New criminal law: દેશમાં 1 જુલાઈ, 2024થી ત્રણ નવા ફોજદારી કાયદા અમલમાં આવશે. સરકારે 24 ફેબ્રુઆરીએ આ સંદર્ભે એક નોટિફિકેશન બહાર પાડ્યું છે. બ્રિટિશ કાળ દરમિયાન, 1860માં બનેલા ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC)ની જગ્યાએ ભારતીય ન્યાય સંહિતા લાગુ કરવામાં આવશે.
આ ભારતની ફોજદારી ન્યાય પ્રણાલીને સંપૂર્ણપણે બદલી નાખશે તેવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે. ત્રણ નવા ફોજદારી કાયદા ભારતીય દંડ સંહિતા, ક્રિમિનલ પ્રોસિજર કોડ અને એવિડન્સ એક્ટના સ્થાને લાગુ થશે. આ ત્રણેય કાયદાઓને રાષ્ટ્રપતિની મંજૂરી મળી ચૂકી એ બાદ આ ત્રણ બિલ કાયદા બન્યા. હવે તેમના અમલ માટે જાહેરનામું બહાર પાડવામાં આવ્યું છે. એવામાં ચાલો સમજીએ કે આ નવા કાયદામાં કેટલા ફેરફાર કરવામાં આવ્યા છે અને તે જૂના કાયદાથી કેવી રીતે અલગ હશે.
ઘણા ધારા ઓમાં ફેરફારો થશે
નવા કાયદાના અમલ બાદ હત્યાની કલમ 302ની જગ્યાએ કલમ 101 લાગુ કરવામાં આવશે. છેતરપિંડી માટે કલમ 420ની જગ્યાએ કલમ 316નો ઉપયોગ કરવામાં આવશે. હત્યાના પ્રયાસના કિસ્સામાં, કલમ 307ને કલમ 109 દ્વારા બદલવામાં આવશે અને બળાત્કાર માટે, કલમ 376ને કલમ 63 દ્વારા બદલવામાં આવશે. આ ત્રણ કાયદા સંસદમાં રજૂ કરતી વખતે ગૃહમંત્રીએ કહ્યું હતું કે અંગ્રેજોએ બનાવેલા દેશદ્રોહ કાયદાને બદલે હવે દેશદ્રોહ શબ્દનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે. તારીખ-દર-તારીખ યુગનો અંત આવશે.
હત્યા:
જૂની કલમ: આઈપીસીની કલમ 302
નવી કલમ: કલમ 101
છેતરપિંડી:
જૂની કલમ: આઈપીસીની કલમ 420
નવી કલમ: કલમ 316
હત્યાનો પ્રયાસ:
જૂની કલમ: આઈપીસીની કલમ 307
નવી કલમ: કલમ 109
બળાત્કાર:
જૂની કલમ: આઈપીસી કલમ 376
નવી કલમ: કલમ 63
ગૃહમંત્રીએ કહ્યું હતું કે આ કાયદાથી નાગરિકોના અધિકારોને સર્વોપરી રાખવામાં આવશે અને મહિલાઓ અને બાળકોની સુરક્ષાને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવશે.
IPC:
વિભાગોની સંખ્યા 511 થી ઘટીને 356 થઈ ગઈ છે.
175 વિભાગોમાં ફેરફાર કરવામાં આવ્યા છે.
8 નવા વિભાગો ઉમેરવામાં આવ્યા છે.
22 વિભાગો દૂર કરવામાં આવ્યા છે.
CrPC:
વિભાગોની સંખ્યા 533 થી ઘટીને 524 થઈ ગઈ છે.
160 વિભાગોમાં ફેરફાર કરવામાં આવ્યા છે.
9 નવા વિભાગો ઉમેરવામાં આવ્યા છે.
9 વિભાગો દૂર કરવામાં આવ્યા છે.
વધુ વાંચો: ભારતમાં આ તારીખથી લાગુ થશે નવા કાયદા: IPCની જગ્યા લેશે ભારતીય ન્યાય સંહિતા
આ મુખ્ય ફેરફારો નવા અપરાધ કાયદાથી આવશે
1. સગીર પર બળાત્કારનો દોષિત ઠરનાર કોઈપણ વ્યક્તિને આજીવન કેદ અથવા મૃત્યુદંડની સજા આપવામાં આવશે.
2. પહેલા બળાત્કારની કલમ 375, 376 હતી, હવે તે કલમ 63, 69 હશે.
3. કલમ 302ની જગ્યાએ હત્યા માટે કલમ 101 હશે.
4. સામૂહિક બળાત્કારના દોષિત વ્યક્તિને 20 વર્ષ સુધીની કેદ અથવા આજીવન કેદની સજા થશે.
5. મોબ લિંચિંગમાં મૃત્યુદંડ.
6. જો કોઈ વાહનથી ઘાયલ થાય છે, જો ડ્રાઈવર પીડિત વ્યક્તિને પોલીસ સ્ટેશન અથવા હોસ્પિટલમાં લઈ જાયતો તેને ઓછી સજા આપવામાં આવશે.
7. હિટ એન્ડ રન કેસમાં 10 વર્ષની સજા થશે.
8. પહેલા સ્નેચિંગ માટે કોઈ કાયદો ન હતો, હવે તે કાયદો બની ગયો છે.
9. કોઈ વ્યક્તિની ધરપકડ કરવા પર, પોલીસે તેના પરિવારને જાણ કરવી પડશે. અગાઉ આ જરૂરી નહોતું.
10. કોઈ પણ કેસમાં 90 દિવસમાં શું થયું. પોલીસ પીડિતાને આ માહિતી આપશે.
11. જો આરોપી 90 દિવસમાં કોર્ટમાં હાજર ન થાય, તો તેની ગેરહાજરીમાં ટ્રાયલ થશે.
12. ગંભીર કેસમાં, વ્યક્તિને અડધી સજા પૂરી કર્યા પછી મુક્તિ મળી શકે છે.
13. ટ્રાયલ કોર્ટે વધુમાં વધુ ત્રણ વર્ષની અંદર પોતાનો નિર્ણય આપવાનો રહેશે.
14. કેસ પૂરો થયા બાદ જજે 43 દિવસમાં પોતાનો ચુકાદો આપવો પડશે. નિર્ણયના સાત દિવસમાં સજા સંભળાવવાની રહેશે.
15. માત્ર દોષિત જ દયાની વિનંતી કરી શકે છે. અત્યાર સુધી એનજીઓ અથવા કોઈપણ સંસ્થા દયાની અરજી દાખલ કરતી હતી.
