ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ એટલે કે IMFની લોન લઈને દેશને ચલાવી રહેલા પાકિસ્તાન પર ભારતે જોરદાર હુમલો કર્યો છે. પાકિસ્તાનને આપવામાં આવતા IMFના બેલઆઉટ પેકેજ પર ભારતે કડક વલણ અપનાવ્યું છે અને લોનના નાણાં પર 'સખત દેખરેખ'ની હિમાયત કરી છે. ભારતે પાકિસ્તાનને લઈને IMFને ચેતવણી આપી છે કે દેશોએ આવા નાણાંનો ઉપયોગ સંરક્ષણ ખર્ચ અથવા અન્ય દેશોના દેવાની ચૂકવણી માટે કરવો જોઈએ નહીં.
ગયા વર્ષે જુલાઈમાં ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડે પાકિસ્તાનને $3 બિલિયનની ટૂંકા ગાળાની સ્ટેન્ડ-બાય એરેન્જમેન્ટ (SBA) આપી હતી. આ લોન IMF દ્વારા ગંભીર નાણાકીય કટોકટીનો સામનો કરી રહેલા દેશોને આપવામાં આવે છે, જે ટૂંકા ગાળાની છે. આ લોનની સમીક્ષા દરમિયાન, IMFના એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર કૃષ્ણમૂર્તિ સુબ્રમણ્યમે IMF એક્ઝિક્યુટિવ બોર્ડ સમક્ષ ભારતની સ્થિતિ રજૂ કરી. ભારત સામાન્ય રીતે IMF પાસેથી લોનની પાકિસ્તાનની માગણીઓથી દૂર રહે છે. ગયા જુલાઈમાં SBAને મંજૂરી મળી ત્યારે ભારતે પણ આવું જ કર્યું હતું.
પાકિસ્તાનને આપવામાં આવેલી લોન પર કડક નજર રાખવી જોઈએ
જાન્યુઆરીમાં, જ્યારે IMF બોર્ડે પાકિસ્તાનને આપવામાં આવેલી લોનની સમીક્ષા કરી ત્યારે ભારતના પ્રતિનિધિએ વોટિંગમાં ભાગ લીધો ન હતો, ત્યારબાદ IMFએ પાકિસ્તાનને $700 મિલિયનનો હપ્તો જાહેર કર્યો હતો. જો કે, આ વખતે, ભારત સરકારે કૃષ્ણમૂર્તિ સુબ્રમણ્યમને વિનંતી કરી કે IMF બોર્ડને 'ચેક અને બેલેન્સ સ્થાપિત કરવા અને પાકિસ્તાન IMF લોન ફંડનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરી રહ્યું છે તેના પર કડક દેખરેખ રાખવા' જણાવે.'
ભારતે IMF એક્ઝિક્યુટિવ બોર્ડ સમક્ષ બીજુ શું કહ્યું ?
ભારતે IMF એક્ઝિક્યુટિવ બોર્ડ સમક્ષ કહ્યું, 'વિકાસની જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા માટે આપવામાં આવેલા નાણાંને સંરક્ષણ ખર્ચ અને અન્ય દેશોના દેવામાંથી ડાઈવર્ટ ન કરવામાં આવે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે આ પ્રકારની દેખરેખ જરૂરી છે. ચુકવણીમાં ઉપયોગ ન કરવો જોઈએ.
IMF એક્ઝિક્યુટિવ બોર્ડ સમક્ષ ભારતની ટિપ્પણી મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે કારણ કે વડા પ્રધાન શાહબાઝ શરીફના નેતૃત્વમાં પાકિસ્તાનની નવી સરકાર IMF પાસેથી વધારાની લોન માટે IMF સાથે 'તાકીદની વાટાઘાટો' કરી રહી છે. તેમાં SBA હેઠળ $1.2 બિલિયનની બાકીની લોનનો પણ સમાવેશ થાય છે. પાકિસ્તાન ગયા વર્ષે જૂનમાં ભારે વિદેશી હૂંડિયામણની કટોકટીનો સામનો કરી રહ્યું હતું અને ડિફોલ્ટની આરે હતું. તેનો વિદેશી હૂંડિયામણનો ભંડાર ઘટીને 3.5 અબજ ડૉલર થઈ ગયો અને આટલી રકમથી પાકિસ્તાન માત્ર એક મહિના માટે જ વિદેશમાંથી આવશ્યક ચીજવસ્તુઓની આયાત કરી શકતું હતું. પછી IMF લોન તેને બેઠુ થવામાં મદદ કરી હતી. પાકિસ્તાનની અર્થવ્યવસ્થાને 2022 માં ગંભીર પૂર, દેવું અને પ્રચંડ ફુગાવાના કારણે ભારે ફટકો પડ્યો હતો અને તેની અર્થવ્યવસ્થા 2022-23માં સંકોચાઈ હતી, જે અત્યાર સુધી સુધરી નથી.
મૂડીઝ ઇન્વેસ્ટર્સ સર્વિસે કહ્યું 2026-27 સુધી પાકિસ્તાનને બાહ્ય દેવાની ભારે જરૂર પડશે.
ફેબ્રુઆરી સુધીમાં, પાકિસ્તાનનો વિદેશી હૂંડિયામણનો ભંડાર થોડો સુધરીને $8 બિલિયન થઈ ગયો હતો, પરંતુ તે છ સપ્તાહની આયાતને આવરી લેવા માટે પૂરતું હતું. ગયા મહિને સામાન્ય ચૂંટણીના પરિણામો પછી, મૂડીઝ ઇન્વેસ્ટર્સ સર્વિસે સ્વીકાર્યું હતું કે ઓછામાં ઓછા 2026-27 સુધી પાકિસ્તાનને બાહ્ય દેવાની ભારે જરૂર પડશે. મતલબ કે IMF પાસેથી લોન લીધા પછી પણ પાકિસ્તાનને લાંબા સમય સુધી લોનની જરૂર પડશે.
