Citizenship Amendment Act / CAA લાગુ થયા બાદ અન્ય દેશોના મુસ્લિમો માટે ભારતમાં કયા-કયા નિયમોમાં થશે ફેરફાર, જાણો 10 સવાલના જવાબ

Citizenship Amendment Act : ભારતમાં લોકસભાની ચૂંટણીને આડે બે મહિનાથી પણ ઓછો સમય બાકી છે. આવી સ્થિતિમાં એક મોટા સમાચાર સામે આવી રહ્યા છે કે કેન્દ્ર સરકારે 11 માર્ચ, 2024 ના રોજ નાગરિકતા સંશોધન અધિનિયમ (CAA) ને લઈને નોટિફિકેશન બહાર પાડી દીધું છે. ભારતમાં ગઇકાલ રાતથી CAA કાયદો લાગુ થઈ ગયું છે. CAAના અમલીકરણ સાથે ભારતના પડોશી દેશો પાકિસ્તાન, બાંગ્લાદેશ અને અફઘાનિસ્તાનના બિન-મુસ્લિમ શરણાર્થીઓ માટે નાગરિકતા મેળવવાનો માર્ગ સાફ થઈ ગયો છે. 

તમને જણાવી દઈએ કે આ કાયદાને 4 વર્ષ પહેલા જ સંસદના બંને ગૃહોએ મંજૂરી આપી હતી. આ કાયદાને પણ રાષ્ટ્રપતિએ મંજૂરી આપી દીધી છે. પરંતુ તે સમયે CAA સામે દેશવ્યાપી વિરોધને કારણે તેનો અમલ આજદિન સુધી થયો નથી. આવી સ્થિતિમાં આપણે જાણીશું કે, નાગરિક સંશોધન કાયદા સાથે જોડાયેલા આવા 10 પ્રશ્નોના જવાબો. 

1. નાગરિકતા સંશોધન કાયદો શું છે, મુખ્ય જોગવાઈઓ શું છે?
ભારતીય સંસદ દ્વારા ડિસેમ્બર 2019 માં નાગરિકતા સંશોધન કાયદો અથવા CAA પસાર કરવામાં આવ્યો હતો. તે 1955 ના નાગરિકતા કાયદામાં સુધારો કરે છે.  આ કાયદો 31 ડિસેમ્બર 2014 સુધીમાં પાકિસ્તાન, બાંગ્લાદેશ અને અફઘાનિસ્તાનથી આવેલા છ ધર્મો, હિન્દુ, શીખ, બૌદ્ધ, જૈન, ખ્રિસ્તી અને પારસીના શરણાર્થીઓને ભારતીય નાગરિકતા આપવાની વાત કરે છે. જો સરળ ભાષામાં સમજીએ તો, આ કાયદા હેઠળ, ભારત તેના ત્રણ પડોશી અને મુસ્લિમ બહુમતી દેશોમાંથી એવા લોકોને ભારતીય નાગરિકતા આપશે જેઓ વર્ષ 2014 સુધી કોઈક પ્રકારના અત્યાચારનો ભોગ બનીને ભારતમાં આવીને સ્થાયી થયા હતા. 

CAA અનુસાર, આ ત્રણ દેશોમાંથી ભારત આવતા લોકોને નાગરિકતા મેળવવા માટે કોઈપણ પ્રકારના દસ્તાવેજ આપવાની જરૂર રહેશે નહીં. એટલું જ નહીં, કાયદા હેઠળ આ છ લઘુમતીઓને નાગરિકતા મળતા જ તેમને મૂળભૂત અધિકારો પણ મળી જશે. જોકે CAAમાંથી મુસ્લિમોને બાકાત રાખવામાં આવ્યા છે  ભારતીય નાગરિકતા અધિનિયમ 1955માં અત્યાર સુધીમાં 6 વખત સુધારો કરવામાં આવ્યો છે (1986, 1992, 2003, 2005, 2015, 2019). અગાઉ, ભારતીય નાગરિકતા મેળવવા માટે, કોઈપણ વ્યક્તિનું ભારતમાં 11 વર્ષ રહેવું જરૂરી હતું. નવા સંશોધિત કાયદામાં આ સમયગાળો ઘટાડીને 6 વર્ષ કરવામાં આવ્યો છે.  

2. CAA લાગુ કરવા માટે ભારત સરકાર દ્વારા શું દલીલો આપવામાં આવી છે?
જ્યારે આ બિલ સંસદ દ્વારા પસાર કરવામાં આવ્યું ત્યારે ભારતના વિવિધ ભાગોમાં મુસ્લિમોએ તેનો ઉગ્ર વિરોધ કર્યો હતો. પરંતુ, અમિત શાહે કહ્યું કે CAA કોઈની નાગરિકતા છીનવી લેવાનો કાયદો નથી. તેમણે કહ્યું, "સિટીઝનશિપ એમેન્ડમેન્ટ એક્ટ એવા લોકોને નાગરિકતા આપવા માટે બનાવવામાં આવ્યો છે જેમણે પાકિસ્તાન, અફઘાનિસ્તાન અને બાંગ્લાદેશમાં રહીને ધાર્મિક અત્યાચારનો સામનો કર્યો હતો અને તેનાથી બચવા માટે ભારત આવ્યા હતા."

3. આનો વિરોધ શા માટે? 
ચાર વર્ષ પહેલા, જ્યારે CAA સંસદ દ્વારા પસાર કરવામાં આવ્યું હતું, ત્યારે દેશના ઘણા ભાગોમાં તેનો જોરદાર વિરોધ થયો હતો. વિરોધનું મુખ્ય કારણ એ છે કે આ સુધારેલા કાયદામાં મુસ્લિમ સમુદાયનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો નથી.  આને પોતાના આધાર તરીકે લઈને કેટલાક રાજકીય પક્ષોએ કેન્દ્ર સરકાર પર ઉગ્ર નિશાન સાધ્યું હતું. વિપક્ષી દળોના મતે આ કાયદો બંધારણની કલમ 14નું ઉલ્લંઘન કરી રહ્યો છે જે સમાનતાના અધિકારની વાત કરે છે.

4. CAA NRC સાથે કેવી રીતે મેળ ખાય છે?
20 નવેમ્બર, 2019 ના રોજ, કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહે ગૃહને કહ્યું હતું કે તેમની સરકાર નાગરિકતા સંબંધિત બે અલગ-અલગ પાસાઓ લાગુ કરવા જઈ રહી છે, એક CAA અને બીજું રાષ્ટ્રીય નાગરિકતા રજિસ્ટર અથવા NRC. અમે તમને ઉપર CAA વિશે માહિતી આપી છે. હવે સમજો આ NRC શું છે? વાસ્તવમાં, NRC એ નાગરિકોનું રાષ્ટ્રીય રજિસ્ટર છે, જેનો હેતુ ભારતમાંથી ગેરકાયદેસર વસાહતીઓને ઓળખવા અને બહાર કાઢવાનો છે, પછી ભલે તેઓ કોઈપણ ધર્મના હોય. હાલમાં NRC માત્ર આસામમાં જ લાગુ છે.  હવે, કારણ કે ગૃહમાં CAA-NRC પર એકસાથે ચર્ચા કરવામાં આવી હતી, આ બંને કાયદાઓ ઘણીવાર એકબીજા સાથે જોડાયેલા જોવા મળે છે.  ટીકાકારો દલીલ કરે છે કે જો મુસ્લિમો એનઆરસી દરમિયાન તેમના કાગળો બતાવવામાં સક્ષમ ન હોય, તો CAAને કારણે હિન્દુઓ બચી જશે પરંતુ મુસ્લિમોની નાગરિકતા છીનવી શકાય છે. જેના કારણે અનેક લોકોના મનમાં ડર ઉભો થયો છે.

5. CAA ને ભારતીય ન્યાયતંત્રમાં કયા કાનૂની પડકારોનો સામનો કરવો પડ્યો છે?
CAAને ભારતના ન્યાયતંત્રમાં અનેક કાનૂની પડકારોનો સામનો કરવો પડ્યો છે, જેમાં તેની બંધારણીયતા પર સવાલ ઉઠાવતી વિવિધ અદાલતોમાં અરજીઓ દાખલ કરવામાં આવી છે. ટીકાકારો દલીલ કરે છે કે CAA ભારતીય બંધારણ દ્વારા બાંયધરી આપવામાં આવેલા મૂળભૂત અધિકારોનું ઉલ્લંઘન કરે છે, જેમાં સમાનતા અને બિન-ભેદભાવના અધિકારનો સમાવેશ થાય છે. જ્યારે કેટલીક અરજીઓ ફગાવી દેવામાં આવી છે અને કેટલીક હજુ કોર્ટમાં પેન્ડિંગ છે અને નિર્ણયની રાહ જોઈ રહી છે. 

6. આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાયે CAA પર કેવી પ્રતિક્રિયા આપી છે?
ભારતના નાગરિકતા સંશોધન કાયદા વિરુદ્ધ વિવિધ રાજ્યોમાં વિરોધ પ્રદર્શનોએ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે પણ લોકોનું ધ્યાન ખેંચ્યું છે. જોકે, ઘણા આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાયોએ આ કાયદાની ટીકા કરી છે.ઘણા દેશો અને આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓએ CAAને ભેદભાવપૂર્ણ ગણાવ્યું છે. તેમના મતે આ કાયદો ભારતના ધર્મનિરપેક્ષતાને અસર કરી શકે છે. 

7. CAAની ટીકા પર ભારતના શાસક પક્ષની પ્રતિક્રિયા શું છે?
ભારતના શાસક પક્ષ, ભારતીય જનતા પાર્ટીએ CAAનો મજબૂત બચાવ કર્યો છે અને ટીકાને રાજકીય રીતે પ્રેરિત ગણાવીને ફગાવી દીધી છે. પક્ષના નેતાઓએ વારંવાર પુનરોચ્ચાર કર્યો છે કે આ કાયદો લાવવો એ એક માનવતાવાદી પગલું છે જેનો ઉદ્દેશ્ય પડોશી દેશોના સતાવતા લઘુમતીઓને આશ્રય આપવાનો છે. તેણે વિપક્ષી પાર્ટીઓ અને ટીકાકારો પર સીએએના ઈરાદાઓ વિશે ખોટી માહિતી ફેલાવવાનો અને ભય ફેલાવવાનો આરોપ પણ લગાવ્યો છે.

8. સમય જતાં CAA સામે વિરોધ કેવી રીતે વધ્યો  
શરૂઆતમાં, સ્થાનિક સ્તરે તેની સામે વિરોધ શરૂ થયો પરંતુ તે ઝડપથી વેગ પકડ્યો અને ધીમે ધીમે વિવિધ જૂથો અને સમુદાયો તેમાં જોડાવા લાગ્યા. CAA સામેના વિરોધમાં વિદ્યાર્થીઓ, કાર્યકરો, નાગરિક સમાજના સંગઠનો અને સામાન્ય નાગરિકોની વ્યાપક ભાગીદારી જોવા મળી છે, જેમાં CAAને રદ કરવાની અને ભારતના બિનસાંપ્રદાયિક આદર્શોને સમર્થન આપવાની માંગ કરવામાં આવી છે.

9. CAAમાં મુસ્લિમોને શા માટે સામેલ કરવામાં આવ્યા ન હતા? 
વર્ષ 2019માં અમિત શાહે સંસદમાં કહ્યું હતું કે પાકિસ્તાન, અફઘાનિસ્તાન અને બાંગ્લાદેશ ત્રણેય મુસ્લિમ બહુમતી ધરાવતા દેશો છે. મુસ્લિમ ધર્મના મોટાભાગના લોકો ત્યાં રહે છે તેનું કારણ એ છે કે તેઓ પર જુલમ નથી થતો. જ્યારે આ દેશોમાં હિન્દુઓ અને અન્ય સમુદાયો પર ધર્મના આધારે અત્યાચાર ગુજારવામાં આવે છે. આ જ કારણ છે કે આ દેશોના મુસ્લિમોને નાગરિકતા સંશોધન કાયદા CAAમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા નથી. અમિત શાહે વધુમાં કહ્યું હતું કે મુસ્લિમોને આમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા નથી, તેમ છતાં તેઓ નાગરિકતા માટે અરજી કરી શકે છે, જેના પર સરકાર વિચારણા કરીને નિર્ણય લેશે.

10. શું CAA ભારતીય નાગરિકો પર કોઈ અસર કરશે? 
CAA ભારતીય નાગરિકોને અસર કરશે નહીં. કારણ કે ભારતના નાગરિકોને આ કાયદા સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી. ભારતીયોને બંધારણ હેઠળ નાગરિકત્વનો અધિકાર છે અને CAA અથવા અન્ય કોઈ કાયદા દ્વારા આ અધિકાર તેમની પાસેથી છીનવી શકાય નહીં.

વધુ વાંચો: દેશના આ બે રાજ્યોમાં CAA લાગુ નહીં થાય? જાણો શું કહે છે કાયદાકીય જોગવાઈ

4 વર્ષમાં કેટલા લઘુમતીઓને નાગરિકતા મળી?
ભારતમાં, 2018 અને 2021 ની વચ્ચે, પાકિસ્તાન, બાંગ્લાદેશ અને અફઘાનિસ્તાનના લોકો તરફથી કુલ 8,244 અરજીઓ મળી હતી. પરંતુ માત્ર 3,117 લઘુમતીઓને જ ભારતીય નાગરિકતા આપવામાં આવી હતી. આ આંકડા ડિસેમ્બર 2021માં રાજ્યસભામાં ગૃહ રાજ્ય મંત્રી નિત્યાનંદ રાયે જણાવ્યું હતું. 

VTV Gujarati Newsની તમામ અપડેટ સૌથી પહેલા મેળ​વ​વા માટે અમારી WhatsApp ચેનલ ફોલો કરો