ધર્મ / Pitru Paksha 2023: શ્રાદ્ધ કેમ જરૂરી? જાણો નહીં કર્યું તો શું થશે? પિતૃપક્ષને લઇ શું કહે છે વેદપુરાણ

• પિતૃપક્ષમાં શ્રાદ્ધનું છે મહત્વ 
• વેદ-પુરાણમાં જાણો શું છે માન્યતા? 
• જાણો શ્રાદ્ધ કેમ જરૂરી?

પિતૃપક્ષ વિશે તમે કેટલું જાણો છો? શું તમે જાણો છો કે પિતૃપક્ષનો અર્થ શું છે. તમને જણાવી દઈએ કે જન્મ અને મૃત્યુ જે રીતે અત્યંત રહસ્યમય છે તેની જ રીતે પિતૃઓ પણ છે. વેદ, દર્શન શાસ્ત્ર, ઉપનિષદ અને પુરાણ વગેરેમાં આપણા ઋષિ-મુનીઓ દ્વારા જીવન અને મૃત્યુના અત્યંત ગાઢ રહસ્યો પર વિસ્તારથી ચર્ચા કરવામાં આવી છે. 

શ્રીમદ્ભગવત ગીતામાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે જે જન્મ લે છે તેનું મૃત્યુ અને મૃત્યુને પ્રાપ્ત થયા બાદ જન્મ નિશ્ચિત છે અને આજ પ્રકૃતિનો નિયમ છે. પરંતુ તેમાં એવું પણ જણાવવામાં આવ્યું છે કે મૃત્યુ બાદ શરીર નષ્ટ થઈ જાય છે પરંતુ આત્મા ક્યારેય નષ્ટ નથી થતી. તે પુનઃ જન્મ લે છે અને વારંવાર જન્મ લે છે. આ પુનઃ જન્મના આધાર પર જ કર્મકાન્ડમાં શ્રાદ્ધાદિ કર્મના નિયમ જણાવવામાં આવ્યા છે. 

કેમ જરૂરી છે શ્રાદ્ધ અને શ્રાદ્ધ ન કર્યું તો શું થશે? 
કહેવાય છે કે મૃત્યુ બાદ અતૃપ્ત પૂર્વજ ત્રણ કારણોથી ધરતીલોક પર આવે છે. તે આવીને જુએ છે કે આપણા સંતાન કે આપણા વંશે કેવા છે. બીજુ કારણ એ છે કે પિતૃ જુએ છે કે શું તેમને અન્ન-જળ પ્રાપ્ત થશે અને ત્રીજુ કારણ એ છે કે પિતૃઓ જુએ છે કે અમારી મુક્તિના કોઈ કર્મ કરવામાં આવી રહ્યા છે કે નહીં. ભૂખ ભલે ભૌતિક શરીરને લાગે છે. પરંતુ તેની અનુભૂતિથી મૃતક અતૃપ્તિ અનુભવે છે. 

ગીતા વિજ્ઞાનમાં તેને લઈને કહેવામાં આવ્યું છે કે અન્નથી શરીર તૃપ્ત થાય છે. અગ્નિને દાન આપવામાં આવેલા અન્નથી સુક્ષ્મ શરીર એટલે કે આત્માનું શરીર અને મન તૃપ્ત થાય છે. આ અગ્નિહોત્રીથી આકાશ મંડળના બધા જ પક્ષી પણ તૃપ્ત થાય છે. તર્પણ, પિંડદાન અને ધૂપથી આત્માની તૃપ્તિ થાય છે અને તૃપ્ત આત્માઓને પ્રેત બનીને ભટકવું નથી પડતું. 

વેદોમાં પિતૃઓની સ્તુતિ માટે શું કહ્યું છે? 
।।ऊँ अर्यमा न त्रिप्य्ताम इदं तिलोदकं तस्मै स्वधा नम:।..ऊँ मृत्योर्मा अमृतं गमय।। આ શ્લોકનો અર્થ છે પિતૃઓમાં શ્રેષ્ઠ અર્યમા પિતૃઓના દેવ છે. અર્યમાને પ્રણામ, હા! પિતા, પિતામહ અને પ્રિપિતામહ. હે! માતા, માતામહ અને પ્રમામામહ તમને વારંવાર પ્રણામ. તમે અમને મૃત્યુથી અમૃતની તરફ લઈ જાઓ. જણાવી દઈએ કે શાસ્ત્રોમાં ત્રણ પેઢીઓ સુધીના શ્રાદ્ધ કર્મની વાત કહેવામાં આવી છે. 

વેદ અનુસાર - ये न: पितु: पितरो ये पितामहा...तेभ्य: पितृभ्यो नमसा विधेम।। એટલે કે પિતૃ, પિતામહ અને પ્રિપિતામહોને અમે શ્રાદ્ધાથી તૃપ્ત કરીએ છીએ અને નમન કરી પૂજા કરીએ છીએ.