મહામંથન / સફેદ સોનાના ખેડૂતોને ક્યારે મળશે સારા ભાવ? વૈશ્વિક બજારમાં તેજી પણ ભારતમાં કપાસમાં મંદી કેમ?

ગુજરાતમાં ગામડે ગામડે અને ઘરે ઘરે એ સવાલ પૂછાઈ રહ્યો છે કે કપાસના ભાવ વધવાના છે કે નહી? ગયા વર્ષે અષાઢ મહિનામાં પચ્ચીસો રૂપિયાએ પહોંચેલો કપાસ, અત્યારે પંદરસો ઉપર જવાબ કરતો નથી. સત્તરસો રૂપિયાએ સ્થિર રહેલા ભાવ હવે આ વર્ષના સૌથી નીચા તળીયે છે. ગામમાં એ ચિંતા એટલે પણ થઈ રહી છે કે મોટાભાગના ખેડૂતો પાસે સંગ્રહ કરવા માટેની વ્યવસ્થા નથી અને ચોમાસુ માથે છે. ગુજરાતમાં એપ્રિલ મહિનો આવતા સુધીમાં ખેડૂતો કપાસ વેચી દે છે, પણ ભાવ નહી મળવાના કારણે ખેડૂતોના ઘરમાં કપાસના ઢગલા પડ્યા છે.

કપાસની ગુણવત્તા ન હોઈ રૂ ની વેપારીઓ રૂ ની આયાત કરી રહ્યા છે

ઝીનર્સ એટલે કે કપાસને ખરીદીને પ્રોસેસ કરનારા વેપારીઓ પણ આ વખતે માત્ર એકાદ અઠવાડિયાનો માલ જ ખરીદે છે, એટલે કે વેપારીઓને ખબર છે કે જે માલ ખેડૂતોના ઘરમાં પડ્યો છે એ છેવટે યાર્ડમાં તો આવવાનો જ છે. આ જ વેપારીઓ પહેલા તો સ્ટોક કરતા હતા પણ હવે માત્ર ખપ પૂરતો જ કપાસ માર્કેટમાંથી ખરીદ કરી રહ્યાં છે. એકબાજુ આપણાં કપાસની ગુણવત્તા નથી એવા કારણોસર રૂ ની આયાત કરી રહ્યાં છીએ અને એકબાજુ ઘરોમાં કપાસ સમાતો નથી. રૂ નું બજાર વૈશ્વિક સ્તરે તેજીમાં છે એવું કે છે, અને આપણે ત્યાં ખેડૂત મંદીનો અનુભવ કરી રહ્યો છે. સફેદ સોનુ ગણાતો કપાસ, પકવતી વખતે મોંઘા ખાતર, બિયારણ અને દવાને કારણે ખેડૂતને રડાવે છે, ખેડૂતની મોંઘી મજુરીની ફરિયાદ દરવર્ષે હોય છે, કોના પક્ષે ચિંતા કરવી એ પણ મુંઝવણની વાત છે. કપાસને ઘરે લાવ્યા પછી તો ભાવ પણ ઝાંઝવાના જળ થઈ જાય છે, આ કપાસ જ્યારે ખેડૂતના ઉપજાઉ વર્ષને નિરાશામાં ફેરવતો હોય છે. ત્યારે ગુજરાતના ખેડૂતને કપાસના ધાર્યા ભાવ મળશે કે નહી? 

• ગુજરાતમાં કપાસનું સરેરાશ ઉત્પાદન ઘટ્યું
• ગુજરાતમાં ખેડૂતને કપાસના ધાર્યા ભાવ મળતા નથી
• કપાસની નિકાસ પણ સતત ઘટી રહી છે

ગુજરાતમાં કપાસનું સરેરાશ ઉત્પાદન ઘટ્યું છે.  ગુજરાતમાં ખેડૂતને કપાસના ધાર્યા ભાવ મળતા નથી. કપાસની નિકાસ પણ સતત ઘટી રહી છે. કપાસની આયાતનું બિલ સતત વધી રહ્યું છે. વૈશ્વિક બજારમાં તેજી છે પરંતુ ભારતમાં કપાસના ભાવમાં મંદી છે.  ગત વર્ષ જેટલા કપાસના ભાવ આ વર્ષે મળશે કે કેમ તે મહત્વનો સવાલ છે.

કપાસનું ગુજરાતમાં ઉત્પાદન

વર્ષ 2012-2013

124 લાખ ગાંસડી

વર્ષ 2014-2015

112 લાખ ગાંસડી

વર્ષ 2015-2016

90 લાખ ગાંસડી

વર્ષ 2016-2017

95 લાખ ગાંસડી

વર્ષ 2017-2018

103 લાખ ગાંસડી

વર્ષ 2019-2020

89 લાખ ગાંસડી

વર્ષ 2020-2021

72.18 લાખ ગાંસડી

વર્ષ 2021-2022

74.82 લાખ ગાંસડી

વર્ષ 2022-2023

91.83 લાખ ગાંસડી અંદાજીત

• કમોસમી વરસાદથી કપાસના પાકને નુકસાન
• જાન્યુઆરી મહિના બાદ કપાસના ભાવ ઘટ્યા
• કોરોનાને કારણે સરકારે ચીનમાં કપાસની નિકાસ અટકાવી હતી

કપાસ પકવતા ખેડૂતની મુશ્કેલી શું છે?
કમોસમી વરસાદથી કપાસના પાકને નુકસાન થયું છે.  જાન્યુઆરી મહિના બાદ કપાસના ભાવ ઘટ્યા છે.  કોરોનાને કારણે સરકારે ચીનમાં કપાસની નિકાસ અટકાવી હતી. મોટા વેપારીઓ પાસે પહેલેથી જ ખરીદાયેલો કપાસ પડ્યો છે. નાના વેપારીઓએ પણ કપાસની ખરીદી બંધ કરી છે. અનેક લોકોએ કપાસનો સંગ્રહ કર્યો છે.  ખેડૂતોને ઓછા ભાવે ખાનગી વેપારીઓને કપાસ વેંચવું પડ્યું છે. ઓછા ભાવથી ખેડૂતો ખર્ચને પહોંચી વળતા નથી.