- સનાતન ધર્મમાં મૂર્તિની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠાનું વિશેષ મહત્વ છે
- મૂર્તિની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠાનાં બે પ્રકાર છે
- પ્રાણ પ્રતિષ્ઠાના કેટલાક મહત્વપૂર્ણ નિયમો
આજે 22 જાન્યુઆરી 2024 ને સોમવાર એક મહત્વપૂર્ણ દિવસ છે. જે વર્ષો સુધી યાદ રહેશે. 500 વર્ષ પછી રામલલા આજે તેમના ભવ્ય મહેલમાં બિરાજમાન થવા જઈ રહ્યા છે. બધા રામ ભક્તો વર્ષોથી આ દિવસની રાહ જોઈ રહ્યા હતા. આજે સમગ્ર વિશ્વ રામમય બની ગયું છે. આજે અયોધ્યાના રામ મંદિરમાં રામલલાની મૂર્તિની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા કરવામાં આવશે. આ પ્રાણ પ્રતિષ્ઠાનો શુભ સમય કુલ 84 સેકન્ડનો છે. જાણો, કેમ મૂર્તિની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા કરવામાં આવે છે અને આમાં કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ?
પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા કરવાની પરંપરા
વૈદિક પરંપરા અનુસાર, જ્યારે પણ કોઈ મંદિરમાં દેવતાઓની મૂર્તિઓ સ્થાપિત કરવામાં આવે છે, ત્યારે તેની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા કરવાની પરંપરા છે. પ્રાણ પ્રતિષ્ઠામાં વેદના જાણકાર બ્રાહ્મણો દ્વારા મંત્રોના જાપ સાથે દેવતાની મૂર્તિને જાગૃત અવસ્થામાં લાવવામાં આવે છે. જ્યારે કોઈ મૂર્તિની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા થઈ જાય છે ત્યારે તે પૂજનીય માનવામાં આવે છે. જ્યાં સુધી મૂર્તિની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા કરવામાં ન આવે ત્યાં સુધી તે મૂર્તિ પૂજનીય નથી.
મૂર્તિની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠાનાં બે પ્રકાર છે
ચલ પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા
શાસ્ત્રો અનુસાર જે મૂર્તિઓ રેતી અને માટીની બનેલી હોય છે, તેમની ચલ પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા કરવામાં આવે છે. ચલ પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા થયેલી મૂર્તિની એક ઝાંખી બહાર કાઢી શકાય છે અને તેમનું વિસર્જન પણ કરી શકાય છે.
અચલ પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા
અચલ પ્રાણ પ્રતિષ્ઠામાં, જે મૂર્તિની એક વાર પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા કરવામાં આવે છે પછી તેને ત્યાંથી ખસેડી શકાય નહીં. શાસ્ત્રોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે મંદિરમાં જે મૂર્તિઓ સ્થાપિત કરવામાં આવે છે, તેની અચલ પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા કરવામાં આવે છે. એક વાર અચલ પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા થયા બાદ તે મૂર્તિને ક્યારેય ત્યાંથી દૂર કરવામાં આવતી નથી. અચલ પ્રાણ પ્રતિષ્ઠામાં ધાતુની મૂર્તિઓ અથવા પથ્થરની બનેલી મૂર્તિઓનો સમાવેશ થાય છે.
વાંચવા જેવું: પુત્ર પ્રાપ્તિ યજ્ઞની ફળશ્રુતિ: માતા કૌશલ્યાએ ખાધો હતો દિવ્ય પ્રસાદ, શુભ ગ્રહ, નક્ષત્ર અને મુહૂર્તમાં અવતર્યા હતા ભગવાન રામ
પ્રાણ પ્રતિષ્ઠાના કેટલાક મહત્વપૂર્ણ નિયમો
- સનાતન ધર્મમાં મૂર્તિની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠાનું વિશેષ મહત્વ છે. જ્યાં સુધી મૂર્તિની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા નથી થતી ત્યાં સુધી તેની પૂજા થઈ શકતી નથી અને ન તો તે પૂજાને લાયક ગણાય છે.
- પૂજાની પદ્ધતિ અનુસાર કોઈ પણ મૂર્તિની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા કરતાં પહેલા તેનો શુભ સમય નક્કી કરી લેવો જોઈએ અને તે જ સમયમાં મૂર્તિની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા કરવી જોઈએ.
- શ્રેષ્ઠ વેદ શીખનાર બ્રાહ્મણ દ્વારા મૂર્તિની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા થવી જોઈએ. પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા કરતા પહેલા મૂર્તિની આંખો પર પટ્ટી બાંધેલી હોવી જોઈએ.
- એકવાર પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા થઈ ગયા પછી, દરરોજ સમય પ્રમાણે નિયમિતપણે મૂર્તિની પૂજા કરવી જોઈએ.
- જેઓ યજમાન મૂર્તિની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા કરાવે છે તેમણે પણ પૂજા દરમિયાન યમ નિમયનું પાલન કરવું જોઈએ.
