- સુપ્રીમ કોર્ટના ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડનું મોટું નિવેદન
- બેંગલુરુમાં લૉ સ્ટુડન્ટ્સ સાથે દિવંગત પત્નીની વાત કરી શેર
- કોર્ટમાં મહિલાઓ માટે સેનેટરી નેપકિન ડિસ્પેન્સર
સુપ્રીમ કોર્ટના ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડ શનિવારે બેંગલુરુમાં નેશનલ લો સ્કૂલ ઓફ ઈન્ડિયા યુનિવર્સિટીના 31મા વાર્ષિક દીક્ષાંત સમારોહને સંબોધિત કરી રહ્યા હતા. આ દરમિયાન CJIએ કહ્યું કે, મારી સ્વર્ગસ્થ પૂર્વ પત્ની બારની સભ્ય હતી. જ્યારે હું જજ બન્યો ત્યારે તેણે લિટિગેશન વકીલ તરીકેની પ્રેક્ટિસ છોડી દીધી હતી. જે બાદ તે નોકરીના ઈન્ટરવ્યુ માટે એક લો ફર્મમાં ગઈ હતી. ત્યાં જ્યારે સ્વર્ગસ્થ પત્નીએ પરિવાર સાથેની મહિલાઓ વિશે પૂછ્યું તો તેને એમ પણ કહેવામાં આવ્યું કે, પરિવાર સાથે સમય વિતાવવાનો સમય નથી. તેને ઘરના કામકાજ કરી શકે તેવા પતિ શોધવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું.
સુપ્રીમ કોર્ટના ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડે શનિવારે એક કાર્યક્રમમાં તેમની પૂર્વ પત્નીને યાદ કરી અને તેમના સંબંધી એક કિસ્સો સંભળાવ્યો. તેમણે કાયદાકીય વ્યવસાયમાં વધુ સારા સંકલનની હિમાયત કરી હતી. CJIએ કહ્યું, મારી સ્વર્ગસ્થ પૂર્વ પત્ની વકીલ હતી, જ્યારે તે એક લો ફર્મમાં જોબ ઈન્ટરવ્યુ માટે આવી ત્યારે તેઓએ પૂછ્યું કે કામના કલાકો શું હશે? તેના પર તેમને કહેવામાં આવ્યું કે કામના કલાકો ફિક્સ નથી. 24x7 અને 365 દિવસ કામ કરશે.
માસિક સ્રાવ વિશે શું કહ્યું CJIએ ?
ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડે કહ્યું કે, આ વાસ્તવિકતા છે જે 2003-2004માં વ્યવસાય સાથે સંકળાયેલી હતી. પરંતુ તે બદલાતી વસ્તુઓ વિશે આશાવાદી છે. સંસ્થાઓને સમાન-તકનું કાર્યસ્થળ બનાવવા માટે ખુલ્લી વાતચીત (માસિક સ્રાવ વિશે) મહત્વપૂર્ણ છે. જોકે હવે સ્થિતિ સારી થઈ રહી છે. CJI એ પરિવર્તનમાં તેમના યોગદાન વિશે વિગતવાર જણાવ્યું. તેમણે કહ્યું કે, તેઓ તેમની નીચે કામ કરતી મહિલા કાયદા ક્લાર્કને માસિક સ્રાવ સંબંધિત સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ પર ઘરેથી કામ કરવાની મંજૂરી આપે છે.
સ્વાસ્થ્ય પ્રથમ આવે છે: CJI
ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડે કહ્યું કે, ગયા વર્ષે સુપ્રીમ કોર્ટમાં પાંચમાંથી ચાર લૉ ક્લાર્ક મહિલાઓ હતી. તેમના માટે સવારે મને ફોન કરવો અને 'સર, મને માસિક આવે છે' એમ કહેવું અસામાન્ય નથી. હું તેમને કહું છું, કૃપા કરીને ઘરેથી કામ કરવાનું ચાલુ રાખો. મને ખાતરી છે કે, તમે તમારું કામ હંમેશની જેમ કરશો, પરંતુ તમારા સ્વાસ્થ્ય અને આરામનું ધ્યાન રાખો. આરોગ્ય પ્રથમ આવે છે.
કોર્ટમાં મહિલાઓ માટે સેનેટરી નેપકિન ડિસ્પેન્સર
CJIએ કહ્યું કે, આ વાતચીત એટલા માટે જરૂરી છે કે આપણે એવું ના કહી શકીએ કે આ મુદ્દાઓ આપણા સમાજમાં અસ્તિત્વમાં નથી. CJIએ બીજી ઘટના શેર કરી જ્યારે SCBA સભ્યો તેમને મળવા આવ્યા ત્યારે તેમણે કહ્યું કે, સુપ્રીમ કોર્ટમાં લેડીઝ ટોયલેટમાં સેનેટરી નેપકીન ડિસ્પેન્સર લગાવવામાં આવ્યા છે. CJIએ કહ્યું, મને લાગે છે કે આ વાતચીત થવી જ જોઈએ, જો આપણે આપણી સંસ્થાઓને સમાન તકનું કાર્યસ્થળ બનાવ્યું હોય.
જાતિનું જાણી કાયદાના વિદ્યાર્થીને કાઢી મૂકવામાં આવ્યો
ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડે બીજી એક ઘટના પણ શેર કરી જ્યારે કાયદાના વિદ્યાર્થીએ કાયદાકીય પેઢીમાં જાતિ ભેદભાવનો સામનો કરવો પડ્યો. તેમણે કહ્યું કે, મેં તાજેતરમાં એક વાર્તા સાંભળી જેણે મારું હૃદય તૂટી ગયું. મને કહેવામાં આવ્યું કે, એક યુવાન વિદ્યાર્થીએ કાયદાકીય પેઢીમાં તેની ઇન્ટર્નશિપ શરૂ કરી. ઓફિસે પહોંચીને સુપરવાઈઝરે તેને પૂછ્યું કે તે કઈ જ્ઞાતિનો છે. જવાબ સાંભળ્યા બાદ ઈન્ટર્નને ઓફિસમાં ન આવવા માટે કહેવામાં આવ્યું. મારે કબૂલ કરવું જોઈએ કે, જ્યારે મેં આ ઘટના વિશે સાંભળ્યું ત્યારે હું નિરાશાથી ભરાઈ ગયો હતો.
સારા વકીલ બનવા કરતાં સારી વ્યક્તિ બનો
CJIએ કહ્યું કે, વકીલો સમાજ અને તેના અન્યાયથી ખૂબ જ વાકેફ છે. બંધારણીય મૂલ્યોને જાળવી રાખવાની અન્ય કરતાં આપણી વધુ જવાબદારી છે. તેમ છતાં આ ઘટના દર્શાવે છે કે, કેટલાક વકીલો કાયદાનો ભંગ કરી રહ્યા છે, બંધારણીય મૂલ્યોને જાળવવા દો. CJIએ કાયદાના વિદ્યાર્થીઓને સલાહ આપી કે, તેઓ 'સારા વકીલ'ને બદલે 'સારા માનવી' બનવાનો પ્રયાસ કરે. તેમણે કહ્યું કે, જો સફળ થવાનો ભાવ એ છે કે, આપણે વિવેક વિરુદ્ધ કામ કરવું પડશે અથવા અન્યાય પ્રત્યે ઉદાસીન રહેવું પડશે, તો સમજો કે કિંમત ઘણી વધારે છે.
