મહામંથન / ખેંચાતો વરસાદ, વીજળી-પાણીનો અભાવ, ખેડૂતની સ્થિતિ કેવી? જળાશયોમાં સ્ટોક કેટલો? સરકારે બીજા વિકલ્પ તૈયાર રાખ્યા ખરા?

ગુજરાતમાં ચોમાસાનો શરૂઆતનો તબક્કો ધમાકેદાર રહ્યો. જૂન અને જુલાઈમાં જ્યાં જુઓ ત્યાં મૂશળધાર વરસાદના જ સમાચાર હતા. હવે એક મહિના કરતા વધુ સમય વીતી ગયો છે અને વરસાદના કોઈ વાવડ નથી. વરસાદના પ્રારંભિક મિજાજને જોઈને ખેડૂતોએ વાવણી કરી, હવે વરસાદ ખેંચાયો છે અને સ્થિતિ એવી આવી છે કે વાવેલો પાક સુકાઈ જાય તેવી પરિસ્થિતિનું નિર્માણ થયું છે. 

• રાજ્યના ખેડૂતોની ચિંતા વધી
• છેલ્લા એક મહિનાથી વધુ સમય કરતા રાજ્યમાં નથી વરસાદ
• વરસાદ ખેંચાતા પાક ઉપર સંકટ
• વરસાદ શરૂઆતના તબક્કે મૂશળધાર વરસ્યો

રાજ્યમાં ખરીફ પાકનું વાવેતર તો ગત વર્ષ કરતા પણ વધુ છે પરંતુ જરૂરી એ છે કે પાકને જ્યારે પિયતની જરૂર છે ત્યારે પાણી મળી રહે. હવે ઉત્તર ગુજરાત અને અન્ય વિસ્તારોમાં સ્થિતિ એવી છે કે પિયતનું પાણી પુરતુ ઉપલબ્ધ નથી. ક્યારેક વીજળીનો પણ અભાવ જોવા મળે છે તો પછી આવા સમયે પાકને ટકાવવો તો કેમ ટકાવવો. હવે ખેડૂત પાસે મૂરઝાતા પાકને બચાવવાના વિકલ્પ શું. જે વિસ્તાર ખરીફ પાક ઉપર જ આધારીત છે અને જેની ખેતી વરસાદ આધારીત છે તેવા ખેડૂતો શું કરશે. જે પરિસ્થિતિ બની છે તેમાંથી ખેડૂતો ઉગરશે કેવી રીતે.

• હવે એક મહિના કરતા વધુ સમયથી વરસાદ બંધ છે
• રાજ્યમાં છૂટોછવાયો વરસાદ પણ નહીંવત છે
• વાવેલો પાક મૂરઝાઈ જાય એવી સ્થિતિ થઈ છે
• મૂરઝાતા પાકને બચાવવા શું કરવું તે અંગે ખેડૂતો ચિંતિત

રાજ્યના ખેડૂતોની ચિંતા વધી છે. છેલ્લા એક મહિનાથી વધુ સમય કરતા રાજ્યમાં વરસાદ નથી પડ્યો.  વરસાદ ખેંચાતા પાક ઉપર સંકટ તોળાઈ રહ્યું છે.  વરસાદ શરૂઆતના તબક્કે મૂશળધાર વરસ્યો. હવે એક મહિના કરતા વધુ સમયથી વરસાદ બંધ છે. રાજ્યમાં છૂટોછવાયો વરસાદ પણ નહીંવત છે. વાવેલો પાક મૂરઝાઈ જાય એવી સ્થિતિ થઈ છે.
મૂરઝાતા પાકને બચાવવા શું કરવું તે અંગે ખેડૂતો ચિંતિત છે. 

• શરૂઆતમાં સારો વરસાદ થતા મોંઘા બિયારણ લાવી પાક વાવ્યો
• હવે એક મહિના સુધી સતત વરસાદ થયો નથી
• પાકને પાણીની જરૂર છે ત્યારે પાણી ન મળતા પાક સુકાવા લાગ્યો છે

ખેડૂતોની મુશ્કેલી શું?
શરૂઆતમાં સારો વરસાદ થતા મોંઘા બિયારણ લાવી પાક વાવ્યો છે.  હવે એક મહિના સુધી સતત વરસાદ થયો નથી.  પાકને પાણીની જરૂર છે ત્યારે પાણી ન મળતા પાક સુકાવા લાગ્યો છે. અત્યારે પિયત ન કર્યું તો પાક બળી જાય તેવી શક્યતા છે.  પિયત કર્યા બાદ વરસાદ આવ્યો તો પણ પાકને નુકસાન થશે.

વરસાદ ખેંચાયો  ક્યા પાક ઉપર અસર?

મગફળી

કપાસ

બાજરી

ડાંગર

એરંડા

મગ

અડદ

રાજ્યમાં ખરીફ વાવેતર

ચાલુ વર્ષની સ્થિતિ

82 લાખ 19 હજાર 35 હેક્ટર

96.50%

2022ની સ્થિતિ

80 લાખ 4 હજાર 9 હેક્ટર

છેલ્લા 3 વર્ષની સરેરાશ

85 લાખ 97 હજાર 143 હેક્ટર

 

ચાલુ વર્ષે ખરીફ વાવેતરની ટકાવારી

ડાંગર

8.65 લાખ હેક્ટર

102%

બાજરી

1.93 લાખ હેક્ટર

109.06%

કપાસ

26.77 લાખ હેક્ટર

113%

મગફળી

16.34 લાખ હેક્ટર

86%

જુવાર

18431 હેક્ટર

73.91%

તુવેર

2.01 લાખ હેક્ટર

86.93%

મગ

61812 હેક્ટર

67.81%

અડદ

78596 હેક્ટર

66.98%

• વરસાદ આધારીત પાકને જીવનરક્ષક પિયત આપવું
• વૈકલ્પિક ચાસ અથવા ટપકસિંચાઈથી પાણી આપવું
• ભેજનું નુકસાન નિવારવા નિંદામણ કરવું

ખેડૂત પાસે વિકલ્પ શું?
વરસાદ આધારીત પાકને જીવનરક્ષક પિયત આપવું. તેમજ  વૈકલ્પિક ચાસ અથવા ટપકસિંચાઈથી પાણી આપવું. ઉભી મગફળીમાં પાળા ચઢાવવા. આંતરખેડથી બાષ્પીભવન રોકવું. વિલંબ બાદ વરસાદ પડે તો મગફળી સિવાયના પાકમાં નાઈટ્રોજન ખાતર આપવું.