- ઈસરોએ ચંદ્ર પર તેનું ત્રીજું મૂન મિશન (ચંદ્રયાન-3) મોકલ્યું
- ભારત બીજી વખત ચંદ્રની સપાટી પર ઉતરવાનો કરી રહ્યું છે પ્રયાસ
- વિશ્વમાં 11 દેશો એવા છે જેમણે તેમના ચંદ્ર મિશન મોકલ્યા
- ભારત દક્ષિણ ધ્રુવની નજીક લેન્ડર લેન્ડ કરનાર પ્રથમ દેશ બની જશે
ISRO તેનું ચંદ્રયાન લેન્ડર ત્યાં લેન્ડ કરશે જ્યાં અમેરિકા, ચીન અને રશિયાની હિંમત નથી થઈ. વાત જાણે એમ છે કે, ઈસરોએ ચંદ્ર પર તેનું ત્રીજું મૂન મિશન મોકલ્યું છે. એટલે કે ચંદ્રયાન-3. ભારત બીજી વખત ચંદ્રની સપાટી પર ઉતરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. તે પણ એક એવી જગ્યા જ્યાં કોઈ દેશે ઉતરવાનો પ્રયાસ પણ કર્યો નથી અને હિંમત પણ નથી. જોકે વિશ્વમાં 11 દેશો એવા છે જેમણે તેમના ચંદ્ર મિશન મોકલ્યા છે. જો ભારતનું આ મિશન સફળ થશે તો ભારત દક્ષિણ ધ્રુવની નજીક લેન્ડર લેન્ડ કરનાર પ્રથમ દેશ બની જશે. ISRO વિશ્વની પ્રથમ અવકાશ એજન્સી બનશે.
ભારત ચંદ્રયાન-3ને ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ નજીક સ્થિત મંઝિનસ-યુ ક્રેટર પાસે લેન્ડ કરી શકે છે. ઈસરોના વડા ડૉ.એસ. સોમનાથ પહેલા જ કહી ચૂક્યા છે કે, અમે ચંદ્રયાન-3ને દક્ષિણ ધ્રુવની નજીક ઉતારી રહ્યા છીએ. દક્ષિણ ધ્રુવ પર નથી. તેનું કારણ એ છે કે, દક્ષિણ ધ્રુવનું તાપમાન માઈનસ 200 ડિગ્રી સેલ્સિયસ અથવા તેનાથી વધુ થઈ જાય છે. ત્યાં પૂરતો પ્રકાશ નથી.
જો ચંદ્રયાન-3ના વિક્રમ લેન્ડરમાં લગાવવામાં આવેલી સોલાર પેનલને સૂર્યપ્રકાશ નહીં મળે તો ઊર્જા ક્યાંથી મળશે. પરંતુ જે જગ્યાએ વિક્રમ લેન્ડર લેન્ડ થઈ રહ્યું છે ત્યાં આજ સુધી કોઈ દેશે પોતાનું કોઈ વાહન લેન્ડ કર્યું નથી. જો કોઈ વાહન દક્ષિણ ધ્રુવની સૌથી નજીક ઉતર્યું હોય તો તે અમેરિકાનું સર્વેયર-7 અવકાશયાન હતું. જે 10 જાન્યુઆરી, 1968ના રોજ લેન્ડ થયું હતું. પરંતુ તે ચંદ્રયાન-3ના લેન્ડિંગ સ્પોટથી દૂર હશે.
આ ચંદ્ર મિશન વિવિધ પ્રકારના હતા
- ફ્લાયબાય એટલે કે ચંદ્રની બાજુમાંથી પસાર થતું મિશન.
- ઓર્બિટર એટલે કે ચંદ્રની આસપાસ ફરતું મિશન.
- અસર એટલે કે ઉપકરણને ચંદ્રની સપાટી પર છોડવાનું મિશન.
- લેન્ડર એટલે કે ચંદ્રની સપાટી પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ.
- રોવર એટલે કે ચંદ્રની જમીન પર રોબોટિક ઓટોમેટિક મશીનનું લેન્ડિંગ.
- રીટર્ન મિશન એટલે ત્યાંથી અમુક સામાન લાવવાનું મિશન.
- ક્રૂ મિશન એટલે મનુષ્યને ચંદ્ર પર લઈ જવાનું.
કયા દેશે કેવું મિશન મોકલ્યું
- ફ્લાયબાય: અમેરિકા, સોવિયેત યુનિયન, ચીન, જાપાન, ભારત, યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સી, ઇઝરાયેલ, સંયુક્ત આરબ અમીરાત, લક્ઝમબર્ગ, દક્ષિણ કોરિયા અને ઇટાલી.
- ઓર્બિટર: અમેરિકા, સોવિયેત યુનિયન, ચીન, જાપાન, ભારત, યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સી, ઇઝરાયેલ, સંયુક્ત આરબ અમીરાત, દક્ષિણ કોરિયા. ઇમ્પેક્ટ: અમેરિકા, સોવિયેત યુનિયન, ચીન, જાપાન, ભારત, યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સી, ઈઝરાયેલ, સંયુક્ત આરબ અમીરાત, લક્ઝમબર્ગ.
- લેન્ડર: અમેરિકા, સોવિયેત યુનિયન અને ચીન.
- રોવર: અમેરિકા, સોવિયેત યુનિયન અને ચીન.
- વળતર: અમેરિકા, સોવિયેત યુનિયન અને ચીન.
- ક્રૂ: અમેરિકા.
કેટલા દેશોએ સોફ્ટ લેન્ડિંગ કર્યું
- અમેરિકાઃ 2 જૂન, 1966થી 11 ડિસેમ્બર, 1972ની વચ્ચે અમેરિકાએ ચંદ્ર પર 11 વખત સોફ્ટ લેન્ડિંગ કર્યું હતું. સર્વેયર સ્પેસક્રાફ્ટ તેમાં પાંચ મિશન હતા. છ મિશન એપોલો અવકાશયાનના હતા. આ અંતર્ગત નીલ આર્મસ્ટ્રોંગે ચંદ્ર પર પહેલું પગલું ભર્યું હતું. જે બાદ 24 અમેરિકન અવકાશયાત્રીઓ ચંદ્ર પર ગયા હતા. અમેરિકાનું પહેલું લેન્ડર 20 મે, 1966ના રોજ ચંદ્ર પર ઉતર્યું હતું. રશિયન લેન્ડર લેન્ડ થયાના ત્રણ મહિના પછી.
- રશિયા (તત્કાલીન સોવિયેત યુનિયન): 3 ફેબ્રુઆરી 1966 અને 19 ઓગસ્ટ 1976 ની વચ્ચે, સોફ્ટ લેન્ડિંગ સાથે આઠ ચંદ્ર મિશન હતા. જેમાં લુના-9, 13, 16, 17, 20, 21, 23 અને 24નો સમાવેશ થાય છે. રશિયા ક્યારેય તેના અવકાશયાત્રીઓને ચંદ્ર પર ઉતારી શક્યું નથી. લુના-9 એ 3 ફેબ્રુઆરી 1966ના રોજ ચંદ્ર પર ઉતરનાર પ્રથમ મિશન હતું. લુનાના બે મિશન પણ ચંદ્રની સપાટી પરથી નમૂનાઓ સાથે પાછા ફર્યા.
- ચીન: ભારતના આ પાડોશી દેશે 14 ડિસેમ્બર 2013ના રોજ પ્રથમ વખત ચંદ્ર પર ચંગાઈ-3 મિશન લેન્ડ કર્યું હતું. ચંગાઈ-4 મિશન 3 જાન્યુઆરી 2019ના રોજ લેન્ડ થયું હતું. 1 ડિસેમ્બર 2020 ના રોજ, ત્રીજું મિશન ચંગાઈ-5 ઉતર્યું. છેલ્લું એક રિટર્ન મિશન હતું. એટલે કે જે ચંદ્રમાંથી નમૂનાઓ લાવે છે.
દક્ષિણ ધ્રુવની આસપાસ સખત ઉતરાણ
ચંદ્રનો દક્ષિણ ધ્રુવ પડકારોથી ભરેલો છે અને તેથી જ ત્યાં ઉતરવું ઘણું મુશ્કેલ છે. પરંતુ આપણું ચંદ્રયાન-3 તેના અંધકારમાં ઉતરશે નહીં. તે તેની નજીકના રોશનીવાળા વિસ્તારમાં ઉતરશે. જેથી તે સૂર્યની ઉર્જા સાથે 14 દિવસ સુધી કામ કરી શકે. જોકે ત્યાં તાપમાનમાં ઝડપી ફેરફાર જોવા મળી રહ્યો છે. મહત્તમ તાપમાન 100 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી વધુ હોઈ શકે છે અને ન્યૂનતમ માઈનસ 200 ડિગ્રી સેલ્સિયસને ઓળંગી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં ચંદ્રયાન-3ના સાધનોને સુરક્ષિત રાખવા માટે સૂર્યપ્રકાશ જરૂરી છે.
