- ભજનલાલ શર્મા રાજસ્થાનના બીજા બ્રાહ્મણ સીએમ છે
- ભજનલાલને સીએમ બનાવવાથી પાર્ટીને કેટલો ફાયદો?
- ભજનલાલ કેવી રીતે ભાજપની રાજકીય ગણતરીમાં ફિટ થયા?
રાજસ્થાનને તેના નવા મુખ્યમંત્રી મળી ગયા છે. ભજનલાલ શર્મા રાજસ્થાનના બીજા બ્રાહ્મણ સીએમ છે. આ પહેલા 1990માં કોંગ્રેસના હરદેવ જોશી બ્રાહ્મણ મુખ્યમંત્રી હતા. 33 વર્ષ બાદ રાજસ્થાનને ભજનલાલ શર્માના રૂપમાં બીજા બ્રાહ્મણ મુખ્યમંત્રી મળ્યા છે. જો કે ભાજપની આ પસંદગી પર ચારે બાજુથી સવાલો ઉઠી રહ્યા છે કે ભજનલાલને સીએમ બનાવવાથી પાર્ટીને કેટલો ફાયદો થઈ રહ્યો છે?
કેટલાક કહે છે કે જ્ઞાતિના આધારે જોવામાં આવે તો પણ રાજસ્થાનના રાજકારણમાં ભજનલાલની જ્ઞાતિ બ્રાહ્મણ અન્ય જ્ઞાતિઓ જેટલી મહત્વની નથી. પરંતુ ભારતીય જનતા પાર્ટીમાં આ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને ગૃહમંત્રી અમિત શાહનો સમય છે, એમના દ્વારા છેલ્લા 10 વર્ષમાં લીધેલા રાજકીય નિર્ણયો નિષ્ફળ ગયા નથી. તો ચાલો જોઈએ કે માત્ર ભજનલાલ કેવી રીતે ભાજપની રાજકીય ગણતરીમાં ફિટ થઈ ગયા.
રાજસ્થાનમાં જ્ઞાતિઓની વિવિધતા
રાજસ્થાનમાં કોઈપણ એક કે બે જ્ઞાતિઓને વર્ચસ્વ ધરાવતી જાતિ તરીકે ગણી શકાય નહીં. અહીં રાજપૂત, જાટ, ગુર્જર અને મીના તમામ વર્ચસ્વ ધરાવતી જાતિઓ છે. સ્વાભાવિક છે કે આ ચારેયમાં એકબીજા વચ્ચે તીવ્ર સ્પર્ધાની ભાવના હોય. રાજપૂત સીએમ બનશે તો જાટો નારાજ થશે, ગુર્જર સીએમ બનશે તો મીનાની નારાજગી નિશ્ચિત છે. જો કોઈ વર્ચસ્વ ધરાવતી જાતિ કોઈ પક્ષને મત આપતી હોય તો પણ તે પક્ષ ચોક્કસપણે અન્ય હરીફ જાતિના મતો મેળવવા માંગતો નથી. આ રીતે ભાજપે બ્રાહ્મણને ચૂંટીને સેફ ગેમ રમી છે. કારણ કે બ્રાહ્મણોને રાજસ્થાનમાં અન્ય કોઈપણ જ્ઞાતિ સાથે કોઈ સ્પર્ધા નથી.
રાજસ્થાનમાં લઘુમતી જાતિના મુખ્યમંત્રીઓની પરંપરા છે
રાજસ્થાનમાં લઘુમતી જાતિઓને મુખ્યમંત્રી બનાવવાની પરંપરા રહી છે. રાજસ્થાનના લોકો તેમને સ્વીકારી રહ્યા છે. મોહન લાલ સુખડિયા (વૈશ્ય), શિવચરણ માથુર (કાયસ્થ), જગન્નાથ પહાડિયા (SC), બરકતુલ્લા ખાન (મુસ્લિમ) અને અશોક ગેહલોત (માલી). આ તમામ મુખ્યમંત્રીઓને જનતાનો પ્રેમ મળ્યો. જ્યારે તેઓ એવી જાતિના હતા જેમની સંખ્યા મુઠ્ઠીભર નથી અથવા એમ પણ કહી શકીએ કે આ મુખ્યમંત્રીઓની જાતિની રાજકીય તાકાત શૂન્ય રહી છે.
આવતા વર્ષે લોકસભાની ચૂંટણી યોજાવાની છે અને તેમાં ભારતીય જનતા પાર્ટી કોઈ નુકસાન ઉઠાવવા માંગતી નથી. એવું માનવામાં આવે છે કે આ કારણથી પાર્ટીએ બ્રાહ્મણ સમુદાયમાંથી મુખ્યમંત્રીની પસંદગી કરી હતી જેથી બીજી જાતિઓમાં સ્પર્ધાના કારણે આમાંથી કોઈ પણ જાતિની વોટબેંક સરકી ન જાય. સાથે જ રાજસ્થાનમાં બ્રાહ્મણ સમાજની કોઈ સાથે સ્પર્ધા નથી. તેમની સંખ્યા ઘણી ઓછી છે.
OBC પર બ્રાહ્મણ શા માટે વર્ચસ્વ ધરાવે છે?
છત્તીસગઢમાં ભાજપે 34 ટકા (અનુસૂચિત જનજાતિ) લોકોનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા વિષ્ણુ દેબ સાંઈને મુખ્યમંત્રી બનાવ્યા છે, તો બીજી તરફ મધ્યપ્રદેશમાં 40 ટકા (ઓબીસી) લોકોનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા મોહન યાદવને મુખ્યમંત્રી બનાવવામાં આવ્યા છે. . ભાજપની આ જ ફોર્મ્યુલા રાજસ્થાનમાં પણ કામ કરી રહી છે. રાજસ્થાનમાં પણ સૌથી વધુ વસ્તીનું પ્રતિનિધિત્વ કરતી વ્યક્તિને જ સીએમ બનાવવામાં આવી રહી છે.
રાજસ્થાનમાં ઓબીસી જાતિઓ માટે અલગ ગણતરી છે. રાજ્યમાં ઓબીસી વસ્તી લગભગ 35 ટકા હોવા છતાં, જાટ અને ગુર્જર બંને એકસાથે આવતા નથી. બંને પાસે અલગ સ્વતંત્ર નેતૃત્વ છે અને મતદાનની પેટર્ન પણ સમાન નથી. જાટ અને ગુર્જર મળીને વસ્તીના 14 ટકા જેટલા છે. આ રીતે માત્ર 21 ટકા ઓબીસી રહે છે. બીજી બાજુ, રાજપૂત, બ્રાહ્મણ, શીખ, બનિયા, કાયસ્થ વગેરે મળીને લગભગ 23 ટકા છે. આ જ કારણ હતું કે પાર્ટીએ અહીં ભજનલાલ શર્માના નામને મંજૂરી આપી હતી.
