હેલ્થ ટિપ્સ / બોડી બનાવવાના ચક્કરમાં પ્રોટીન સપ્લીમેન્ટ્સ લેતા હોય તો સૌથી ડેન્જર, ખતરનાક નુકસાન, બાકીની જિંદગી પસ્તાશો

દરેક વ્યક્તિ સ્વસ્થ્ય રહેવા માટે નવા નવા નુસકા અજમાવી રહ્યા છે. ઘણા લોકો ખોરાક પર ધ્યાન કેન્દ્રીત કરે  છે તો કેટલાક લોકો દવાઓને લઇ શરીરને ફીટ રાખવા માગતા હોય છે. પ્રોટીન સપ્લીમેન્ટ્સનો ઉપયોગ એ તેમાંથી એક છે જે આજકાલ લોકોમાં ખાસ કરીને યુવાનોમાં ખૂબ જ લોકપ્રિય બની ગયો છે. પ્રોટીન સપ્લિમેન્ટ સંતુલિત આહારની પૂર્તિમાં અને સારું સ્વાસ્થ્ય જાળવવામાં અસરકારક છે, પરંતુ તેમાં ભેળસેળ કરવામાં આવે તો તે જોખમ પણ બની શકે છે.

ગુણવત્તા વિશે જાણો

પ્રોફેશનલ એથ્લેટ્સ અને મજબૂત શરીર બનાવવા માંગતા લોકોમાં પ્રોટીન પાવડર લેવાનો ટ્રેન્ડ જોવા મળી રહ્યો છે. વ્યસ્ત જીવનશૈલીના કારણે લોકો પ્રોટીન સપ્લીમેન્ટ્સ દ્વારા તેમના સ્વાસ્થ્યને જાળવી રહ્યા છે. પરંતુ જો આપણે જે પ્રોટીનનો વપરાશ કરીએ છીએ તે ગુણવત્તાના માપદંડોને પૂર્ણ કરતું નથી, તો તે સ્વાસ્થ્ય માટે મોટો ખતરો બની શકે છે. આજે બજારમાં ઘણા પ્રકારના પ્રોટીન પાઉડર નું વેચાણ અને જાહેરાતો જોવા મળે છે. પરંતુ ચિંતાની બાબત એ છે કે ગુણવત્તા વિશે જાણ કરવામાં આવી નથી અને ગ્રાહકોને તેમાં હાજર હાનિકારક તત્વો વિશે જાણ નથી. જર્નલ ઑફ મેડિસિનમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસ અનુસાર ભારતમાં 70 ટકા પ્રોટીન સપ્લિમેન્ટ્સ વિશે માહિતી આપવામાં આવતી નથી. કુદરતી અને આયુર્વેદિક દવાઓની આડમાં વેચાતી કેટલીક સપ્લિમેન્ટ્સમાં હાનિકારક તત્વો હોવાનો દાવો પણ કરાયો છે. આવી સ્થિતિમાં પ્રોટીન સપ્લીમેન્ટ્સ વિશે વિગતવાર જાણવા માટે ગુરુગ્રામના મેદાંતામાં ગેસ્ટ્રો વિભાગના ડોક્ટરનો સંપર્ક કરી હકીકત જાણવા પ્રયાસ કરાયો હતો.

પ્રોટીન કેમ મહત્વનું છે?

પ્રોટીન પાવડર ઘણા પ્રકારના હોય છે. દર્દીઓને આપવામાં આવતા મૂળભૂત પ્રોટીનને વ્હે પ્રોટીન કહેવામાં આવે છે, જે ઘઉંમાંથી તૈયાર કરવામાં આવે છે. આ એક ઉચ્ચ ગુણવત્તાની પ્રોટીન સપ્લિમેન્ટ છે. સારી ફાર્મા કંપનીઓ તેને તૈયાર કરે છે અને તે વપરાશ માટે વધુ સારી છે. આજે ઘણા લોકો ખાસ કરીને યુવાનો બોડી બિલ્ડિંગ માટે પ્રોટીન સપ્લિમેન્ટ્સ લે છે.

નુકશાન કારક બની શકે છે

બોડી બિલ્ડીંગ માટે ઉપયોગમાં લેવાતા પ્રોટીન સપ્લીમેન્ટમાં સ્ટેરોઈડ અને અન્ય વસ્તુઓ ભેળવવામાં આવતી હોવાને કારણે કેટલીકવાર સમસ્યા સર્જાય છે. ખાસ કરીને લોકોને જીમમાં વપરાતા પ્રોટીન સપ્લીમેન્ટ્સ વિશે પૂરતી માહિતી હોતી નથી. એક-બે મહિનામાં શરીરને આકર્ષક બનાવવાનો આગ્રહ ઘણીવાર સ્વાસ્થ્ય માટે જોખમી સાબિત થાય છે. જો કે, 90 ટકા લોકોને આવા પ્રોટીન સપ્લીમેન્ટ્સના ઉપયોગથી કોઈ ગંભીર આડઅસર થતી નથી, પરંતુ 10 ટકા લોકોમાં લીવરને નુકસાન થવાની પ્રબળ સંભાવના છે.

સારી ખાવાની ટેવ અને કસરત મહત્વપૂર્ણ 

ઘણી વખત વ્યક્તિ ઝડપથી શરીર બનાવવાની ઈચ્છામાં છેતરાઈ જાય છે. સ્નાયુ સમૂહને ત્રણ મહિનામાં બમણું કરવું શક્ય નથી. આ માટે સતત સારું ખાવાનું અને પૂરતી કસરત કરવી જરૂરી છે. જિમમાં જનારાઓ પ્રોટીન સપ્લિમેન્ટ્સની યોગ્ય માત્રા પર ધ્યાન આપતા નથી કે તેઓ કોઈ ડૉક્ટરની સલાહ લેતા નથી. તેનાથી પણ સમસ્યા વધે છે.

પ્રોટીનનું સેવન કેટલું જરૂરી છે?

સામાન્ય રીતે ડોકટરો દર્દીને દરરોજ 60 થી 80 ગ્રામ પ્રોટીન સપ્લિમેન્ટનું સેવન કરવાની સલાહ આપે છે. દર્દીની 1800 કેલરીની જરૂરિયાત પૂરી કરવાના પ્રયત્નો કરવામાં આવે છે. દૂધમાં છાશનું પ્રોટીન ભેળવીને પીવાથી તેની કેલરી વેલ્યુ વધુ વધે છે. 

લીવરને જોખમ થઇ શકે છે

અસુરક્ષિત પ્રોટીનના ઉપયોગને લીધે સૌથી મોટી સમસ્યા લીવરને નુકસાન થાય છે. જો અન્ય કોઈ ભેળસેળ હોય તો તે શરીરના અન્ય ભાગોને પણ અસર કરી શકે છે. અનેક આયુર્વેદિક દવાઓ કે ભસ્મ વગેરેના નામે પણ હાનિકારક તત્વોનું સેવન નુકસાનકારક બની શકે છે. તેમાં લીડ અને આર્સેનિક જેવા હાનિકારક તત્વો હોઈ શકે છે.

દરેક વય જૂથ માટે વિવિધ માત્રા

વજનના હિસાબે એક કિલોગ્રામ દીઠ એક ગ્રામ પ્રોટીન લેવું જોઈએ, એટલે કે જો કોઈ વ્યક્તિનું વજન 70 કિલો હોય તો તે 60-70 ગ્રામ પ્રોટીન લઈ શકે છે.
બાળકો ખાસ કરીને જેમનું શરીર વધી રહ્યું છે, તેમને વધુ પ્રોટીનની જરૂર છે. સ્નાયુઓ અને હાડકાના વિકાસ સાથે પ્રોટીનની જરૂરિયાત વધે છે.
ડોકટરો સગર્ભા સ્ત્રીઓ માટે તેમની જરૂરિયાતો અનુસાર પ્રોટીન સપ્લિમેન્ટ્સની માત્રા નક્કી કરે છે.
જ્યારે વ્યક્તિ બીમાર હોય ત્યારે પ્રોટીનની જરૂરિયાત પણ વધી જાય છે.

વધુ વાંચો: ઈયરફોન કે ઈયરબડ્સથી લકવાનો ખતરો, નિષ્ણાંતોએ આપી ચેતવણી

પ્રોટીનના કુદરતી સ્ત્રોતો
વર્ગ-1 પ્રોટીન- દૂધ, દહીં, ચીઝ, ઈંડા, માંસ (માછલી, ચિકન વગેરે)
વર્ગ-2 પ્રોટીન - કાળા ચણા, સોયાબીન, રાજમા અને અન્ય કઠોળ.
સોયાબીન ચીઝ ખૂબ જ ઉપયોગી છે, જો કે તે ભારતમાં એટલું લોકપ્રિય નથી.

VTV Gujarati Newsની તમામ અપડેટ સૌથી પહેલા મેળ​વ​વા માટે અમારી WhatsApp ચેનલ ફોલો કરો