દેશમાં 'એક રાષ્ટ્ર, એક ચૂંટણી' એટલે કે એક દેશ, એક ચૂંટણીને લઈને ચાલી રહેલી ચર્ચા ઘણી જૂની છે. આ ચૂંટણી પ્રણાલીના વિરોધીઓનું કહેવું છે કે જો આ સિસ્ટમ દાખલ કરવામાં આવશે તો લોકશાહી ખતરામાં આવશે. તેમનું એમ પણ કહેવું છે કે આ કારણે રાજ્ય સ્તરે સ્થાનિક મુદ્દાઓ પર ચૂંટણી નહીં થાય. તે જ સમયે, સમર્થકોનું કહેવું છે કે 'વન નેશન, વન ઇલેક્શન' દ્વારા ઘણા પૈસા બચાવી શકાય છે, કારણ કે વારંવાર ચૂંટણીની તૈયારીઓ એક જ વારમાં કરવામાં આવશે.
જો કે હવે સવાલ એ ઉઠે છે કે એક સાથે ચૂંટણી કરાવવામાં કેટલા પૈસા ખર્ચાશે? આ પ્રશ્નનો જવાબ મળી ગયો છે, કારણ કે તાજેતરમાં જ 'વન નેશન, વન ઇલેક્શન' માટે રચાયેલી પેનલે પોતાનો રિપોર્ટ રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુને સુપરત કર્યો છે. 'એક રાષ્ટ્ર, એક ચૂંટણી' સમિતિનું નેતૃત્વ પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદ કરી રહ્યા હતા. કમિટીએ રજૂ કરેલા રિપોર્ટમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણી એક સાથે કરાવવા માટે કેટલો ખર્ચ થશે.
'એક રાષ્ટ્ર, એક ચૂંટણી' માટે કેટલો ખર્ચ થશે?
ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસના અહેવાલ મુજબ, સમિતિએ પોતાના અહેવાલમાં કહ્યું છે કે જો 2029માં લોકસભા અને રાજ્ય વિધાનસભાની ચૂંટણી એક સાથે થાય છે તો ચૂંટણી પંચને ઈવીએમ અને VVPAT ખરીદવા માટે ઓછામાં ઓછા 8000 કરોડ રૂપિયાની જરૂર પડશે. આ રિપોર્ટ ચૂંટણી પંચ તરફથી મળેલા પ્રતિભાવના આધારે તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે.
જો આપણે તેને આ રીતે જોઈએ અને ધારીએ કે વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ પર કોઈ ખર્ચ કરવામાં આવશે નહીં, કારણ કે તેના માટે મતદાન પણ લોકસભા ચૂંટણી દરમિયાન થશે, તો અંદાજે 8000 કરોડ રૂપિયા 'એક રાષ્ટ્ર, એક ચૂંટણી' પર ખર્ચ થઈ શકે છે. ' 2014માં લોકસભા બોલાવવા માટે 3800 કરોડ રૂપિયા ખર્ચવામાં આવ્યા હતા.
ચૂંટણી પંચે સમિતિને શું કહ્યું?
અહેવાલ મુજબ, હિતધારકો સાથે વાતચીત કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે, કોવિંદની આગેવાની હેઠળની પેનલે 12 જાન્યુઆરી અને 20 ફેબ્રુઆરીએ ચૂંટણી પંચને પત્રો લખીને તેના મંતવ્યો માંગ્યા હતા. જો કે ચૂંટણી પંચે સમિતિ સાથે બેઠક યોજી ન હતી. પરંતુ લોજિસ્ટિક્સ અને ફંડિંગ અંગે કમિશન દ્વારા 17 માર્ચ, 2023ના રોજ લો કમિશનને આપવામાં આવેલ જવાબ પણ સમિતિને મોકલવામાં આવ્યો હતો.
ચૂંટણી પંચે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે એક સાથે ચૂંટણી કરાવવાના તેના નિર્ણયમાં કોઈ ફેરફાર કરવામાં આવ્યો નથી. ચૂંટણી પંચે કોવિંદ પેનલને એમ પણ કહ્યું હતું કે સ્થાનિક સંસ્થાઓ પર થયેલા ખર્ચને ઈવીએમ, કર્મચારીઓ અને જરૂરી સામગ્રી પરના ખર્ચ અંગે કરવામાં આવેલા મૂલ્યાંકનમાં સામેલ કરવામાં આવ્યો નથી. સ્થાનિક સંસ્થાઓની ચૂંટણીઓ કરાવવાની જવાબદારી રાજ્ય ચૂંટણી પંચની છે.
ચૂંટણી પંચનું મૂલ્યાંકન શું કહે છે?
ચૂંટણી પંચના માર્ચ 2023માં કરાયેલા મૂલ્યાંકન મુજબ, મતદાન મથકોની સંખ્યા 15% વધીને 2019માં 10.38 લાખથી 2024માં 11.93 લાખ થવાની ધારણા છે, જે જરૂરી સુરક્ષા કર્મચારીઓ અને EVMની સંખ્યામાં પણ વધારો કરશે. સેન્ટ્રલ આર્મ્ડ પોલીસ ફોર્સિસ (CAPF) ની કંપનીઓની સંખ્યા 2019 માં 3,146 કંપનીઓથી 50% વધીને 2024 માં 4,719 કંપનીઓ થવાનો અંદાજ છે.
વધુ વાંચોઃ દેશનું એવું રાજ્ય જ્યાં ભાજપને 2019માં મળી હતી ક્લીન સ્વીપ, જાણો શું કહે છે અત્યારનું સમીકરણ?
પંચે કહ્યું કે જો લોકસભાની ચૂંટણી સાથે વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ યોજવામાં આવે તો આ સંખ્યામાં વધુ વધારો થશે. ચૂંટણી પંચે કહ્યું કે ઈવીએમ તૈયાર કરવા માટે પણ પૂરતો સમય જરૂરી રહેશે. 2029માં એક સાથે મતદાન માટે કુલ 53.76 લાખ બેલેટ યુનિટ, 38.67 લાખ EVM અને 41.65 લાખ VVPATની જરૂર પડશે. તેના માટે કુલ 7,951.37 કરોડ રૂપિયાની જરૂર પડશે.
VTV Gujarati Newsની તમામ અપડેટ સૌથી પહેલા મેળવવા માટે અમારી WhatsApp ચેનલ ફોલો કરો
