગસ્ટ, 2019 ના રોજ સંસદે જમ્મુ અને કાશ્મીરમાંથી અનુચ્છેદ 370 ની અસર નાબૂદ કરી અને રાજ્યને બે ભાગો, જમ્મુ અને કાશ્મીર અને લદ્દાખમાં વિભાજિત કરી અને બંનેને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બનાવ્યા. કેન્દ્રના આ નિર્ણયોને પડકારવામાં આવ્યા છે.
મોદી સરકારને સોમવારે સુપ્રીમ કોર્ટમાંથી મોટી રાહત મળી છે. સુપ્રીમ કોર્ટે જમ્મુ-કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 હટાવવાના નિર્ણયને યથાવત રાખ્યો છે. CJI DY ચંદ્રચુડે કહ્યું, જમ્મુ-કાશ્મીર ભારતનો અભિન્ન અંગ છે. તેની કોઈ આંતરિક સાર્વભૌમત્વ નથી. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું છે કે, જમ્મુ-કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 હટાવવાનું બંધારણીય રીતે માન્ય છે. આ રીતે સુપ્રીમ કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા લેવાયેલો નિર્ણય એકદમ યોગ્ય હતો.
CJIએ કહ્યું, જમ્મુ-કાશ્મીરના બંધારણમાં સાર્વભૌમત્વનો કોઈ ઉલ્લેખ નથી. જો કે, ભારતના બંધારણની પ્રસ્તાવનામાં તેનો ઉલ્લેખ છે. જ્યારે ભારતીય બંધારણ અસ્તિત્વમાં આવ્યું, ત્યારે જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં કલમ 370 લાગુ થઈ. CJIએ કહ્યું કે, કલમ 370 નાબૂદ કરવાની સૂચના આપવાની રાષ્ટ્રપતિની સત્તા જમ્મુ અને કાશ્મીરની બંધારણ સભાના વિસર્જન પછી પણ અમલમાં છે. કલમ 370ની જોગવાઈઓને હટાવવાનો અધિકાર જમ્મુ-કાશ્મીરના એકીકરણ માટે છે. કલમ 370 નાબૂદ કરવાનો રાષ્ટ્રપતિનો આદેશ બંધારણીય રીતે માન્ય છે.
સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણય વિશે મોટી વાતો
- - રાષ્ટ્રપતિ પાસે કલમ 370 હટાવવાનો અધિકાર છે. કલમ 370 હટાવવાનો નિર્ણય બંધારણીય રીતે સાચો હતો.
- - બંધારણની તમામ જોગવાઈઓ જમ્મુ-કાશ્મીરને લાગુ પડે છે. આ નિર્ણય જમ્મુ-કાશ્મીરના એકીકરણ માટે હતો.
- - કલમ 370 હટાવવામાં કોઈ દ્વેષ નથી.
- - જમ્મુ-કાશ્મીરમાં વહેલી ચૂંટણી માટે પગલાં લેવા જોઈએ. જમ્મુ-કાશ્મીરમાં 30 સપ્ટેમ્બર 2024 સુધીમાં ચૂંટણી યોજવી જોઈએ.
- - જમ્મુ-કાશ્મીરમાં રાજ્યનો દરજ્જો જલ્દીથી પુનઃસ્થાપિત થવો જોઈએ.
- - કલમ 370 અસ્થાયી જોગવાઈ હતી. જમ્મુ કાશ્મીર ભારતનો અભિન્ન અંગ છે. જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં કોઈ આંતરિક સાર્વભૌમત્વ નથી.
ચુકાદો આપતી વખતે CJIએ કહ્યું કે, કલમ 370 અસ્થાયી જોગવાઈ હતી. જમ્મુ કાશ્મીર ભારતનો અભિન્ન અંગ છે. જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં કોઈ આંતરિક સાર્વભૌમત્વ નથી. CJI માને છે કે, કલમ 370 નાબૂદ કરવાની જાહેરાત માન્ય હતી કે નહીં તે હવે સંબંધિત નથી. CJI એ ડિસેમ્બર 2018 માં જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં લાદવામાં આવેલા રાષ્ટ્રપતિ શાસનની માન્યતા પર શાસન કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો કારણ કે તેને અરજદારો દ્વારા ખાસ પડકારવામાં આવ્યો ન હતો.
CJIએ કહ્યું, જ્યારે રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાદવામાં આવે છે, ત્યારે રાજ્યોમાં સંઘની શક્તિઓ પર મર્યાદાઓ હોય છે. તેની ઘોષણા હેઠળ, રાજ્ય વતી કેન્દ્ર દ્વારા લેવામાં આવેલા દરેક નિર્ણયને કાયદાકીય પડકારનો સામનો કરવો પડી શકે નહીં. તેનાથી અરાજકતા ફેલાઈ શકે છે. તમામ 5 જજો બેઠા છે. CJI DY ચંદ્રચુડે કહ્યું કે જજોએ આ કેસમાં ત્રણ નિર્ણયો લખ્યા છે. જસ્ટિસ ચંદ્રચુડ, જસ્ટિસ ગવઈ અને જસ્ટિસ સૂર્યકાંતે આ કેસમાં પોતાનો નિર્ણય લખ્યો છે.
પીડીપીએ દાવો કર્યો છે કે, SCના નિર્ણય પહેલા એડમિનિસ્ટ્રેશને મહેબૂબા મુફ્તીને નજરકેદ કરી દીધા છે. નેશનલ કોન્ફરન્સે એવો જ દાવો કર્યો હતો કે તેમના નેતા ઓમર અબ્દુલ્લાને નજરકેદ કરવામાં આવ્યા છે. જોકે, લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર મનોજ સિન્હાના કાર્યાલય તરફથી કહેવામાં આવ્યું છે કે કાશ્મીરમાં કોઈ નેતાને નજરકેદ કરવામાં આવ્યા નથી.
23 અરજીઓ દાખલ કરવામાં આવી હતી
સુપ્રીમ કોર્ટમાં તેની સામે 23 અરજીઓ દાખલ કરવામાં આવી હતી, જે તમામની સુનાવણી કર્યા બાદ કોર્ટે સપ્ટેમ્બરમાં પોતાનો નિર્ણય અનામત રાખ્યો હતો અને આજે નિર્ણય લેવાનો સમય આવી ગયો છે. એટલે કે 370 નાબૂદ થયાના 4 વર્ષ, 4 મહિના, 6 દિવસ બાદ આજે સુપ્રીમ કોર્ટ પોતાનો ચુકાદો આપશે કે કેન્દ્ર સરકારનો નિર્ણય સાચો હતો કે ખોટો.
સુપ્રીમ કોર્ટના પાંચ જજોની બંધારણીય બેંચ આ નિર્ણય આપશે. સુપ્રીમ કોર્ટના પાંચ જજોમાં જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડ, જસ્ટિસ સંજય કિશન કૌલ, જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના, જસ્ટિસ બીઆર ગવઈ અને જસ્ટિસ સૂર્યકાંતનો સમાવેશ થાય છે.
પાંચ જજોની બંધારણીય બેંચ દ્વારા પૂછવામાં આવેલા પ્રશ્નોઃ
- શું કલમ 370 બંધારણમાં કાયમી જોગવાઈ બની ગઈ?
- શું સંસદ પાસે કલમ 370માં સુધારો કરવાની સત્તા છે જો તે કાયમી જોગવાઈ બની જાય?
- શું સંસદને રાજ્યની યાદીમાંની કોઈપણ બાબત પર કાયદો બનાવવાની સત્તા નથી?
- કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ ક્યાં સુધી અસ્તિત્વમાં રહી શકે છે?
- બંધારણ સભાની ગેરહાજરીમાં કલમ 370 હટાવવાની ભલામણ કોણ કરી શકે?
અરજદારોની દલીલો:
કલમ 370 એક અસ્થાયી જોગવાઈ હતી જે કાયમી બની હતી: કલમ 370 કાયમી બની હતી કારણ કે કલમ 370માં ફેરફાર કરવા માટે બંધારણ સભાની ભલામણની જરૂર હતી પરંતુ 1957માં બંધારણ સભાએ કામ કરવાનું બંધ કરી દીધું હતું.
કેન્દ્રએ બંધારણ સભાની ભૂમિકા ભજવી
અરજદારોએ દલીલ કરી છે કે બંધારણ સભાની ગેરહાજરીમાં, કેન્દ્રએ આડકતરી રીતે બંધારણ સભાની ભૂમિકા ભજવી હતી અને રાષ્ટ્રપતિના આદેશ દ્વારા સત્તાનો ઉપયોગ કર્યો હતો.
રાજ્ય સરકારની સંમતિ નથી
જમ્મુ અને કાશ્મીરના સંદર્ભમાં કોઈપણ કાયદામાં ફેરફાર કરતી વખતે બંધારણ રાજ્ય સરકારની સંમતિને ફરજિયાત બનાવે છે. ધ્યાનમાં રાખીને કે જ્યારે કલમ 370 નાબૂદ કરવામાં આવી ત્યારે જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં રાષ્ટ્રપતિ શાસન હતું અને રાજ્ય સરકારની કોઈ સંમતિ નહોતી.
રાજ્યપાલની ભૂમિકા
અરજદારોએ દલીલ કરી હતી કે રાજ્યપાલ મંત્રી પરિષદની સહાય અને સલાહ વિના વિધાનસભાનું વિસર્જન કરી શક્યા ન હોત. અરજદારોએ દલીલ કરી હતી કે કેન્દ્રએ જે કર્યું છે તે બંધારણીય રીતે સ્વીકાર્ય નથી અને છેલ્લા ઉપાયને યોગ્ય ઠેરવતું નથી. છે.
કેન્દ્રની દલીલો
કોઈપણ કાયદાનું ઉલ્લંઘન થયું ન હતું: કેન્દ્રએ દલીલ કરી હતી કે બંધારણ હેઠળ નિર્ધારિત યોગ્ય પ્રક્રિયાનું કોઈ ઉલ્લંઘન નથી અને કેન્દ્ર પાસે રાષ્ટ્રપતિનો આદેશ જારી કરવાની સત્તા છે. કેન્દ્રએ દલીલ કરી હતી કે અરજદારોએ જે આક્ષેપ કર્યો છે, તેનાથી વિપરીત, ત્યાં હતો. જે રીતે કલમ 370 નાબૂદ કરવામાં આવી હતી તેમાં કોઈ "બંધારણીય છેતરપિંડી" નથી.
રાષ્ટ્રપતિ પાસે બંધારણ હેઠળ સત્તા
કેન્દ્રએ દલીલ કરી હતી કે બે અલગ બંધારણીય અંગો - રાષ્ટ્રપતિ, રાજ્ય સરકારની સંમતિથી - જમ્મુ અને કાશ્મીરના સંદર્ભમાં બંધારણના કોઈપણ ભાગમાં સુધારો કરવાની સત્તા ધરાવે છે.
કલમ 370 ની "વિનાશક અસર" થઈ શકે છે
કેન્દ્રએ દલીલ કરી હતી કે જો જમ્મુ અને કાશ્મીરને વિશેષ દરજ્જો આપતી કલમ 370 નાબૂદ કરવામાં આવી ન હોત, તો તે અગાઉના રાજ્ય પર "વિનાશક અસર" કરી શકે છે. કેન્દ્રએ દલીલ કરી હતી કે વિલય જરૂરી હતું સંપૂર્ણ એકીકરણ, અન્યથા એક પ્રકારનું "આંતરિક સાર્વભૌમત્વ" અસ્તિત્વમાં હતું. કેન્દ્રએ દલીલ કરી હતી કે કલમ 370 કાયમી કલમ નથી અને તેનો અર્થ બંધારણમાં માત્ર કામચલાઉ જોગવાઈ તરીકે હતો.
કેન્દ્ર સરકારે કહ્યું કે અમે બંધારણ સાથે કોઈ છેતરપિંડી કરી નથી, 370 હટાવ્યા બાદ ઘાટીમાં અભૂતપૂર્વ ફેરફારો થયા છે. દાયકાઓથી ત્યાં અશાંતિ અને અશાંતિનું વાતાવરણ હવે શાંત છે. કેન્દ્રએ કહ્યું કે કાશ્મીર એકમાત્ર એવું રાજ્ય નથી કે જે ભારત સંઘમાં શરતો સાથે ભળી જાય, આવા તમામ રાજ્યોની સાર્વભૌમત્વ ભારતના સાર્વભૌમત્વમાં સામેલ છે, કાશ્મીરના કિસ્સામાં પણ એવું જ કરવામાં આવ્યું હતું.
અરજદારો તરફથી હાજર રહેલા વકીલોઃ કપિલ સિબ્બલ, ગોપાલ સુબ્રમણ્યમ, રાજીવ ધવન, દુષ્યંત દવે, ગોપાલ શંકરનારાયણન, ઝફર શાહ.
આ વકીલોએ કેન્દ્ર વતી કેસ રજૂ કર્યોઃ એટર્ની જનરલ આર વેંકટરામન, સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતા, હરીશ સાલ્વે, રાકેશ દ્વિવેદી અને વી ગિરી.
