- લોકસભા ચૂંટણી પહેલા ઓબીસી માટે અનામત વધારવાનો પ્રશ્ન ફરી એકવાર ચર્ચામાં
- જી રોહિણીની અધ્યક્ષતામાં બનેલા પંચે રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુને આ સંદર્ભમાં રિપોર્ટ સોંપ્યો
- સરકારી નોકરીઓ અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં 27 ટકા બેઠકો ઓબીસી માટે અનામત
લોકસભા ચૂંટણી પહેલા અધર બેકવર્ડ ક્લાસ (ઓબીસી) માટે અનામત વધારવાનો પ્રશ્ન ફરી એકવાર ચર્ચામાં છે. નિવૃત્ત જસ્ટિસ જી રોહિણીની અધ્યક્ષતામાં બનેલા પંચે રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુને આ સંદર્ભમાં રિપોર્ટ સોંપ્યો છે. સરકારી સૂત્રોએ જણાવ્યું કે રિપોર્ટમાં અનામત વધારવાની ભલામણો હોઈ શકે છે. રિપોર્ટમાં એવું પણ સૂચવવામાં આવ્યું છે કે અનામતમાં સમાનતા લાવવા માટે ઓબીસીમાં કેટલીક પેટા-શ્રેણીઓ અથવા પેટા-વિભાગો બનાવવા જોઈએ. સત્તાવાર સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર લગભગ એક હજાર પેજના અહેવાલને બે ભાગમાં વહેંચવામાં આવ્યો છે. પ્રથમ ભાગ ઓબીસી ક્વોટાની ફાળવણી કેવી રીતે થવો જોઈએ તેની સાથે કામ કરે છે. બીજા ભાગમાં, દેશભરમાંથી 2,633 OBC જાતિઓને અત્યાર સુધીમાં સૂચિમાં સામેલ કરવામાં આવી છે. સંજોગવશાત ઓક્ટોબર 2017 માં રચાયેલ રોહિણી પંચે 12 અઠવાડિયાની અંદર તેનો અહેવાલ સુપરત કરવાનો હતો. પરંતુ માહિતી એકત્ર કરવાની અને રિપોર્ટ તૈયાર કરવાની કામગીરી પૂર્ણ ન થતાં સમિતિનો કાર્યકાળ ચાલુ રહ્યો હતો. માનવામાં આવે છે કે બિહારમાં જાતિ ગણતરીના મામલામાં સુપ્રીમ કોર્ટમાં રજુ કરવામાં આવેલ રોહિણી કમિશનનો રિપોર્ટ રાષ્ટ્રીય રાજકારણમાં નવી ચર્ચા સર્જી શકે છે.
સરકારી નોકરીઓ અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં 27 ટકા બેઠકો ઓબીસી માટે અનામત
હવે સરકારી નોકરીઓ અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં 27 ટકા બેઠકો ઓબીસી માટે અનામત છે. સમગ્ર દેશમાં 5 થી 6 હજાર સમુદાયો આ આરક્ષણ હેઠળ આવે છે. જો કે, એવો આક્ષેપ છે કે તેમાંથી માત્ર પચાસ જૂથોને જ અનામતનો મૂળભૂત લાભ મળે છે. જો બિહારની વસ્તીગણતરી દર્શાવે છે કે વસ્તીમાં ઓબીસીનું પ્રમાણ આના કરતા ઘણું વધારે છે, તો તે જ પ્રમાણમાં અનામતની માંગ કરવામાં આવશે. જો ધ્યાનમાં લેવામાં આવે તો, જનરલ કેટેગરીની 50 ટકાથી વધુ બેઠકો બિન અનામત છે. જો સરકારી પદોમાં ઉચ્ચ જાતિ કરતાં ઓબીસીને વધુ મહત્વ આપવામાં આવે તો સામાજિક સમીકરણ બદલાવાની શક્યતા છે. જે રીતે ત્રણ દાયકા પહેલા મંડલ કમિશન સામે બ્રાહ્મણ અને ઉચ્ચ જાતિના વિદ્યાર્થીઓનું આંદોલન શરૂ થયું હતું, તેવી જ રીતે ફરી એકવાર આંદોલન શરૂ થઈ શકે છે.
શું ચૂંટણી પહેલા OBC અનામત લાગુ થશે?
આ માહોલમાં લોકસભાની ચૂંટણી પહેલા રાજકીય વિશ્લેષકોનો એક વર્ગ મુંઝવણમાં છે કે ભાજપ ઓબીસી અનામત વધારવાની પ્રક્રિયાને સામેલ કરશે કે નહીં. ઉદાહરણ તરીકે, તેમણે ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન વિશ્વનાથ પ્રતાપ સિંહનો કેસ ટાંક્યો. મંડલ કમિશન પહેલાં તેઓ ઉત્તર પ્રદેશ સહિત સમગ્ર હિન્દી ક્ષેત્રના પ્રભાવશાળી નેતા હતા. પરંતુ પછાત વર્ગો માટે આરક્ષણ કરવામાં, તેઓએ ઉચ્ચ જાતિ અને મધ્યમ વર્ગના લોકોના મત ગુમાવવા પડ્યા. જેના માટે તેમણે આટલું મોટું રાજકીય જોખમ લીધું તે OBC સમુદાયને તેમના મત પણ મળ્યા નથી. આવી સ્થિતિમાં ચૂંટણી પહેલા તેનો અમલ કરવો શાસક પક્ષ માટે પડકાર બની શકે છે.
