માહિતી / શું છે Article 15, જેની પર આયુષ્માન ખુરાને બનાવી ફિલ્મ

બોલીવુડ અભિનેતા આયુષ્માન ખુરાના હવે 'Article 15' લઇને આવ્યો છે. ફિલ્મ Article 15 સમાજમાં હાજર ઊંચ નીચ અને જાતિગત ભેદભાવ પર બનેલી છે. આ જ કારણ છે કે સવર્ણોના કેટલાક સંગઠન એનો વિરોધ કરી રહ્યા છે. ફિલ્મ જુઓ કે ના જુઓ તમારી મરજી છે પરંતુ ભારતના નાગરિક તરીકે તમારે એ જાણવું જરૂરી છે કે Article 15 શું છે અને શા માટે એનું પાલન કરવું જરૂરી છે. 

આપણા બંધારણમાં Article 14 થી લઇને Article 18 સુધી આપણને સમાનતાનો મૌલિક અધિકાર આપે છે. આ હેઠળ આપણને મળ્યો છો Article 15 એટલે કે એવો મૌલિક અધિકાર જે હેઠળ કોઇ પણ ભારતીય નાગરિક પાસેથી એનો ધર્મ, નસ્લ, જાતિ, લિંગ અથવા જન્મ સ્થાનના આધાર પર ભેદ ભાવ કરવામાં આવશે નહીં. સરકાર અને સમાજની આ જવાબદારી છે કે તેઓ કોઇ આવો ભેદભાવ થવા દે નહીં. 

એમાંથી એક છે અનુચ્છેદ 15, દરરોજ કંઇકને કંઇક એવું થઇ રહ્યું છે જે એવું દેખાડે છે કે સંવિધાનમાં લખેલી વાતની ચિંતા કોઇને નથી. Article 15 ને 4 પોઇન્ટમાં શેર કરવામાં આવ્યો છે.

 

જેમાં પહેલો પોઇન્ટ કહે છે કે કોઇ નાગરિકની સાથે ધર્મ, જાતિ, લિંગ, જન્મસ્થાન અથવા મૂળવંશના આધાર પર ભેદભાવ કરી શકાય નહીં. પરંતુ સત્ય એ છે કે જાતિઓ ઊંચ નીચનો ભેદભાવ કરતા દલિતોની પિટાઇ, દલિતોના વરઘોડાને રોકવો, દલિતોને મંદિરમાં ના ઘૂસવા દેવા અથવા ધર્મના નામ પર હિંદુ અને મુસલમાનોની વચ્ચે મારપીટ જેવી ઘટનાઓ દર સપ્તાહે સાંભળવા મળે છે. 

Article 15 ને આધાર બનાવતા બીજો પોઇન્ટ કહે છે કે કોઇને દુકાન, પબ્લિક રેસ્ટોરન્ટ, હોટલ, સાર્વજનિક મનોરંજનની જગ્યા જ્યાં સિનેમા થિએટર સામેલ છે ત્યાં જતાં રોકી શકાય નહીં. આ ઉપરાંત સરકારી અથવા અર્ધસરકારી કુવાઓ, તળાવો, સ્નાન ઘાટો, રસ્તા અને પબ્લિક પ્લેસના ઉપયોગથી પણ રોકી શકાય નહીં. 

Article 15 માં મહિલાઓ અને બાળકોની વાત કહેવામાં આવી છે. એના ત્રીજા પોઇન્ટમાં લખ્યું છે કે રાજ્ય મહિલાઓ અને બાળકોને કોઇ પણ પ્રકારની વિશેષ સુવિધા આપી શકે છે. પરંતુ ઘણી વખત મહિલાઓને વિશેષ સુવિધા આપવાના મામલે વિવાદ સર્જાય છે. 

Article 15 ના ચોથા પોઇન્ટમાં કહ્યું છે કે રાજ્ય સામાજિક અથવા શિક્ષાની દ્રષ્ટિથી અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિઓ માટે કોઇ વિશેષ જોગવાઇ બનાવી શકે છે. 

પરંતુ લોકો મોટાભાગે બંધારણના4 Article 15 ની આ વાતો ભૂલી જાય છે. જાતિ અને ધર્મના નામ પર Article 15 નો સૌથી વધારે ઉલ્લંઘન કરવામાં આવે છે. મોટા શહેરોમાં રહેતા મોટાભાગના લોકોને લાગે છે કે જાતિ અને ધર્મના નામ પર હવે ભેદભાવ ખતમ થઇ ગયો છે., જો કે હજુ કેટલાક ભાગમાં આ ભેદભાવ ચાલે છે.