- ISRO આકાશમાં વિશ્વનું ત્રીજું સ્પેસ સ્ટેશન બનાવશે
- ISS અને ચીન પછી ભારત વિશ્વનું ત્રીજું સ્પેસ સ્ટેશન બનાવશે
- ભારત દ્વારા બનાવવામાં આવનાર સ્પેસ સ્ટેશનનું વજન 20 ટન હશે
ચંદ્રયાન-3ને ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર લેન્ડ કરીને ઈસરોએ એવો ઈતિહાસ રચ્યો કે દુનિયાને ખાતરી થઈ ગઈ. હવે આપણો દેશ ટૂંક સમયમાં અવકાશ મહાસત્તા તરીકે ઓળખાશે. ઈન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન અને ચીનના તિઆંગોંગ સ્પેસ સ્ટેશન પછી ભારત વિશ્વનું ત્રીજું સ્પેસ સ્ટેશન બનાવશે. ઘણી રીતે તે ISS અને ચીનના સ્પેસ સ્ટેશનની સરખામણીમાં ખાસ હશે. ચંદ્રયાન-3 મિશન પછી, ભારતે આદિત્ય એલ-1 મિશન શરૂ કર્યું છે, હવે ભારતના સૌથી મહત્વાકાંક્ષી મિશન ગગનયાનનો વારો છે જે ISROનું પ્રથમ માનવ મિશન હશે. આ પછી તરત જ ભારત સ્પેસ સ્ટેશન પ્રોજેક્ટ પર કામ શરૂ કરવા જઈ રહ્યું છે જે તેને વિશ્વની ટોચની સ્પેસ એજન્સીની યાદીમાં ટોચ પર મૂકશે.
કેવું હશે ભારતનું સ્પેસ સ્ટેશન?
ભારત દ્વારા બનાવવામાં આવનાર સ્પેસ સ્ટેશનનું વજન 20 ટન હશે, જ્યારે ઈન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશનનું વજન લગભગ 450 ટન અને ચીનના સ્પેસ સ્ટેશનનું વજન લગભગ 80 ટન છે. ISRO તેને એવી રીતે તૈયાર કરવાની યોજના ધરાવે છે કે તેમાં 4-5 અવકાશયાત્રીઓ બેસી શકે. તેને પૃથ્વીની નીચી ભ્રમણકક્ષામાં સ્થાપિત કરવામાં આવશે. તેને LEO કહેવામાં આવે છે જે લગભગ 400 કિલોમીટર દૂર છે.
સપનું 2030 સુધીમાં સાકાર થશે
ભારતના સ્પેસ સ્ટેશનની જાહેરાત 2019 માં ISROના આઉટગોઇંગ ચેરમેન કે સિવને કરી હતી. એવું પણ કહેવામાં આવ્યું હતું કે ગગનયાન મિશન પછી ભારત 2030 સુધીમાં આ સપનું પૂરું કરશે. વાસ્તવમાં ગગનયાન મિશન તેનો પ્રથમ તબક્કો છે. જેમાં અવકાશયાત્રીઓને પૃથ્વીથી 400 કિલોમીટર દૂર LEO ભ્રમણકક્ષામાં મોકલવામાં આવશે. જ્યાં સુધી ગગનયાન મિશન જશે ત્યાં સુધી ભારતે સ્પેસ સ્ટેશન સ્થાપવાની યોજના બનાવી છે. ખાસ વાત એ છે કે ભારત સરકાર દ્વારા સ્પેસ ડોકિંગ જેવી ટેક્નોલોજી પર સંશોધન માટે બજેટમાં જોગવાઈ કર્યા બાદ આ આશાને વધુ બળ મળ્યું છે. આ ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ સ્પેસ સ્ટેશનમાં થાય છે.
અમેરિકા ભારતીય અવકાશયાત્રીઓને ટ્રેનિંગ આપશે
ભારતનું સ્પેસ સ્ટેશન તૈયાર થાય તે પહેલા જ અમેરિકા ભારતીય અવકાશયાત્રીઓને તાલીમ આપશે. આ માટે નાસા અને ઈસરો વચ્ચે કરાર પણ કરવામાં આવ્યો છે. 2024માં ભારતના બે અવકાશયાત્રીઓ પણ ઈન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન જઈ શકે છે. આ પહેલા તેમને અમેરિકાના હ્યુસ્ટન સ્થિત જોન્સન સ્પેસ સેન્ટરમાં ટ્રેનિંગ આપવામાં આવશે. ચંદ્રયાન-3ના પ્રક્ષેપણ સમયે વ્હાઇટ હાઉસ દ્વારા જારી કરાયેલ નિવેદન. તેમાં પણ તેની પુષ્ટિ થઈ હતી. વ્હાઇટ હાઉસ દ્વારા જારી કરવામાં આવેલા નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ભારતે આર્ટેમિસ કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે, ચંદ્રયાન-3ની માહિતી આ મિશન માટે ઉપયોગી થશે અને નાસા ભારતીય અવકાશયાત્રીઓને આંતરરાષ્ટ્રીય અવકાશ સ્ટેશન પર રહેવાની તાલીમ આપશે. આ સિવાય કેન્દ્રીય મંત્રી જિતેન્દ્ર સિંહે પણ પોતાના નિવેદનમાં કહ્યું હતું કે ગગનયાન મિશન પછી અવકાશયાત્રીઓ ટ્રેનિંગ માટે જશે.
સ્પેસ સ્ટેશન શું છે
સ્પેસ સ્ટેશન એ અવકાશમાં એક એવી જગ્યા છે જ્યાં વૈજ્ઞાનિકો રહે છે અને વિવિધ પ્રકારના સંશોધન કરે છે. આ સ્ટેશન સતત પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં ફરે છે.સામાન્ય રીતે એક અવકાશયાત્રીને અહીં 6 મહિના રોકાવાનું હોય છે, ત્યારબાદ બીજી ટીમ મોકલવામાં આવે છે અને પ્રથમ ટીમ પાછી આવે છે. ઓછામાં ઓછા 7 અવકાશયાત્રીઓ હંમેશા ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન પર રહે છે, કેટલીકવાર તેમની સંખ્યા પણ વધી જાય છે. આ ઈન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન 15 દેશોએ મળીને તૈયાર કર્યું છે. તેમાં નાસા, યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સી, કેનેડિયન સ્પેસ એજન્સી, જાપાનીઝ એરોસ્પેસ એક્સપ્લોરેશન એજન્સી અને રશિયાની રોસકોસમોસનો સમાવેશ થાય છે. અગાઉ તે 2024 સુધી ચાલતું હતું, પરંતુ તાજેતરમાં નાસાએ તેને 2030 સુધી લંબાવ્યું છે.
