- ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશનની વધુ એક ઐતિહાસિક સિદ્ધિ
- પુનઃઉપયોગ કરી શકાય તેવું લોન્ચ વ્હીકલ સફળતાપૂર્વક લેન્ડ કર્યું
- RLVએ સવારે 7:40 વાગ્યે એરસ્ટ્રીપ પર ઓટોનોમસ લેન્ડિંગ પૂર્ણ કર્યું
ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ISRO) એ વધુ એક ઐતિહાસિક સિદ્ધિ હાંસલ કરી છે. વાત જાણે એમ છે કે, ISRO એ તેનું પુનઃઉપયોગ કરી શકાય તેવું લોન્ચ વ્હીકલ સફળતાપૂર્વક લેન્ડ કર્યું છે. 2 એપ્રિલે ઇસરો અધ્યક્ષ એસ. સોમનાથની હાજરીમાં કર્ણાટકના ચિત્રદુર્ગમાં લેન્ડિંગ થયું હતું. ભારતીય સમય અનુસાર સવારે 7.10 કલાકે ભારતીય વાયુસેનાના એક વિમાન ચિનૂક હેલિકોપ્ટર આરએલવીને 4.5 કિમીની ઉંચાઈ પર લઈ જવામાં આવ્યું હતું અને ત્યારબાદ લોન્ચ વ્હીકલને ત્યાં છોડ્યું હતું.
RLVનું પ્રકાશન સ્વાયત્ત હતું. RLVએ ઉતરાણ માટે સંકલિત નેવિગેશન, માર્ગદર્શન અને નિયંત્રણ સિસ્ટમનો ઉપયોગ કર્યો હતો. RLVએ સવારે 7:40 વાગ્યે એરસ્ટ્રીપ પર ઓટોનોમસ લેન્ડિંગ પૂર્ણ કર્યું. આ સફળતા એલોન મસ્કના સ્પેસ પ્રોગ્રામ માટે ખતરો છે અને તે તેના સ્પેસ પ્રોગ્રામને સખત સ્પર્ધા આપી શકે છે.
શા માટે એલન મસ્ક માટે પડકાર ?
એલન મસ્કની કંપની સ્પેસએક્સે સૌ પ્રથમ વર્ષ 2011માં ફરીથી વાપરી શકાય તેવા લોન્ચ વ્હીકલ પર કામ કરવાનું શરૂ કર્યું હતું. આ એપિસોડમાં વર્ષ 2015 માં મસ્કએ ફાલ્કન 9 રોકેટ તૈયાર કર્યું જે ફરીથી વાપરી શકાય તેવું હતું. આનાથી મિશનની કિંમતમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો. ISROના ફરીથી વાપરી શકાય તેવા લોન્ચ વ્હીકલ વિશે વાત કરતી વખતે તે SpaceX થી સંપૂર્ણપણે અલગ છે. જ્યારે સ્પેસએક્સ મિશન દરમિયાન રોકેટના નીચેના ભાગનું રક્ષણ કરે છે, ત્યારે ઈસરોનું RLV રોકેટના ઉપરના ભાગનું રક્ષણ કરે છે, જે વધુ જટિલ છે. તે ઉપગ્રહને અવકાશમાં છોડ્યા પછી સ્વાયત્ત લેન્ડિંગ કરી શકે છે.
શા માટે રીયુઝેબલ લોન્ચ વ્હીકલ (RLV)?
યુએસએને 40 વર્ષનો ઇતિહાસ અને કુલ 135 પ્રક્ષેપણ હોવા છતાં આખરે નાસા સ્પેસ શટલનો ઉપયોગ કરવાની ફરજ પડી હતી. આ શટલ ખૂબ ખર્ચાળ અને ચલાવવા માટે ખૂબ જોખમી હોવાનું બહાર આવ્યું. સ્પેસ શટલ ચેલેન્જર (1986) અને કોલંબિયા (2003)માં સામેલ ચૌદ અવકાશયાત્રીઓ અલગ-અલગ અકસ્માતોમાં મૃત્યુ પામ્યા હતા. આ પછી 2011માં આ કાર્યક્રમને સમાપ્ત કરવામાં આવ્યો હતો અને શટલને રદ કરવામાં આવી હતી.
અવકાશયાનની નિષ્ફળતાએ વિશ્વભરની અવકાશ સંશોધન સંસ્થાઓને માનવરહિત પ્રક્ષેપણ પ્રણાલીઓ અને વાહનો વિકસાવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની ફરજ પાડી જે ઓછા ખર્ચાળ અને વાપરવા માટે સલામત છે.
ફરીથી વાપરી શકાય તેવા લોન્ચ વ્હીકલનો શું ફાયદો?
ફરીથી વાપરી શકાય તેવા પ્રક્ષેપણ વાહનથી ઇસરો માટે અવકાશમાં મુસાફરી કરવાનું સરળ બનશે. તેને અવકાશમાં ઓછા ખર્ચે પ્રવેશ મળશે. તેની મદદથી સેટેલાઇટને ઓછા ખર્ચે લોન્ચ કરી શકાય છે. તમને જણાવી દઈએ કે, ઈસરોએ મે 2016માં પહેલીવાર તેનું પરીક્ષણ કર્યું હતું. તેનું નામ હાયપરસોનિક ફ્લાઇટ એક્સપેરિમેન્ટ (HEX) હતું. પછી ISRO એ HEX મિશનમાં તેના પાંખવાળા વાહન RLV-TD ની ફરીથી એન્ટ્રીનું નિદર્શન કર્યું. એવી અપેક્ષા છે કે, ઈસરોનું વાહન 2030માં ઉડાન ભરી શકશે.
