રાજકારણ / ઘરે-ઘરે જઈને મીટિંગ માટે મનાવ્યા, છેલ્લી ઘડીએ મળ્યો 'દગો': વિપક્ષી એકતાના ચક્કરમાં નીતિશ કુમારનું વધી ગયું ટેન્શન

• લોકસભા ચૂંટણીને લઈ રાજકીય પક્ષો કવાયતમાં લાગ્યા  
• બિહારમાં રાષ્ટ્રીય જનતા દળ (RJD)નો ખેલ હવે શરૂ થશે
• વિપક્ષી એકતાના બહાને નીતીશને સાઈડલાઈન કરવાની નિષ્ફળતા 
• નીતિશ વિપક્ષી એકતા બનાવવામાં પણ નિષ્ફળ

લોકસભા ચૂંટણીને લઈ રાજકીય પક્ષો કવાયતમાં લાગ્યા છે ત્યારે નીતિશ કુમારને લઈ મોટા સમાચાર સામે આવ્યા છે. વાત જાણે એમ છે કે, વિપક્ષી એકતાના ચક્કરમાં નીતિશ કુમારનું ટેન્શન વધી ગયું છે. બિહારમાં રાષ્ટ્રીય જનતા દળ (RJD)નો ખેલ હવે શરૂ થશે. અત્યાર સુધી આરજેડી જાણીજોઈને બેકફૂટ પર હતી. વિપક્ષી એકતાના બહાને નીતીશ કુમારને સાઈડલાઈન કરવાના પગલાની નિષ્ફળતા જોઈને આરજેડીએ હવે આ માટે બીજો રસ્તો શોધવાનું શરૂ કર્યું છે.

એક મીડિયા અહેવાલ મુજબ આરજેડીના એક વરિષ્ઠ નેતાના જણાવ્યા અનુસાર નીતીશ કુમારે મહાગઠબંધનમાં સામેલ થવા માટે માત્ર એક જ શરત રાખી હતી કે, તેઓ મુખ્યમંત્રી રહેશે. આરજેડીએ તેમને સંમતિ આપી હતી. જોકે બદલામાં આરજેડીએ શરત મૂકી હતી કે, નીતિશ કુમાર 2024ની લોકસભા ચૂંટણીને ધ્યાનમાં રાખીને રાષ્ટ્રીય રાજકારણમાં તેમની ભૂમિકા શોધશે. આ માટે બિહારના મહાગઠબંધનની તર્જ પર તેઓ દેશભરના વિરોધ પક્ષોને એક કરશે. આરજેડીએ પણ મહાગઠબંધન વતી તેમને પીએમનો ચહેરો બનાવવા માટે લીલી ઝંડી બતાવી હતી.

નીતિશ વિપક્ષી એકતા બનાવવામાં પણ નિષ્ફળ 
એક મીડિયા અહેવાલ મુજબ શરૂઆતમાં નીતિશ કુમારે પ્રચારની શરૂઆત પણ કરી હતી, પરંતુ સોનિયા ગાંધીએ તેમને સંતોષકારક જવાબ આપ્યો ન હતો. ત્યારે રાહુલ ગાંધી માનહાનિના કેસમાં દોષિત ઠર્યા ન હોવાથી તેઓ ભારત જોડો યાત્રાની તૈયારીમાં વ્યસ્ત હતા. બાદમાં જ્યારે તેમને દોષિત ઠેરવવામાં આવ્યા અને તેના આધારે તેમની સંસદની સદસ્યતા ગુમાવવા સાથે ચૂંટણી લડવાની સંભાવના સમાપ્ત થઈ ગઈ. જેને લઈ નીતિશ કુમાર અચાનક સક્રિય થઈ ગયા. જોકે આ વખતે તેમણે એકતાની નવી ફોર્મ્યુલા બહાર પાડી છે કે તેઓ પીએમ પદની રેસમાં સામેલ નથી. કોંગ્રેસે તેમની વાત સાંભળી અને તેમને વિપક્ષી પાર્ટીઓને એક કરવાની જવાબદારી સોંપી. પરંતુ, હવે તેઓ આ કાર્યમાં નિષ્ફળ ગયા છે.

વિપક્ષી એકતાના નામે કોંગ્રેસ સાથે કર્યો દગો
નીતિશ કુમારે વિપક્ષી નેતાઓના ઘરે જઈને તેમને મળવાનું શરૂ કર્યું. તેઓ લગભગ તમામ મુખ્ય વિરોધ પક્ષોના નેતાઓને મળી ચૂક્યા છે. આ દરમિયાન મમતા બેનર્જી અને આમ આદમી પાર્ટીએ પોતાના રંગ બતાવવાનું શરૂ કર્યું. જ્યારે મમતાએ કોંગ્રેસના એકમાત્ર ધારાસભ્યને તોડ્યા ત્યારે આમ આદમી પાર્ટીના મહાસચિવ સંદીપ પાઠકે નિવેદન આપ્યું હતું કે, આમ આદમી પાર્ટી (AAP) લોકસભાની ચૂંટણીમાં કોઈપણ પક્ષ કે ગઠબંધન સાથે સમાધાન કરશે નહીં. કોંગ્રેસને ખબર પડી ગઈ છે કે, તેની સાથે વિપક્ષ પણ ખેલની તૈયારીમાં વ્યસ્ત છે. 

છેલ્લી ઘડીએ રાહુલ અને ખડગેએ...... 
કોંગ્રેસે સૌપ્રથમ 12 જૂને પટનામાં યોજાનારી વિપક્ષી પાર્ટીઓની બેઠકમાં ભાગ લેવા માટે સહમતિ દર્શાવી હતી. પરંતુ છેલ્લી ઘડીએ રાહુલ અને ખડગેએ તેઓ વ્યસ્ત હોવાનું કહીને મીટીંગમાં આવવાની ના પાડી દીધી હતી. એટલે કે વિપક્ષી એકતા બનતા પહેલા જ તૂટી ગઈ છે. આવી સ્થિતિમાં આરજેડીને તે ઉશ્કેરણીજનક લાગે છે કે, માત્ર 43 ધારાસભ્યો ધરાવતી પાર્ટી જેડીયુના નેતા કેવી રીતે મુખ્યમંત્રી તરીકે ચાલુ રહેશે. બીજું, હવે નીતીશ કુમારનો જન આધાર પણ ખતમ થઈ ગયો છે. તેમના જ નેતાઓ તેમને છોડી રહ્યા છે. બિહારમાં નીતિશ કુમાર રાજકીય રીતે એટલા નબળા પડી ગયા છે કે મૂળ મહાગઠબંધનના નેતાઓ જ તેમના કરતાં સારી સ્થિતિમાં છે.

તો શું હવે RJD નીતિશ કુમાર પર કાપ મૂકશે ? 
નીતિશ કુમાર ઉપર કાપ મૂકવા આરજેડી દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવેલી બ્લૂ પ્રિન્ટમાં ત્રણ બાબતો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ અને તાર્કિક છે. નીતિશ કુમારની જેડીયુ હાલમાં 43 ધારાસભ્યો સાથે ત્રીજી પાર્ટી છે. વર્ષ 2019માં યોજાયેલી લોકસભા ચૂંટણીમાં ભલે નીતિશ કુમારની પાર્ટીએ 16 સીટો જીતી અને આરજેડી શૂન્ય પર આઉટ થઈ ગઈ હતી, પરંતુ તે સમયે નીતીશને બીજેપીનું સમર્થન હતું. 

નીતીશ કુમારનો રાજકીય ઇતિહાસ જોઈએ તો તેમની વાસ્તવિક તાકાતને જો 2014ની લોકસભા ચૂંટણીને આધાર બનાવવામાં આવે તો તેમને માત્ર બે બેઠકોથી સંતોષ માનવો પડ્યો હતો. એટલે કે તેમની પોતાની તાકાત માત્ર બે સીટોની છે. ત્રીજી વાત એ છે કે નીતિશ કુમાર 1994થી લવ-કુશ સમીકરણના નેતા છે. જોકે તેમની સફળતા બે જ્ઞાતિના મતોથી શંકાસ્પદ હતી, પરંતુ ભાજપના સતત સમર્થનને કારણે તેના વોટ પણ નીતિશ કુમારને ટ્રાન્સફર થતા રહ્યા. હવે સમીકરણ તૂટી ગયું છે. 

જેડીયુથી અલગ થઈને પોતાની પાર્ટી આરએલજેડી બનાવનાર ઉપેન્દ્ર કુશવાહાએ નીતિશ પાસેથી કુશવાહ બંધુત્વ છીનવી લીધું છે. જેડીયુથી અલગ થયેલા નીતિશના સ્વ-જ્ઞાતિના કુર્મી આરસીપી સિંહ હવે ભાજપમાં જોડાય છે અને કુર્મી મતદારોને પણ વિભાજિત કરે છે. પોતાના દમ પર લડેલી ચૂંટણીમાં નીતિશ કુમારને જે 16-18 ટકા વોટ મળી રહ્યા છે, તેમાં 10-12 ટકા વોટ લવ-કુશ સમીકરણના હતા. અન્ય જ્ઞાતિઓમાં તેમને માત્ર 4-5 ટકા મત મળતા હતા. જાતિ અને સમુદાયના ગળામાં ફસાયેલા નીતીશ પાસે આજની તારીખમાં 10 ટકા પણ વોટ નહીં હોય. તેમાં, 10-12 ટકા મત ફક્ત લવ-કુશ સમીકરણ ધરાવતા લોકો માટે હતા. અન્ય જ્ઞાતિઓમાં તેમને માત્ર 4-5 ટકા મત મળતા હતા. જાતિ અને સમુદાયના ગળામાં ફસાયેલા નીતીશ પાસે આજની તારીખમાં 10 ટકા પણ વોટ નહીં હોય. તેમાં 10-12 ટકા મત ફક્ત લવ-કુશ સમીકરણ ધરાવતા લોકો માટે હતા. અન્ય જ્ઞાતિઓમાં તેમને માત્ર 4-5 ટકા મત મળતા હતા. જાતિ અને સમુદાયના ગળામાં ફસાયેલા નીતીશ પાસે આજની તારીખમાં 10 ટકા પણ વોટ નહીં હોય.

આ તરફ હવે સવાલ એ થાય છે કેમ જ્યારે આરજેડીને જેડીયુ કે નીતિશ કુમારની વાસ્તવિકતા ખબર છે તો પછી તે તેમને કેમ લઈ જઈ રહી છે? વાસ્તવમાં આરજેડીને અંદાજ ન હતો કે નીતિશને આ દુઃખ થશે. તેને એક વિચાર હતો કે તે પીએમ બને કે ન બને, પરંતુ તે આ બહાને બિહારની રાજનીતિ છોડી દેશે. આ જ કારણ હતું કે મહાગઠબંધનમાં નીતિશની ફરીથી એન્ટ્રી થઈ ત્યારથી આ અવાજ ગુંજવા લાગ્યો કે નીતિશ પીએમ મટીરિયલ છે. તેઓ પીએમ ચહેરો છે. નીતિશ આંતરરાષ્ટ્રીય રાજકારણમાં જશે. તેજસ્વી યાદવને બિહારની ગાદી સોંપશે. નીતીશે પણ એવી અટકળોને સમર્થન આપ્યું હતું કે, તેઓ તેજસ્વી યાદવના નેતૃત્વમાં 2025ની વિધાનસભા ચૂંટણી લડશે. જ્યારે નીતીશ વિપક્ષી એકતાની વાતને આગળ વધારવામાં સંકોચ કરવા લાગ્યા ત્યારે આરજેડીની હલ્લા બોલ બ્રિગેડે પોતાનો ખાટલો બાંધવાનું શરૂ કર્યું.
 
લોકસભાની ચૂંટણી બાદ મહાગઠબંધનમાં થઈ શકે ભડકો
નીતીશ કુમારને લઈને મહાગઠબંધનમાં ઝઘડો લોકસભા ચૂંટણીથી શરૂ થશે. આરજેડીએ નક્કી કર્યું છે કે, સીટ વહેંચણી વખતે 2014માં નીતિશ કુમારે જીતેલી લોકસભા સીટો અને 2020ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં જીતેલી સીટોને આધાર બનાવવામાં આવશે. જો આમ થશે તો નીતિશ કુમાર પાસે મહાગઠબંધન છોડવા સિવાય કોઈ વિકલ્પ બચશે નહીં. અપમાનની ચુસ્કી પીધા પછી પણ તેમણે મુખ્યમંત્રીની ખુરશી છોડવી પડશે. આરજેડીને ડર છે કે જો હવે કોઈ પગલું લેવામાં આવશે તો નીતિશ કુમાર અલગ થઈ શકે છે અને પક્ષપલટાના જૂના વલણને અનુસરીને તેઓ ભાજપ સાથે જઈ શકે છે. જોકે અમિત શાહ અને જેપી નડ્ડા જેવા ભાજપના મોટા નેતાઓએ ઘણી વખત કહ્યું છે કે, નીતિશના ઘરે પરત ફરવાની કોઈ દૂરની શક્યતા નથી. પરંતુ રાજકારણમાં કંઈ પણ નિરપેક્ષ કે અંતિમ હોતું નથી. તેથી જ આરજેડી લોકસભા ચૂંટણી સુધી રાહ જોશે. લોકસભામાં ઓછી સીટો મળ્યા પછી પણ જો નીતીશ મહાગઠબંધન નહીં છોડે તો 2025 સુધી તેઓ ચોક્કસપણે મુખ્યમંત્રી રહેશે.