- સામાન્ય લોકો પર દેવાનો બોજ ઝડપથી વધી રહ્યો છે
- SBIના રિસર્ચ રિપોર્ટમાંથી આ માહિતી સામે આવી
- નાણાકીય વર્ષમાં ઘરેલું બચત ઘટીને GDPના 5.1 ટકા થઈ
સામાન્ય લોકો પર દેવાનો બોજ ઝડપથી વધી રહ્યો છે. સાથે જ તેમની બચતમાં પણ ઘટાડો થયો છે. SBIના રિસર્ચ રિપોર્ટમાંથી આ માહિતી મળી છે. રિપોર્ટ અનુસાર, પાછલા નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં પરિવારોની નાણાકીય બચત ગ્રોસ ડોમેસ્ટિક પ્રોડક્ટ (જીડીપી)ના લગભગ 55 ટકા ઘટીને 5.1 ટકા થઈ ગઈ છે. જ્યારે આ પરિવારો પર દેવાનો બોજ બમણાથી વધુ વધીને 15.6 લાખ રૂપિયા થઈ ગયો છે. કરોડ. ગયા. SBI રિસર્ચના વિશ્લેષણાત્મક અહેવાલ મુજબ, ઘરેલું બચતમાંથી ઉપાડનો મોટો હિસ્સો ભૌતિક સંપત્તિમાં ગયો છે અને તેના પરનું દેવું પણ 2022-23માં 8.2 લાખ કરોડ રૂપિયા વધી ગયું છે. તેમાંથી 7.1 લાખ કરોડ રૂપિયા બેંકો પાસેથી હાઉસિંગ લોન અને અન્ય છૂટક લોનના રૂપમાં લેવામાં આવ્યા છે.
બચત ઘટીને જીડીપીના 5.1 ટકા થઈ ગઈ
છેલ્લા નાણાકીય વર્ષમાં ઘરેલું બચત ઘટીને જીડીપીના 5.1 ટકા થઈ ગઈ છે, જે છેલ્લા પાંચ દાયકામાં સૌથી નીચી છે. નાણાકીય વર્ષ 2020-21માં ઘરગથ્થુ બચત જીડીપીના 11.5 ટકા હતી, જે રોગચાળા પહેલા 2019-20માં 7.6 ટકા હતી. સામાન્ય સરકારી ફાઇનાન્સ અને બિન-ફાઇનાન્સિયલ કંપનીઓ માટે ઘરગથ્થુ બચત ભંડોળનો સૌથી મહત્વપૂર્ણ સ્ત્રોત છે. આવી સ્થિતિમાં પરિવારોની ઘટતી બચત ચિંતાનો વિષય બની શકે છે. રાષ્ટ્રીય ખાતાઓમાં ઘરેલું ક્ષેત્રની વ્યક્તિઓ ઉપરાંત તમામ બિન-સરકારી, બિન-કોર્પોરેટ સાહસો જેમ કે ખેતી અને બિન-કૃષિ વ્યવસાયો, એકમાત્ર માલિકી અને ભાગીદારી જેવી સંસ્થાઓ અને બિન-લાભકારી સંસ્થાઓને આવરી લેવામાં આવે છે. સ્ટેટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (SBI)ના ગ્રુપ ચીફ ઈકોનોમિક એડવાઈઝર સૌમ્ય કાંતિ ઘોષે જણાવ્યું હતું કે રોગચાળા પછી પરિવારોની નાણાકીય જવાબદારીઓમાં રૂ. 8.2 લાખ કરોડનો વધારો થયો છે, જે કુલ નાણાકીય બચતમાં રૂ. 6.7 લાખ કરોડના વધારા કરતાં વધુ છે. આ સમયગાળા દરમિયાન વીમા, ભવિષ્ય નિધિ અને પેન્શન ફંડમાં પરિવારોની સંપત્તિના સ્તરમાં રૂ. 4.1 લાખ કરોડનો વધારો થયો હતો. ઘરગથ્થુ જવાબદારીઓના સ્તરમાં થયેલા રૂ. 8.2 લાખ કરોડના વધારામાંથી રૂ. 7.1 લાખ કરોડ કોમર્શિયલ બેન્કો પાસેથી સ્થાનિક ઉધાર લેવાનું પરિણામ છે.
હોમ લોન આઇટમ હેઠળ લેવામાં આવેલી મહત્તમ લોન
છેલ્લા બે વર્ષમાં પરિવારોને આપવામાં આવેલી છૂટક લોનમાંથી 55 ટકા હાઉસિંગ, શિક્ષણ અને વાહનો પાછળ ખર્ચવામાં આવી છે. ઘોષે કહ્યું કે કદાચ ઓછા વ્યાજ દરના કારણે આવું બન્યું છે. આ કારણે છેલ્લા બે વર્ષમાં ઘરગથ્થુ નાણાકીય બચતનું સ્વરૂપ ઘરની ભૌતિક બચતમાં બદલાઈ ગયું છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે નાણાકીય સંપત્તિના હિસ્સામાં ઘટાડાને કારણે નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં ભૌતિક સંપત્તિનો હિસ્સો 70 ટકા સુધી પહોંચવાની અપેક્ષા છે. તેમનું એમ પણ માનવું છે કે રિયલ એસ્ટેટ સેક્ટરમાં થયેલા સુધારા અને પ્રોપર્ટીના ભાવમાં વધારો થવાથી ભૌતિક સંપત્તિ તરફનું વલણ વધ્યું છે. રોગચાળા દરમિયાન જીડીપી અને ઘરગથ્થુ દેવાનો ગુણોત્તર વધ્યો હતો પરંતુ હવે તેમાં ઘટાડો થયો છે. માર્ચ 2020માં આ ગુણોત્તર 40.7 ટકા હતો પરંતુ જૂન 2023માં તે ઘટીને 36.5 ટકા થઈ ગયો.
બચતનો અભાવ એ કટોકટીની બાબત નથી
નાણા મંત્રાલયે ગુરુવારે સ્થાનિક બચતમાં ઘટાડા અંગેની ટીકાને નકારી કાઢી હતી અને કહ્યું હતું કે લોકો હવે અન્ય નાણાકીય ઉત્પાદનોમાં રોકાણ કરી રહ્યા છે અને 'કટોકટી જેવી કોઈ વસ્તુ નથી.' મંત્રાલયે સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ 'X' પર એક નિવેદન જારી કર્યું. સરકારે દાયકાઓમાં ઘરેલું બચતમાં સૌથી મોટા ઘટાડા અને અર્થતંત્ર પર તેની અસરની ટીકાને નકારી કાઢી. ડેટા દર્શાવે છે કે ગ્રાહકો હવે વિવિધ નાણાકીય ઉત્પાદનો તરફ ઝુકાવ કરી રહ્યા છે. અને આ જ કારણ છે કે ઘરેલુ બચતમાં ઘટાડો થયો છે. કેટલાક વિભાગોમાં ચિંતા વ્યક્ત કરવા જેવી કોઈ વાત નથી. ભારતીય રિઝર્વ બેંકના તાજેતરના માસિક બુલેટિનમાં પ્રકાશિત થયેલા એક લેખમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં ચોખ્ખી સ્થાનિક બચત જીડીપીના 5.1 ટકા હશે, જે છેલ્લા 47 વર્ષમાં જીડીપીના 5.1 ટકા છે.આ વર્ષોમાં સૌથી નીચું સ્તર છે. આના એક વર્ષ પહેલા તે 7.2 ટકા હતો. બીજી તરફ સ્થાનિક ક્ષેત્રની વાર્ષિક નાણાકીય જવાબદારી 2021-22માં 3.8 ટકાથી વધીને 5.8 ટકા થઈ છે. નાણા મંત્રાલયે જણાવ્યું હતું કે જૂન 2020 અને માર્ચ 2023 વચ્ચે ઘરની કુલ નાણાકીય સંપત્તિમાં 37.6 ટકાનો વધારો થયો છે. જ્યારે સ્થાનિક ગ્રોસ નાણાકીય જવાબદારીઓમાં 42.6 ટકાનો વધારો થયો છે. આ બંને વચ્ચે કોઈ મોટો તફાવત નથી.
