- ચીમનભાઈ પટેલે 18 જુલાઇ 1973ના રોજ ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા
- પાટીદાર સમાજમાંથી પ્રથમ વાર મુખ્યમંત્રી બન્યા હતા ચીમનભાઈ પટેલ
- પ્રધાનમંત્રી ઇન્દિરા ગાંધીએ 9 ફેબ્રુઆરી 1974ના રોજ તેમને પદ પરથી હટાવી દીધા
ગુજરાતમાં હાલ વિધાનસભાની ચુંટણીના પડઘમ સંભળાઈ રહ્યા છે. તેવામાં ગુજરાતના ઇતિહાસમાં એક વાર એવું બન્યું હતું કે, જ્યારે એક યુવા નેતાએ પીએમ ઇન્દિરાને ખુલ્લો પડકાર આપ્યો અને એક જ વર્ષમાં ગુજરાતના મુખ્યમંત્રીની ખુરશી છીનવાઇ ગઈ હતી. ઇતિહાસ ઉપર નજર કરીએ તો 1972ની સાલમાં ગુજરાતમાં ચોથી વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાઇ હતી. જે બાદમાં કોંગ્રેસે 168 સભ્યોની વિધાનસભામાં 140 બેઠકો જીતીને પ્રચંડ બહુમતી મેળવી હતી.
ધનશ્યામ છોટાલાલ ઓઝાએ 17 માર્ચ 1972ના રોજ ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા હતા. તેમની સાથે યૂથ કોંગ્રેસના નેતા ચીમનભાઈ પટેલ રાજ્યના નાયબ મુખ્યમંત્રી બનાવવામાં આવ્યા હતા. ચીમનભાઈ પટેલ મુખ્યમંત્રી બનવા માંગતા હતા પરંતુ તેમના સમર્થનમાં ઓછા ધારાસભ્યો હતા. લગભગ નવ મહિના બાદ જૂન 1973 સુધીમાં કોંગ્રેસના અડધા ધારાસભ્યો ચીમનભાઈ પટેલના સમર્થનમાં આવી ગયા હતા. છતાં પટેલ બહુમતીથી દૂર હતા. આમ છતાં તેઓ મુખ્યમંત્રી પદ માટે પોતાનો દાવો રજૂ કરવા બેચેન હતા
PM ઇન્દિરા ગાંધીને મળ્યા હતા ચીમનભાઈ પટેલ
આ સમય દરમ્યાન ઇન્દિરા ગાંધી દેશના વડાપ્રધાન હતા. PM ઇન્દિરા ગાંધી જ્યારે મુંબઈની મુલાકાતે રાજભવનમાં હતા ત્યારે ચીમનભાઈ પટેલ તેમણે મળવા ગયા હતા. ચીમનભાઈ પટેલ અને ઇન્દિરા ગાંધી વચ્ચેની મુલાકાત સરળ નહોતી. ત્યારે પટેલે ઇન્દિરા ગાંધીને પડકાર ફેંકતા કહ્યું હતું કે, ગુજરાતમાં વિધાનસભા પક્ષના નેતા કોણ હશે તે તમે નક્કી કરી શકતા નથી. તેનો નિર્ણય ત્યાંના ધારાસભ્યો કરશે. ત્યારે ઇન્દિરા ગાંધીએ ચીમનભાઈ પટેલનો વિરોધ કર્યો ન હતો અને તેમણે ગુજરાતના પ્રભારીને મળવા જણાવ્યું હતું.
જોકે તે સમયે સરદાર સ્વરણસિંહ ગુજરાતનો હવાલો સંભાળતા હતા અને કેન્દ્ર સરકારમાં વિદેશમંત્રી હતા. ત્યારે સ્વરણસિંહે ગુજરાતની આ સમસ્યાના નિવારણ માટે ગુપ્ત મતદાનનું સૂચન કર્યું હતું. આવું પહેલા ક્યારેય બન્યું નહોતું. સવર્ણં સિંહની વટ પાર્ટી નેતૃત્વએ સ્વીકારી લીધી હતી. સિંઘ પોતે ગુજરાત ગયા હતા અને ત્યાં ગુપ્ત મતદાન કરાવ્યું હતું. પરંતુ ટેની ગણતરી દિલ્હીમાં કરવામાં આવી હતી. આ ગુપ્ત મતદાનમાં ચીમનભાઈ પટેલ એ કાંતિલાલ ધિયા સામે 7 મતથી વિજય બન્યા હતા.
મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા અને બાદમાં સરકાર પડી
આ પછી ચીમનભાઈ પટેલે 18 જુલાઇ 1973ના રોજ ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા હતા. તેઓ પાટીદાર સમાજમાંથી મુખ્યમંત્રી બનનારા પ્રથમ વ્યક્તિ બન્યા હતા. ચીમનભાઈ પટેલ લાંબા સમય સુધી આ પદ સંભાળી શક્ય ન હતા. ઇન્દિરા ગાંધી મળવા અને પડકાર ફેંકવાની કિમત પણ તેમણે ચૂકવવી પડી હતી. મોંઘવારી અને ભ્રષ્ટાચારના આરોપમાં પ્રધાનમંત્રી ઇન્દિરા ગાંધીએ 9 ફેબ્રુઆરી 1974ના રોજ તેમને પદ પરથી હટાવી દીધા અને રાજ્યમાં રાષ્ટ્રપતિ શાસન લગાવી દીધું હતું. રાજ્યમાં નવનિર્માણ આંદોલનને ધ્યાનમાં રાખીને ઇન્દિરા ગાંધીએ પણ તેમણે પાર્ટીમાંથી હાંકી કાઢ્યા હતા.
જોકે આ પહેલા ગાંધીએ તેમણે પાર્ટીમાંથી રાજીનામું આપવા કહ્યું હતુ, પરંતુ પટેલે તેમ કરવાનો ઇનકાર કરી દીધો હતો. ત્યારે ચીમનભાઈ પટેલને પક્ષ વિરોધો પ્રવુત્તિમાં સામેલ થવા બદલ કોંગ્રેસમાંથી હાંકી કાઢવામાં આવ્યા હતા. વડાપ્રધાન ઇન્દિરા ગાંધીના નેતૃત્વમાં કોંગ્રેસ પાર્ટીએ એ જ અઠવાડિયે ઉત્તર પ્રદેશમાં જીત મેળવી અને નવી રાજકીય સત્તા મેળવી. ચીમનભાઈ પટેલ 4 માર્ચ, 1993 ના રોજ જનતા દળ- ભાજપ ગઠબંધન સરકારનું નેતૃત્વ કરીને ફરી ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી બન્યા. રથયાત્રા દરમ્યાન બિહારમાં એલ. કે. અડવાણીની ધરપકડ બાદ 25 ઓકટોબર 1990ના રોજ ગઠબંધન તૂટયું ત્યારે તેઓ કોંગ્રેસના ટેકથી પોતાની ખુરશી બચાવવામાં સફળ રહ્યા હતા. બાદમાં પટેલને કોંગ્રેસમાં ફરી જોડાયા અને 17 ફેબ્રુઆરી 1994ના રોજ તેમના અવસાન સુધી કોંગ્રેસમાં રહ્યા.
